سياه ترين سال تاريخ تشكيلات خودگردان فلسطين
۱۳۸۵ شهریور ۳۱, جمعه
بانك جهانى روز چهارشنبه اين هفته اعلام كرد: تحريم‌هاى اقتصادى غرب و محدوديت‌هاى اعمال شده از سوى دولت اسرائيل، مى‌تواند سبب شود كه امسال ميانگين درآمد مردم فلسطين به ۴۰ درصد كاهش و ضريب فقر در ميان آن ها به ۶۷ درصد افزايش يابد. مدير منطقه خاورميانه بانك جهانى در اين مورد نوشت: ”ما در كرانه باخترى رود اردن و نوار غزه با يك بحران جدى روبرو هستيم. اين بحران، همه تلاش‌هائى را كه ظرف سيزده سال گذشته براى پيشرفت فلسطين انجام شده است به خطر مى‌اندازد”.
بانك جهانى در مطالعات خود به اين نتيجه رسيده است كه اگر سياست عمرانى بين‌المللى تغيير نكند، تا سال ۲۰۰۸ بحران اقتصادى فلسطين به صورتى دردناك اوج خواهد گرفت. تا ۷۴ درصد مردم فلسطين ممكن است به زير خط فقر كشانده شوند. اين در حالى است كه در سال ۲۰۰۵ تنها ۴۴ درصد فلسطينى‌ها در زير خط فقر قرار داشتند.
از تاريخ تاسيس تشكيلات خودگردان فلسطين، سيزده سال می‌گذرد. پيمان صلح فلسطين و اسرائيل در سال ۱۹۹۳ در اسلو منعقد شد. به موجب اين پيمان، بخش‌هائى از كرانه باخترى رود اردن و نوار غزه به تشكيلات خودگردان تعلق يافت. اما اين كمتر از سرزمين هائى بود كه به لحاظ تاريخى به فلسطينى‌ها تعلق دارد. به موجب همين پيمان، قرار بود اختلافات مربوط به اروشليم، بازگشت آوارگان فلسطينى، شهرك‌هاى يهودى نشين، تقسيم آب، تعيين مرزهاى نهائى و سرانجام تشكيل كشور مستقل فلسطين، در نشست‌هاى بعدى مورد حل و فصل قرار گيرد. اما دولت اسرائيل به تعهداتى كه در اسلو سپرده بود عمل نكرد و هربار براى انجام اين تعهدات شرايط تازه‌اى را پيش پاى فلسطينى‌ها گذاشت.
از زمان تولد تشكيلات خودگردان فلسطين، جهان غرب، سالانه نزديك به يك ميليارد دلار كمك در اختيار اين تشكيلات قرار مى‌داد. تا پيش از درگذشت ياسر عرفات، مجامع جهانى اغلب مسئولان تشكيلات خودگردان را به فساد مالى متهم مى‌كردند. اما كمك‌ها ادامه يافت و فلسطينى‌ها توانستند شرايط زندگى خود را اندكى بهبود بخشند. در ماه مارس امسال، پس از انتقال قدرت سياسى به جنبش حماس، سازمان ملل، اتحاديه اروپا و آمريكا كمك‌هاى نقدى خود را به فلسطين قطع يا محدود كردند و زمينه ساز بحرانى شدند كه نتايج آن را اكنون بانك جهانى ترسيم كرده است.
هدف غرب از قطع كمك‌هاى مالى و عمرانى، زير فشار قرار دادن جنبش حماس بود. از رهبران اين جنبش خواسته شد كه به اقدامات خشونت آميز عليه اسرائيل پايان بدهند و اين كشور را به رسميت بشناسند. از حماس همچنين خواسته شد كه اساسنامه خود را اصلاح كند. در اساسنامه اين تشكيلات، خواست نابودى اسرائيل مطرح شده است.
رهبران حماس، در آغاز با اميد به پشتيبانى كشورهاى عربى و جمهورى اسلامى ايران، به مقاومت در برابر اين خواست برخاستند. در اين ميان، رهبران جمهورى اسلامى وعده دادند كه كمك‌هاى قطع شده غرب را جبران كنند. اما اين وعده ها به درستى تحقق نيافت.
در ماه هاى اخير، محمود عباس رئيس تشكيلات خودگردان، كه در برابر اسرائيل موضعى معتدل دارد و مورد اعتماد غربى‌ها است، تلاش هاى گسترده‌اى را براى پايان دادن به بحران آغاز كرد. وى ابتدا اعلام كرد كه طرح به رسميت شناختن اسرائيل را در فلسطين به همه پرسى خواهد گذاشت. حماس در آغاز با اين همه پرسى مخالفت ورزيد، اما بعدا اعلام كرد كه اگر اكثريت فلسطينى‌ها به آن جواب مثبت دهند، نتيجه را خواهد پذيرفت.
سرانجام انديشه تشكيل دولت وحدت ملى در فلسطين با مشاركت گروه‌هاى رقيب مطرح شد. آخرين تحول در اين زمينه، كناره گيرى وزيران عضو حماس و مذاكرات اين هفته محمود عباس با وزير خارجه اسرائيل در نيويورك بود.