سی‌امین کنگره خاورشناسان در شهر فرایبورگ آلمان
۱۳۸۶ مهر ۵, پنجشنبه
هشتاد و شش سال است که کنگره ی خاورشناسان آلمان هر سه سال یکبار در شهری از آلمان برگزار می شود. امسال فرایبورگ میزبان بیش از هزار پژوهشگر و علاقمند به هجده رشته‌ی گوناگون خاورشناسی بوده است.
خاورشناسی در مفهوم وسیع آن دربرگیرنده ی خاور نزدیک است و خاور دور. از روز دوشنبه گروه بزرگی از دانشمندان رشته های ایرانشناسی، فرهنگ و ادبیات عرب، اسلام شناسی، ترک شناسی، ژاپن شناسی، آفریقا شناسی و زبانهای شرقی قدیم در فرایبورگ هستند. در این کنگره حدود سیصد سخنران به زبانهای آلمانی، انگلیسی و فرانسه نتایج آخرین تحقیقات خود را در گروه‌های مختلفی که موضوعی تقسیم شده اند عرضه می کنند. محل انجام سخنرانی ها کلاس‌های درسی دانشگاه آلبرت لودویگ فرایبورگ است که امسال پانصدوپنجاهمین سالگرد تأسیس‌اش را جشن می‌گیرد.
«نگاهی به گذشته و آینده ی خاورشناسی»
جامعه‌ی خاورشناسی آلمان مبتکر برگزاری این کنگره بوده و در ابتدا تنها اعضای این جامعه می توانستند در آن شرکت کنند. اما سال‌هاست که کنگره تبدیل به نماینده همه ی خاورشناسان آلمان شده است که در زمینه ی زبان و فرهنگ آسیا و آفریقا کار می کند. شعار سی امین کنگره ی خاورشناسان آلمان عبارت است از «خاورشناسی در قرن بیستم، نگاهی به گذشته و آینده ی خاورشناسی». پروفسور ماوروس راینکوفسکی استاد رشته‌ی اسلام شناسی تاریخ ملل اسلامی در دانشگاه فرایبورگ در نطق افتتاحیه خود با نظر به این شعار توضیح داد که خاورشناسان باید بدانند که چه گذشته ای دارند و چرا و با چه هدفی رشته ی شان شکل گرفته و کار کرده اند و اگر چنین نکنند، نخواهند دانست که آینده ی این رشته چه خواهد بود یا چه می تواند باشد.
ایرانشناسی
در چرچوب کنگره، در روز چهارشنبه بخش مطالعات ایرانشناسی نیز کار خود را آغاز کرد. آغازگر سخنرانی های این بخش پرفسور یان ریشار خاورشناس معروف فرانسوی بود. وی به مشکلاتی پرداخت که بر سر راه پژوهشگران تاریخ معاصر ایران قرار دارد. یان ریشار به چندین نکته اشاره کرد، از جمله اینکه حتا پژوهشگران منتقدی چون فریدون آدمیت گاه نتوانسته اند بدون دخالت دادن احساسات شخصی خود منابع تاریخی مدرن را بررسی کنند، از جمله آنجا که آدمیت به شخصیت سید حسن تقی زاده می پردازد که از مهمترین چهره های سیاسی بحث انگیز قرن بیستم ایران است.
ریشار همچنین به مشکل سانسور متون تاریخی در ایران یا منتشرنشدن برخی آثار و یا دیر انتشار یافتن آنها بخاطر در تعارض قرارگرفتن با حکومت دینی ایران پرداخت. وی در اینجا زندگینامه ی محمد مصدق را مثال آورد. از دیگر مشکلاتی که پرفسور ریشار به آن اشاره کرد، بی اعتمادی و در مواردی بی احترامی پژوهشگران ایرانی به خاورشناسان غرب بود. وی گفت که با اینحال خاورشناسان ایرانی ساکن غرب توانسته اند با وجود آثار متاثر از احساسات ناسیونالیستی شان پلی میان خاورشناسان غرب و پژوهشگران ایران باشند.
از دیگر سخنرانان روز چهارشنبه بخش ایرانشناسی دکتر حمید تفضلی بود که به مفهوم ایران قدیم در دیوان شعر شرقی ـ غربی گوته پرداخت.
طنز در مطبوعات کنونی ایران، طنز در آثار عبید زاکانی و فخرالدین صفی، آگهی های مطبوعاتی دوره ی رضاشاه به عنوان وسیله تبلیغ زندگی مدرن در ایران و تلفیق دین و ملی گرایی در دوره ی محمود احمدی نژاد دیگر تحقیقات عرضه شده در بخش ایرانشناسی در روز نخست کار آن بودند.
یکی از استادان مهمان محمد مجتهد شبستری، از "روشنفکران دینی" ایران است. موضوع سخنرانی او (روز پنجشنبه) اسلام، دموکراسی و حقوق بشر است.