شروط تازه جمهوری اسلامی برای مذاکره با آمریکا

محمد جواد لاریجانی، دبیر ستاد حقوق بشر قوه قضائیه جمهوری اسلامی معتقد است که ایالات متحده‌ی آمریکا با اعمال فشار بر تهران تلاش می‌کند یک "دیکتاتوری سکولار با نمای دمکراسی" را در ایران مستقر کند. وی می‌گوید: «الان فصل ایستادگی در مقابل آمریکا است، نه فصل کوتاه ‌آمدن». لاریجانی با این جمله به پیشنهادهای اخیر در مورد گفت‌وگوی مستقیم تهران و واشنگتن واکنش نشان داده است.

به زعم لاریجانی، این تحلیل که تحریم‌های ایالات متحده و غرب سبب بروز رشته‌ای از مشکلات اقتصادی در ایران شده‌اند «نه تنها غلط است بلکه بسیار سیگنال بدی هم به آمریکایی‌ها می‌دهد».

او در عین حال گفت‌وگو با آمریکا را رد نمی‌کند. پایگاه اینترنتی "خبرآنلاین" روز یکشنبه (۹ دسامبر/ ۱۹ آذر) به نقل از محمد جواد لاریجانی نوشت: «استراتژی جمهوری اسلامی استراتژی مقابله و ایستادگی در برابر آمریکا است [...] در تاکتیک حالا این‌که صحبت [مذاکره مستقیم] بکنند یا نکنند، مسئولین امر می‌توانند به تناسب وضعیت، مسئله‌ای را که به نفع است اتخاذ کنند وهر چیزی که منافع ملی ما را داشته باشد پیش ببرند».

رئیس ستاد حقوق بشر قوه‌ی قضائیه "طراحی متدهای درست مقابله داهیانه و باطل‌کردن توطئه‌های وسیع" علیه ایران را "استراتژی درست" در شرایط کنونی می‌داند. وی در سخنان خود همچنین مدعی شد که «هر جا ده درصد دموکراسی باشد مردم به اسلام رأی می‌دهند و آمریکا این را نمی‌خواهد».

لاریجانی علاوه بر این، بدون اشاره مستقیم، از کسانی انتقاد کرد که گروه ۱+۵ را "نخودی" می‌دانند و معتقدند که «موقت هم که شده برویم با آمریکایی‌ها بشینیم و ببندیم و تمام کنیم».

مذاکره با همه، غیر از اسرائیل

رامین مهمانپرست، سخنگوی دستگاه دیپلماسی جمهوری اسلامی، نیز روز شنبه (۸ دسامبر/ ۱۸ آذر) در پاکستان در مورد موضوع مذاکره ایران و آمریکا صحبت کرد. وی در یک کنفرانس خبری در شهر لاهور "احترام به حقوق ملت و دولت ایران" را شرط شکل‌گیری مذاکرات احتمالی بین دولتمردان در تهران و واشنگتن دانست. مهمانپرست تصریح کرد که ایران با هر کشوری به جز اسرائیل مذاکره می‌کند.

در این میان افراد و جریان‌هایی در ساختار سیاسی جمهوری اسلامی موضوع گفت‌وگوی جمهوری اسلامی با ایالات متحده‌ی آمریکا را از اساس رد می‌کنند. نماینده‌ی آیت‌الله علی خامنه‌ای در نیروی دریایی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، چنین مذاکره‌ای را به "تسلیم‌شدن در برابر دشمن قسم‌خورده نظام اسلامی" تعبیر کرده است.

مخالفت با آمریکا همواره یکی از ایدئولوژی‌های اصلی جمهوری اسلامی بوده است. محمد صادقی، به نوشته‌ی خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، گفت‌وگو با ایالات متحده را «به معنی عقب‌نشینی از اهداف و آرمان‌های انقلاب اسلامی» دانسته است.

روایت کیهان از تلاش "انقلابیون فرسوده"

روزنامه کیهان نیز پیش از این به موضوع مذاکره ایران و آمریکا واکنش نشان داده بود. حسین شریعتمداری، "نماینده‌ی ولی فقیه" در این روزنامه روز شنبه مدعی شد که "انقلابیون فرسوده" در تدارک "نوشاندن جام زهر" به رهبر جمهوری اسلامی هستند.

بنا بر تحلیل سردبیر کیهان، "انقلابیون فرسوده در این برهه حساس قصد دارند با مهندسی هدفمند اوضاع کشور٬ فشار همه جانبه‌ای به رهبری" وارد کنند. "نوشیدن جام زهر، عقب‌نشینی و دست‌کشیدن از مواضع انقلابی" از جمله اهدافی هستند که به زعم حسین شریعتمداری طراحان این حرکت به دنبال آن هستند.

روزنامه کیهان هم تأکید بر تأثیرات تحریم‌های بین‌المللی بر اقتصاد ایران را "دستاویز" فشار بر رهبر جمهوری اسلامی برای پذیرش گفت‌وگو با آمریکا ارزیابی می‌کند.

اکبر هاشمی رفسنجانی، رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام جمهوری اسلامی، از جمله شخصیت‌های سیاسی است که گفته می‌شود خواهان گفت‌وگوی سیاستمداران تهران و واشنگتن است. دولت او، موسوم به دولت سازندگی، به "ترمخویی" در برابر آمریکا متهم می‌شود.

دولت محمد خاتمی – دولت اصطلاحات – نیز بارها از سوی برخی از جریان‌های محافظه‌کار به تلاش برای برقراری ارتباط با آمریکا متهم شده است. این اتهام همچنین متوجه جریان نزدیک به محمود احمدی‌نژاد است. رئیس دولت دهم در آخرین سفر خود به نیویورک برای شرکت در مجمع عمومی سازمان ملل (سپتامبر ۲۰۱۲) نیز موضوع آمادگی کشورش برای گفت‌وگو با آمریکا را مطرح کرد.