سفر احمدی‌نژاد به افغانستان، پاسخی به اتهامات آمریکا؟ • مصاحبه
۱۳۸۶ مرداد ۲۳, سه‌شنبه
سفر محمود احمدی‌نژاد به افغانستان در حالی صورت می‌گیرد که ایران از سوی آمریکا متهم به دخالت در امور داخلی افغانستان و کمک تسلیحاتی به طالبان است.
از سوی دیگر مدت کوتاهی پیش از دیدار احمدی‌نژاد با حامد کرزای رییس جمهور افغانستان، تعداد زیادی از پناهجویان افغانی، از ایران اخراج شدند. این اقدام در شرایطی صورت گرفت که مقام‌های افغانستان اعلام کرده بودند، توان و آمادگی پذیرش مهاجران افغانی در کشورهایی مانند ایران یا پاکستان را ندارند.
گویا این مسایل و نیز مسئله مشارکت ایران در روند بازسازی افغانستان از موضوعاتی هستند که در دیدار رییس جمهوری اسلامی ایران با مقام‌های دولتی افغانستان، مورد بحث و گفت‌وگو قرار می‌گیرند.
در رابطه با نتایج احتمالی دیدار پراهمیت رییس جمهوری اسلامی ایران از افغانستان و چشم‌اندازهای این سفر، احمد ضیا رفعت استاد دانشگاه کابل، کارشناس سیاسی و رییس دوره‌ای «شورای متحد ملی» که جبهه‌ای از ۵۷ حزب و نهاد مدنی اپوزیسیون دولت افغانستان است، به پرسش‌های دویچه وله پاسخ داده است.
دویچه‌وله: آقای رفعت، به نظر شما سفر امروز آقای احمدی‌نژاد به افغانستان نشانگر نگرانی واقعی ایران از بی‌ثباتی و عدم امنیت در این کشور است، یا پاسخی‌ست به آمریکا که مدعی دخالت ایران در امور داخلی افغانستان است، یعنی خنثی‌کردن ادعاهای آمریکا؟
احمد ضیا رفعت: این سفر درست در زمانی انجام می‌شود که از چندی پیش به این طرف برخی از محافل امنیتی نیروهای خارجی در افغانستان این گونه مطرح می‌کنند که نشانه‌هایی هرچند ضعیف از مداخله‌ی ایران در افغانستان وجود دارد، اما این سفر آقای احمدی‌نژاد در واقع پاسخی‌ست به این مسایلی که عنوان می‌شود از جانب این محافل سیاسی و نظامی، و تلاشی‌ست برای تامین هرچه بیشتر مناسبات دوستانه و تلاش ایران در راستای اینکه در سطح جهانی نشان بدهد که کشور صلح و دوستی‌ست و می‌خواهد در همسایگی‌اش و در منطقه صلح تامین باشد.
دویچه‌وله: آقای رفعت، مسئله‌ای که شما مطرح کردید، تلاش ایران است بیشتر برای نشان‌دادن حسن نیت‌اش، اما به نظر خود شما آیا ایران واقعا نگران بی‌ثباتی و امنیت در افغانستان هست؟
احمد ضیا رفعت: ایران در رابطه با مسئله‌ی افغانستان ملاحظاتی دارد، تا آنجا که از یک‌سو نگران نفوذ غرب و بويژه ایالات متحده‌ی آمریکا در افغانستان است، از سوی دیگر نمی‌خواهد حرکاتی از او سر بزند که مستمسکی بشود برای غرب در جهت فشار بیشتر بر جمهوری اسلامی ایران. از این لحاظ ایران منتظر این است که اگر نارضایتی‌هایی هم در افغانستان بوجود می‌آید، نارضایتی‌هایی طبیعی باشد نسبت به غرب و نسبت به ایالات متحده آمریکا، تا اینکه حرکتهایی از سوی آمریکا صورت بگیرد. و از طرف دیگر هم ایران سعی می‌کند در رقابت با ایالات متحده آمریکا در راستای بازسازی افغانستان سهم فعالی داشته باشد.
دویچه‌وله: حامد کرزای رییس جمهور افغانستان در آمریکا بر نقش مثبت ایران در مبارزه‌ی افغانستان علیه تروریسم و مواد مخدر تاکید کرد. آیا فکر می‌کنید آقای کرزای واقعا چنین اعتقادی دارد، یا اینکه بیشتر نگران تیره‌شدن روابط ایران و افغانستان است و بخاطر جلب نظر جمهوری اسلامی این موضع را گرفته است؟
احمد ضیا رفعت: احتمال این هست که میان افغانستان و ایالات متحده آمریکا این توافق پوشیده بوجود آمده باشد که مناسبات افغانستان و ایران قربانی مناسبات ایران و ایالات متحده آمریکا نشود. و از آن‌طرف آمریکایی‌ها هم علاقه‌ای ندارند با تیره‌شدن مناسبات افغانستان و ایران، به نوعی با ایران رویارویی ایجاد بشود در افغانستان. آمریکایی‌ها می‌دانند که هرگونه پیامدهای منفی که بر روی مناسبات دوستانه‌ی افغانستان و ایران بوجود بیاید، دامنگیر نیروهای آمریکایی در افغانستان نیز خواهد شد. از این لحاظ آنها ترجیح می‌دهند، علی‌رغم اینکه مناسبات آمریکا و جمهوری اسلامی خوب نیست، دست‌کم مناسبات ایران و افغانستان خوب باشد، و اگر در جهت توسعه‌ی مناسبات دوستانه حرکت بکند، این امر می‌تواند هم منافع ملی افغانستان را تامین بکند و هم می‌تواند به نحوه‌ای منافع آمریکا را تامین بکند.
دویچه‌وله: آقای رفعت نظر خود شما در مورد ادعای آمریکا مبنی بر حمایت ایران از طالبان و ارسال سلاح برای آنها چیست؟
احمد ضیا رفعت: هنوز نشانه‌های صریحی که دال بر مداخله‌ی جمهوری اسلامی ایران در افغانستان باشد، به نحوی که وضعیت امنیتی را خدشه‌دار بکند یا برهم بزند، وجود ندارد. هنوز غرب هم نتوانسته است که اسنادی را ارائه بکند. از این لحاظ من فکر می‌کنم بیشتر یک جنگ تبلیغاتی‌ست تا اینکه واقعا ایران در راستای تسلیح یا تربیت طالبان نقشی به عهده داشته باشد.
دویچه‌وله: یعنی به نظر شما امکان ندارد که ایران بخاطر تضعیف آمریکا در افغانستان حداقل اگر شده به شکل تاکتیکی هم به طالبان کمکی بکند؟
احمد ضیا رفعت: من فکر می‌کنم همین که امروز طالبان تسلیح می‌شوند در پاکستان و با این تربیتی که در آنجا صورت می‌گیرد قابلیت این را که امنیت را برهم بزنند دارند، دیگر ایران میل ندارد وارد این ماجراها بشود. بله، از دور احتمال این هست که [ایران] دستی در آتش داشته باشد، ولی هنوز نشانه‌هایی قوی وجود ندارد. اگر هم حمایتهایی باشد، من فکر می‌کنم بیشتر حمایت‌های پوشیده‌ی سیاسی خواهد بود، تا حمایت‌های نظامی پوشیده و یا آشکار.
دویچه‌وله: حالا یک مسئله‌ی دیگر. انتظار می‌رود که مسئله‌ی اخراج پناهجویان افغانی از ایران، یکی از موضوعات گفت‌وگوی کرزای و احمدی‌نژاد باشد. فکر می‌کنید رییس جمهور افغانستان در این رابطه چه خواست مشخصی را مطرح خواهد کرد؟
احمد ضیا رفعت: فشار بر روی مهاجرین زمانی اوج گرفت که یک‌مقدار مناسبات افغانستان و ایران بر سر بعضی مسایل خاص تیره شد. اما فکر می‌کنم با سفر آقای احمدی‌نژاد یک‌مقدار جو اعتماد متقابل افزایش پیدا بکند. در سایه‌ی افزایش جو اعتماد میان هر دو کشور، من فکر می‌کنم فشار از روی مهاجران برداشته خواهد شد و یا کاهش پیدا خواهد کرد. و من فکر نمی‌کنم ایران همچنان به این سیاست فشار بر مهاجران اصراری داشته باشد پس از این سفر. البته این منوط به این است که آقای احمدی‌نژاد با دیدگاه تازه‌ای از افغانستان برگردد.
دویچه‌وله: اولین واکنش دولت افغانستان چه بود؟ آیا دولت افغانستان از اخراج گسترده‌ی مهاجرین افغانی از ایران خشمگین بود؟
احمد ضیا رفعت: طبیعی‌ست که افغانستان، علی‌رغم انتظاراتی که وجود داشت، هنوز آمادگی لازم را برای پذیرایی از مهاجران ندارد. از این لحاظ تاکید افغانستان هم بر پاکستان و هم بر ایران این است که مهاجران همچنان بمانند در این کشورها، تا زمانی که افغانستان آمادگی جذب اینها را پیدا کند و از این لحاظ افغانستان در بدو اخراج مهاجران از ایران، عصبانی به نظر می‌رسید. فکر می‌کنم این عصبانی‌شدن دولت افغانستان هم پیامی داشت برای جمهوری اسلامی ایران که در سیاست‌اش تجدید نظر بکند.
دویچه‌وله: احتمال می‌رود که روسای جمهور ایران و افغانستان بیانیه‌ی مشترکی را منتشر کنند. در صورت انتشار چنین بیانیه‌ای، فکر می‌کنید محورهای اصلی این بیانیه چه خواهد بود؟
احمد ضیا رفعت: احتمالا تاکید بیشتر روی این خواهد بود که موافقت‌نامه‌هایی که قبلا در زمینه‌های معارف و آموزش و پرورش، در زمینه‌های صحت، انتقال انرژی، معادن و راهها به امضاء رسیده بود و برخی از این موافقت‌نامه‌ها هنوز زمینه‌های اجرایی لازم را پیدا نکرده بود یا بعضا درست هنوز اجرا نشده بود، به گونه‌ی کامل، تاکیدی باشد بر روی اجرایی کردن توافق‌نامه‌های قبلی، به‌اضافه‌ی قراردادهای تازه‌تری در زمینه‌های بازسازی از سوی ایران، و بیشتر ایران با سفر آقای احمدی‌نژاد سعی می‌کند که اطمینان‌های تازه‌ای به دولت افغانستان بدهد در راستای بازسازی و بهسازی افغانستان در عرصه‌های مختلف.
دویچه‌وله: آیا فکر می‌کنید که مسئله‌ی مبارزه با تروریسم و مواد مخدر هم جزوی از محورهای این بیانیه باشد؟
احمد ضیا رفعت: بی‌شک به این مسایل توجه می‌شود. اما در بحث مواد مخدر، فراموش نکنید که ایران یکی از کشورهایی هست که بیشترین آسیب‌ها را دیده است و من فکر می‌کنم که روی راهکارهای مبارزه با مواد مخدر تاکیدات مجددی صورت خواهد گرفت و ایران اتفاقا از نادر کشورهایی‌ست که نه تنها گرفتار مشکلات و آسیب‌هایی از این لحاظ هست، حتا تلفات نیروهای نظامی‌اش هم به‌هرحال قابل ملاحظه است و ایران سعی خواهد کرد به راهکارهای تازه‌ای در راه مبارزه با مواد مخدر با همکاری افغانستان دست پیدا بکند. یقینا این مسایل هم جزو مسایلی خواهد بود که روی آنها تاکید صورت خواهد گرفت.
مصاحبه‌گر: بهنام باوندپور (رادیو دویچه وله)