سى امين سالگرد تأسيس سازمان همكارى و امنيت اروپا

در روز اول ماه اوت سال ۱۹۷۵ ميلادى روساى ۳۳ دولت اروپائى باضافه روساى دولتهاى آمريكا و كانادا در پايتخت فنلاند هلسينكى سند نهائى «كنفرانس امنيت و همكارى در اروپا» را امضا كردند. در اين سند تصريح شده بود كه قصد اين كشورها تقويت ثبات و امنيت در قاره اروپا و راه نيل به اين هدف همكارى نزديك بين آنها در زمينه هاى اقتصادى، علمى و فرهنگى است. كشورهاى امضا كننده در عين حال خود را متعهد به حفظ و رعايت حقوق بشر و آزاديهاى اساسى مردم اين قاره نمودند. با استناد به اين قسمت از اهداف كشورهاى امضا كننده، سند كنفرانس هلسينكى بصورت دست ابزارمبارزه آزاديخواهى گروههاى اقليت يعنى مخالفان دولتهاى حاكم در كشورهاى سوسياليستى آن زمان درآمد.

در سال ۱۹۶۷ دولت اتحاد جماهير شوروى سابق پيشنهاد كرد كه مرزهاى اروپا بر اساس وضع موجود با عقد قرارداد مسجل شود و اين پيشنهاد با سوءظن كشورهاى غربى روبرو گرديد. ولى چند سال بعد و پس از روشن شدن وضع شهر برلين و عقد قراردادهاى معروف به شرقى بين دو آلمان و به ابتكار صدراعظم وقت آلمان فدرال ويلى برانت دول غربى حاضر به انجام مذاكرات اوليه و مقدماتى شدند. در واقع تشنج شديد سالهاى قبل تا حد زياد از بين رفته و خطر جنگ كاهش يافته بود، زيرا تهديد جنگ اتمى همه كشورها از خرد و بزرگ را به هراس ميآنداخت. در چنين شرايطى دو ابر قدرت آمريكا و شوروى توانستند مذاكرات خود را در باره كاهش و نظارت بر سلاحهاى خطرناك نظامى آغاز كنند بدون اينكه از اين امر نگران باشند كه مصالح حياتى آنها ممكن است بخطر بيفتد.

اين وضع در جريان كنفرانس امنيت و همكارى اروپائى هم كه دو سال بود ادامه داشت موثر افتاد تا آنكه بالأخره و بطوريكه گفته شد سند نهائى كنفرانس هلسينكى به امضاء رسيد.
اهل سياست اين موفقيت را نتيجه سياست تشنج زدائى دهه هفتاد ميدانند چونكه اساس كار بر همزيستى مسالمت آميز بين دو بلوك سياسى مهم جهان استوار بود كه تا آنزمان دشمن يكديگر محسوب ميشدند. از يكطرف مرزهاى اروپا بعنوان مرزهاى غيرقابل تغيير برسميت شناخته شد كه شامل سلطه شوروى بر كشورهاى اروپاى شرقى هم ميشد، و از طرف ديگر ارزشهاى غربى و آزاديهاى پايه اى انسانها مانند آزادى رفت و آمد و حركت و حق كسب و نقل اخبار در اين سند درج و تصريح شد.