شماره ويژه فصلنامه باران در باره حقوق بشر
۱۳۸۴ بهمن ۲۴, دوشنبه
انتشارات باران سوئد در خارج از ايران به عنوان انتشارات فارسى‌زبانى شناخته شده است كه به موضوعهاى در پيوند با حقوق بشر نيز توجه دارد. با اين همه باران با انتشار شماره دهم فصلنامه فرهنگ و ادبيات خود براى نخستين بار در طول عمر پانزده ساله‌اش به موضوعهاى نظرى در باره حقوق بشر پرداخته است. از اين انتشارات پيش از اين كتاب‌هايى در زمينه ادبيات زندان انتشار يافته است چون خاطرات زندان شهرنوش پارسى‌پور، مهرانگيز كار، مريم نورى و احمد موسوى. كتاب ”اعترافات شكنجه‌شدگان“ نيز كه پژوهشى است در باره شكنجه در زندانهاى جمهورى اسلامى به قلم يرواند آبراهاميان، پژوهشگر ايرانى مقيم امريكا، و با ترجمه رضا شريفها توسط اين انتشارات به چاپ رسيده است. افزون بر اين باران چند ماه پيش ”فرهنگ اصطلاحات زندانيان سياسى“ را منتشر كرد، كه مؤلف آن اعظم كياكجورى است. اينها نمونه‌هايى چند از كارهاى منتشر شده باران در رابطه با مسائل حقوق بشر هستند.
هر شماره فصلنامه باران دربرگيرنده بخشهايى ثابت است چون داستان، شعر و نقد، و بخشى متغير كه بخش ويژه آن است. دبيرى بخش ويژه شماره دهم فصلنامه، بخش حقوق بشر را مهرانگيز كار، حقوقدان و فعال حقوق بشر، بر عهده داشته است. طرح روى جلد اين شماره فصلنامه باران اثر پرستو فروهر است، فرزند پروانه و داريوش فروهر كه از فعالان سياسى باسابقه ايران و از قربانيان قتل‌هاى سياسى زنجيره‌اى در آذر ماه ۱۳۷۸ بودند. پرستو فروهر، كه نامش در خارج از ايران به عنوان هنرمند شناخته شده است، در اثر خود براى جلد فصلنامه باران سنگسار و چند نوع ديگر شكنجه را به تصوير كشيده است.
مسعود مافان، ناشر فصلنامه باران، در مقدمه كوتاه خود بر نشريه با ذكر نمونه‌هايى از نقض حقوق بشر در ايران، چون اعدام هم‌جنس‌گرايان، نبود آزادى بيان و آزادى اجتماعات و نقض حقوق زنان و اقليت‌هاى مذهبى و قومى، به لزوم اطلاع‌رسانى و آموزش در باره حقوق بشر اشاره مى‌كند و آن را انگيزه‌اى مى‌نامد براى اختصاص بخشى ويژه در شماره دهم فصلنامه باران به آن.
بحثى كه چند تن از نويسندگان بخش ويژه فصلنامه باران به آن پرداخته‌اند بحث بر سر سازگارى اسلام و حقوق بشر است. مقاله ”دين و حقوق بشر“ محمدرضا نيكفر، كه براى نخستين بار دو سال پيش در سايت اينترنتى نيلگون انتشار يافت، در اينجا بازچاپ شده است. اين مقاله را نيكفر در واكنش به اظهارنظر شيرين عبادى پس از دريافت جايزه صلح نوبل سال ۲۰۰۳ ميلادى نوشته بود در اين مورد كه اسلام با حقوق بشر سازگار است. مجيد نفيسى نيز مقاله خود را با عنوان ”شيرين عبادى و مسئله آزادى وجدان“در واكنش به سخنان شيرين عبادى در باب سازگارى دموكراسى و اسلام نگاشته است. سهراب سرابى در مقاله‌اش ”حقوق بشر و اسلام“ نگاهى دارد به نظرات متأله معروف محسن كديور در اين زمينه و سعيد محمودى در مقاله خود به جايگاه حقوق بشر و شريعت اسلام در قانون اساسى جديد افغانستان مى‌پردازد.
دو نويسنده در فصلنامه باران به اعلاميه جهانى حقوق بشر پرداخته‌اند: احمد علوى در مقاله ”خروج از مدار استبداد شرقى“ مبانى نظرى و خصوصيت‌هاى اين اعلاميه را بررسى كرده است. ايرج مصداقى در مقاله ”دستاورد بزرگ بشريت“ چگونگى تأسيس كميسيون حقوق بشر سازمان ملل متحد و تهيه اعلاميه جهانى حقوق بشر و مخالفت‌هايى را شرح مى‌دهد كه نظامهاى ايدئولوژيك و مذهبى با اين اعلاميه كرده‌اند و مى‌كنند.
ديگر مقاله‌هاى فصلنامه باران در باره حقوق بشر به عرصه‌هاى گوناگونى نظر دارند: مسعود مافان، ناشر فصلنامه، مقاله‌اى دارد در باره كميسيونهاى حقيقت‌ياب به عنوان راهى براى دادخواهى قربانيان خشونت در رژيمهاى سركوبگر. مهرانگيز كار وضعيت زنان و جنسيت را در حقوق كيفرى ايران بررسى مى‌كند. طاهر صديق در مقاله خود به ”علنيت اسناد نهادهاى حكومتى“ به عنوان يكى از ويژگيهاى دموكراسى در كشور سوئد مى‌پردازد. و سرانجام ناصر رحيم‌خانى در مقاله‌اى با عنوان ”حكايت آن شيخ كه بر دار شد“ تلاش نموده است تا روايت اعدام شيخ فضل‌الله نورى مشروعه‌طلب را در دوره مشروطيت ايران از منظر حقوق بشر بازخوانى كند و نمونه‌اى به دست دهد براى پرداختن به وقايع تاريخى از ديدگاه حقوق بشر.
مسعود مافان با گرد آوردن مقاله‌هاى يادشده تلاش نموده است تا بلكه خلائى را تا حدى پر كند كه در ميان ايرانيان در زمينه نظرى در باره حقوق بشر وجود دارد. اين تلاش بس باارزش است. اميدواريم كه ادامه بيابد.