صنعا، پايتخت فرهنگى جهان عرب در سال ۲۰۰۴

در اينجا بار ديگر به سخنان گونتر گراس نويسنده آلمانى و برنده ى جايزه ادبى نوبل اشاره شد كه در گردهم آيى سال پيش به عنوان ميهمان افتخارى در گفتار خود به گنجينه هاى فرهنگى يمن پرداخته بود و بر آن بود كه نه تنها بايد از اين گنجينه ى پرارزش بهره مند شد كه بايد در حفظ و نگهدارى آن نيز كوشيد.

وى در گردهم آيى نويسندگان آلمانى و عرب انگشت بر روى معمارى ساختمانهاى يمن گذارد كه اكنون متاسفانه رفته رفته جاى خود را به خانه هاى سنگى و بتونى مى دهد و ديرى نخواهد پاييد كه ريشه هاى اين هنر سنتى براى هميشه بخشكند. از اين روى گونتر گراس پيشنهاد كرد كه آموزشگاهى تاسيس گردد تا در آن به به اين هنر كهنسال رونق دوباره داده شود. سنت ساخت خانه هاى گلين در هيچ يك از كشورهاى گرمسيرى براساس اصول آموزشگاهى نبوده است، بلكه هميشه چون بسيارى از هنرهاى زيباى ديگر در شرق از پدر به فرزند او و از استاد به شاگرد رسيده است.

از آنجا كه در ميان مردم يمن و حتا شمال آفريقا چون در مراكش و تونس خانه هاى زيباى گلين در برابر ساختمانهاى سنگى و بتونى رفته رفته اعتبار خود را از دست مى دهند، اكنون اين انديشه قوت گرفته است تا مردم را نخست از امتيازهايى كه اين گونه خانه هاى گلين برخود دارند، آگاه سازند و از سوى ديگر بايد اين خانه هاى گلى را با نيازمنديهاى مردم عصر حاضر تطبيق داد. هم اكنون گروهى از كارشناسان آلمانى در يمن در زمينه ى ساخت خانه هاى گلين فعاليت دارند و نيز دانشگاه كلمبيا در همكارى با برنامه هاى ساخت خانه هاى گلين به شيوه ى مدرن پيشگام شده است.

اين طرح در آلمان نيز از سوى خدمات كمكهاى توسعه و عمران و نيز از سوى انجمن همكارى هاى فنى پشتيبانى مى شود. از سوى ديگر، چندان آسان به نظر نمى رسد كه فرهنگ خانه هاى بتونى را كه در اين اواخر در جامعه ى يمن رخنه كرده است از زندگى مردم بيرون كرد، اما كوشش مى شود تا با جذابيت بخشيدن به خانه هاى گلى و همآهنگى آن با معمارى مدرن، اين فرهنگ بار ديگر رواج داده شود.

پرويز حمزوى