شفافیت، سلاحی موثر علیه فساد مالی

زمان زیادی نیست که رشوه یک «خلاف» کوچک محسوب می‌شد. با این بهانه که اگر ما نکنیم، دیگران می‌کنند و سودش را هم می‌برند. پتر آیگن که در سال ۱۹۹۳ از بنیانگذاران سازمان بین‌المللی شفافیت بود، می‌گوید:«دولت آلمان در آن زمان چاره دیگری نداشت. دولت می‌گفت: وقتی در همه جای دنیا رشوه پرداخت می‌شود، ما یکجانبه نمی‌توانیم سربراه باشیم. با این روش نمی‌شد در هیچ جای دنیا معامله کرد».

پتر آیگن که سابقا در بانک جهانی کار می‌کرد به همراه چند کارمند دیگر این بانک و رهبران سیاسی آفریقا، آسیا و آمریکای لاتین برای بوجود آوردن سازمان بین‌المللی شفافیت اقدام کردند. از آن زمان وقتی موضوع بر سر فساد مالی، رشوه و مبارزه با آن است، نام این سازمان غیر دولتی که دارای شعباتی در برلین و لندن است، مطرح می‌شود.

برای پتر آیگن تاسیس سازمان شفافیت، نتیجه سالها کار در بانک جهانی است. او می‌گوید:«با میلیاردها دلار در آفریقا سد سازی می‌شد، خط لوله کشیده می‌شد، راه‌آهن و اسکله تاسیس می‌شد، بدون اینکه برای کسی فایده‌ای داشته باشد. در حالی که سرمایه گذاری‌های عاجل و کوچک‌تری چون ایجاد مدرسه و یا بیمارستان برای کسی اهمیتی نداشت».

فساد مالی همیشه دوطرفه است. آن که می‌پردازد و آن‌که می‌پذیرد. این آن مکانیسمی است که سازمان بین‌المللی شفافیت با آن مبارزه می‌کند. و باید گفت که از موفقیت نیز برخوردار است. در سال ۱۹۹۹ آلمان و ۳۴ کشور دیگر کنوانسیون ضد فساد مالی را امضا کردند. حال در آلمان مثلا می‌توان شرکت‌هائی را نیز که در خارج رشوه پرداخت می‌کنند به دادگاه کشاند و مجازات کرد. آخرین نمونه آن در آلمان کنسرن زیمنس بود که احتمالا یک میلیارد و پانصد میلیون یورو رشوه پرداخت کرده است.

پتر آیگن اکنون ریاست یک سازمان جدیدالتاسیس را برعهده دارد که وظیفه آن مبارزه با فساد مالی در عرصه مواد خام است. وی می‌گوید:« در برخی از کشورها تامین مالی شورشیان و یا دولت، از طریق صدور مواد معدنی و خام مثل الماس صورت می‌گیرد. سلاح هردوی آنها از طریق یک شرکت در اروپا و یا آمریکا تامین می‌شود».

برای او نام بردن از این افراد و رسوا کردن آنها گامی موثر در استراتژی مبارزه با فساد مالی است.

اما فستوس موگای، رئیس جمهور سابق بوتسوانا می‌گوید این موضوع همواره امکان‌پذیر نیست. وی می‌گوید: شفافیت تنها وقتی امکان‌پذیر است که دولتی شفاف و دمکراتیک بر سر کار باشد. رئیس جمهور سابق بوتسوانا در ادامه می‌افزاید: در غیر این صورت، چه حسابی، چه کتابی؟ شفافیت اصلا معنی ندارد.