1. پرش به گزارش
  2. پرش به منوی اصلی
  3. پرش به دیگر صفحات دویچه وله

شهردار جديد و معضلات كهنه / گفتگو با دكتر احمد سعيدنيا

۱۳۸۴ شهریور ۱۵, سه‌شنبه

محمد باقر قاليباف در اولين سخنرانى اش بعنوان شهردار جديد تهران در شوراى شهر قول داد حل معضلاتى مانند نابسامانى در حمل ونقل، آلودگى هوا، آشفتگى ساخت وساز در حريم شهر و بسيارى مشكلات ديگر را در دستور كار خود قرار دهد. اما آيا چاره مشكلات اين شهركلان كه سالانه تنها چهارهزارنفر در آن بر اثر آلودگى هوا ميميرند، بدون يك برنامه مدون و راهكارهاى قابل اجراى كوتاه و بلند مدت ممكن است. آيا دولت قادر به جلوگيرى از گسترش شهر

https://p.dw.com/p/A47g
عکس: AP

تهران و فراهم آوردن امكانات رفاهى مردم ميباشد، يا آنكه توسعه شهر تهران همواره بر عمران آن پيشى دارد و اميدى به نجات اين شهر بى دروپيكر، گران، آلوده و باوجود اين پرجذبه نيست؟ صداى آلمان اين سوالات را با دكتر احمد سعيدنيا استاد شهرسازى دانشگاه تهران و رئيس هيات مديره جامعه مهندسان شهرساز ايران در ميان گذاشته.

گفتگو: مريم انصارى

دویچه وله: آقای دکتر سعیدنیا، با توجه به اینکه مهمترین معضل شهر تهران آلودگی هوا و مسئله ی ترافیک آن هست، کدام طرح عاجل و کدام برنامه ریزی درازمدت می تواند چاره ساز این مشکل باشد؟

احمد سعید نیا: الان راه حل این مسئله که از چندی پیش هم به آن فکر شده، توسعه ی سیستم مترو در شهر تهران است.

دویچه وله: تاسیس مترو، همانطور که دیدیم، سالیان سال طول کشیده و تا بحال هم فقط ۲ خط مترو کشیده است. آیا پروژه هایی هست که بتواند درعین حال کمکى عاجل هرچند جانبی برای این مسئله باشد؟

احمد سعید نیا: باید بگویم، در ایران اغلب پروژه ها با کندی و طولانی مدت انجام می شود. چون هماهنگی مدیریت ها بسیار ضعیف است. تامین اعتبارات مالی برای پروژه ها فوق العاده سخت صورت می گیرد. جالب است به شما بگوییم که گاهی اوقات تصمیم دولت مثلا ۳ سال طول می کشد، ولی بعد از یکسال انتظار دارند که آن تصمیم اجرا بشود. پروسه ی تصمیم گیری، تامین اعتبارات مالی، تجهیز و هماهنگ کردن در ایران فوق العاده طولانی ست. به همین جهت معمولا دنبال آدمهای مختلف می گردند، بخاطر اینکه بتوانند این هماهنگی را برقرار بکنند. الان شهرداری تهران مسئول توسعه ی متروست و با آهنگ بسیار کندی دارد اینکار را پیش می برد، ولی بهرحال دارد پیش می رود. برای اینکه کار سرعت پیدا کند احتیاج به یک قدرت سیاسی و یک ساپورت مالی بسیار قوی هست.

دویچه وله: مسئله ی آلودگی محیط زیست شهر تهران تنها به هوای آن ختم نمی شود، مسئله ی زباله های تهران و تفکیک آن که اهمیت حیاتی برای محیط زیست دارد هم معضلی ست. تا بحال چه اقداماتی در اين زمينه شده ؟

احمد سعید نیا: الان در اطراف تهران، در نواحی جنوبی، این آلودگی کاملا محسوس است و در حقیقت دود و دم و زباله اطراف شهر کاملا منطقه آلوده اى کرده، ولی این مسئله بخود شهر تهران در حال حاضر صدمه ای نمی زند. چون منطقه ی اطراف تهران منطقه ای کویری ست تا حدود زیادی از خطرهایش کم می شود، یعنی در عرصه ی کشاورزی و مناطق مسکونی صدمه نمی زند. سوای زباله موضوع فاضلاب تهران است که آنهم به شکل ويژه ای الان دارد طراحی می شود. به توجه به کمک هایی که سازمان ملل در این زمینه به تهران کرده، طرح فاضلاب تهران اکنون در دست تهیه است و بزودی تمام می شود. کانالهایی بزرگی الان در تهران احداث شده اند. من فکر می کنم کوشش های زیادی دارد می شود برای بهداشت شهری و حتا رفع آلودگی ها، ولی این کوشش ها خیلی کند و بدون هماهنگی پیش می رود و متاسفانه باید بگویم که سازمان محیط زیست ایران هم ضعیف است در کنترل و نظارت مسایل محیط شهری. وگرنه، مسلما قوانینی ما در کشورمان داریم و طرحهای زیادی برای اینکار تهیه شده است.

دویچه وله: گسترش بی رویه ی شهر تهران که علاوه بر تشدید آسیب های اجتماعی، تامین ابتدایی ترین نیازهای مردم ،مثل آب و برق، هم دچار مشکل کرده. آیا اقدامی براى جلوگيرى ازاين گسترش صورت گرفته و یا در دست اجراست؟

احمد سعید نیا: شاید حدود دو سال پیش طرحی برای کل منطقه ی شهر تهران تهیه شد و به تصویب دولت رسید. در این طرحها البته یک مسئله ی مهمی که در مورد تهران هست و شاید کنترلش خیلی دشوار باشد، مسئله ی افزایش جمعیتی ست که از درون تهران به بیرون تهران دارد منتقل می شود. در این فاصله، که بیست سالی ست از انقلاب اسلامی می گذرد، ۳۰ شهر در اطراف تهران بوجود آمده که قبلا دهات و روستاهای خیلی کوچکی بودند. الان جمعیتی حدود ۵ میلیون نفر در اطراف تهران ساکنند در این شهرها و برای هرکدام از این شهرها طرحهای شهرسازی مثل طرح عادی، یعنی طرح جامع، تهیه کرده اند. منتها شتاب این توسعه و تغییرات بقدری زیاد است که دولت واقعا نمی رسد برای همه ی اینها تامین وسایل و امکانات بهداشتی، آموزشی و حتا حمل و نقل بکند. یعنی تقریبا سرعت توسعه ی شهر از سرعت عمرانی شهر خیلی بالاتر است و فوق العاده پرهزینه هست. معهذا، خیلی تلاش می شود تا این مشکلات را حل بکنند. چون موضوع مدرسه، بهداشت و حمل و نقل، اگر بموقع عمل نکنند، بصورت اعتراضات اجتماعی درمی آید. چنانکه هرازگاهی اطراف تهران یک اتفاقات عجیبی می افتد و شهرداری و دستگاههای دولتی مجبورند خدماتشان را تامین بکنند. اگر بخواهد مبارزه ای با توسعه ی شهر تهران صورت بگیرد، در واقع مبارزه با فقر است و این می دانید که بصورت بنیادی و اساسی باید انجام بشود. این یک امر شهرداری نیست، یک امر توسعه عدالت اجتماعی ست.

دویچه وله: آقای دکتر سعیدنیا، حل مشکلات یکی از کارسازترین اشکالش، سپردن مسایل بدست شوراهای محلی و مدیریت مردم است. بطوری که مردم خودشان بفکر چاره باشند و پیشنهاد بدهند و در اجرای این پیشنهادها هم فعال باشند. این روش تا چه اندازه برای حل مشکلات شهری در ایران، بويژه در تهران، می تواند بکار گرفته شود، و آیا چشم انداز تقویت مدیریت مردم می تواند وجود داشته باشد؟

احمد سعید نیا: اولا من هم فکر می کنم، اینکه تنها راه حل اداره ی یک شهر بزرگ اینست که آنرا به شوراهای محلی اش بسپاریم، نه به شوراهای شهر. الان در تهران یک شورای شهر داریم با ۱۵ نفر نماینده برای یک شهر مثلا ۸ـ۷ میلیونی که آنها در حقیقت، اولا تعدادشان کم است، دوما اینها بیشتر مردهای سیاسی هستند تا اینکه مردهای اجتماعی. بنابراین، راه حل مشکل اینست که در مناطق یا نواحی و یا محلات شهری این واحدهای شورایی تشکیل بشوند. از زمانی هم که شوراها بوجود آمدند، از ۸ سال پیش، این بحث بین حتا مدیریت شهری وجود داشته که شورای محلی را باید بوجود آوریم. منتها، بعلت اینکه تجربه ی دمکراسی در ایران خیلی کم است و دوم اینکه، ایران یک جامعه ی فوق العاده سیاسی ست، به همین جهت هم نماینده هایی که در شورا انتخاب می شوند و به این شوراها می روند در حقیقت بیشتر در حال چالشهای سیاسی هستند با همدیگر تا اینکه به مسایل محلی، عمرانی و بهداشت شهری برسند.