طراحی داخلی مفهومی نه چندان آشنا برای آلمانی‌ها
۱۳۹۲ مهر ۹, سه‌شنبه
هر چند آلمان زمانی با مدرسه معماری و هنرهای کاربردی "باوهاوس" نقش جریان‌سازی را در عرصه طراحی در قرن ۲۰ میلادی ایفا کرد و آموزه‌های باوهاوس به یکی از جریانات تأثیرگذار و مهم در فضای هنر و معماری تبدیل شد، اما آنجایی که به طراحی فضای داخلی مربوط میشود، آلمانی‌ها میدان را به رقیبان ایتالیایی، فرانسوی، بریتانیایی و آمریکایی واگذار کردند. به باور کارشناسان و طراحان خانه‌ها و فضاهای داخلی در آلمان به شدت در زمینه هنر "میزانسن" یا چیدمان اشیاء در مضیقه هستند.
گیسبرت پوپلر، طراح داخلی ساکن برلین این روزها مسئول برپایی نمایشگاهی در رابطه با آثار هنری، اشیاء تزئینی و مبلمان از قرن ۲۰ و ۲۱ میلادی است. او می‌گوید: «در آلمان بیشتر رسم است که مردم خودشان در مورد طراحی فضای شخصی‌فکر می‌کنند و کمتر به دنبال نظرخواهی از یک طراح داخلی می‌روند.»
او با خنده اضافه می‌کند: «در عوض در نیویورک هر کسی یک دکتر روانشناس و یک طراح داخلی مخصوص خود دارد.»
نمایشگاه "میان زمان" در برلین
نمایشگاهی که گیسبرت پوپلر آن را برپا کرده با نام "میان زمان" (Between Time) مجموعه باشکوهی از اشیاء را به نمایش گذاشته که از قالیچه‌های دیواری چینی قرن بیستم گرفته تا نخستین تولیدات مبلمان سازندگان ایتالیایی را در بر می‌گیرد. او هدف این نمایشگاه را نزدیک کردن افکار عمومی با هنر و حرفه طراحان داخلی و موضوع میزانسن می‌داند.
کشور آلمان بدون تردید یکی از پیشگامان تولید و صنعت در جهان به شمار می‌رود، اما بازار طراحی در این کشور هنوز فاصله زیادی با توانایی ایجاد جریانی نو در زمینه طراحی داخلی دارد.
آندره کوپتس، رئیس شورای طراحی آلمان علت این امر را تفاوت طرز فکر آلمانی‌ها با رقبای خود می‌داند: «طراحان داخلی معروف آمریکایی، بریتانیایی و ایتالیایی تا به حال تمرکزشان را بیشتر روی چیدمان و طراحی فضای داخلی قرار داده‌اند، در حالی‌که در آلمان چیدمان یا طراحی داخلی معنایی بسیار متفاوت دارد. ما بیشتر روی اشیاء مثلا طراحی یک مبل یا کتابخانه متمرکز می‌شویم.»
مادر صندلی‌های عالم
در آلمان طراحی داخلی همواره با هنر صنایع دستی پیوند داده می‌شد تا آن‌که با شروع دوران باوهاوس جریانی شکل گرفت که هدفش نزدیکی صنعت و دنیای طراحی بود.
معروفترین نمونه از این دوران "صندلی شماره ۱۴" ساخته میشائیل تونت، نجار، طراح و کارخانه‌دار آلمانی است که به پرفروش‌ترین صندلی جهان تبدیل شد. تونت "صندلی شماره‌ی ۱۴" را که امروزه به "شماره‌ی ۲۱۴" تغییر نام یافته، برای قشر وسیع مردم و به ویژه برای کافه‌ها، رستوران‌ها و هتل‌ها طراحی کرد.
این صندلی مجموعا از شش قطعه و چند پیچ و مهره تشکیل شده و به راحتی و به سرعت می‌توان آن را مونتاژ کرد، حتی ساده‌تر از محصولات امروزی شرکت معروف IKEA.
نوآوری بزرگ میشائل تونت، استفاده از چوب‌های خم‌کاری‌شده بود. او برای خم کردن چوب‌های خراطی شده، روشی ویژه ابداع کرد و به ثبت رساند. در این روش چوب در دیگ‌های بخار آب با دمای ۱۰۶ درجه سانتی‌گراد نرم شده و سپس در قالب‌های آلومینیومی، به شکل‌دلخواه درآمده و بعد از خشک شدن در ساخت مبلمان مورد استفاده قرار می‌گیرند.
صندلی شماره ۱۴ را که تا سال ۱۹۳۰ پنجاه میلیون عدد از آن به فروش رفت، "مادر تمام صندلی‌ها" می‌نامند.
خرابی‌های جنگ و فرصت خلق مفاهیم جدید در طراحی
به گفته آندره کوپتس مشکل اصلی برای طراحان جوان آلمانی که می‌خواهند در زمینه طراحی داخلی فعالیت کنند، این است که هنوز به عنوان یک طراح صنعتی به آن‌ها آموزش داده میشود. برای همین نیز این طراحان جوان در نهایت به استخدام شرکت‌های مبلمان درمی‌آیند تا برایشان سیستم کابینت آشپزخانه طراحی کنند.
او سپس ادامه می‌دهد: «تصور این‌که خانه‌ات را همانند صحنه‌ای فرض کنی که می‌توانی روی آن تصویر و دیدگاهت به زندگی را به نمایش بگذاری، هیچگاه میان آلمانی‌ها محبوب نبوده است.»
وقوع جنگ جهانی دوم روند تکامل طراحی صنعتی در آلمان را به سکون کشاند. تازه در اوایل دهه ۱۹۵۰ میلادی و آغاز دوران بازسازی بود که بار دیگر طراحی در آلمان جان گرفت. حالا ساختمان‌های ویران شده در جنگ بایستی از نو ساخته شده و فضاهای داخلی آن‌ها نیز پر می‌شدند. نیاز جامعه به بازتعریف خود فرصتی مناسب را برای خلق مفاهیم جدید در طراحی رقم زد.
از دهه ۱۹۷۰ دانشجویان این امکان را یافتند که در دو مقطع کارشناسی و کارشناسی ارشد رشته طراحی داخلی در دانشگاه‌های آلمان تحصیل کنند. امروزه این مدرک به همراه تجربه عملی از شرایط اصلی ورود به بازار کار است.
از زمانی که واژه "طراحی داخلی" در آلمان به صورت قانونی تعریف شده و به عنوان واژه‌ای محافظت شده شناخته میشود، طراحان و معماران بدون گذراندن دوره‌های آموزشی لازم، حق آن‌که خود را به طور رسمی "طراح داخلی" بنامند، ندارد.
به گفته رودولف شریکر، معاون انجمن طراحان داخلی آلمان که در سال ۱۹۵۲ تأسیس شده، طراحی داخلی تا مدت‌ها برای کسب شهرتی مستقل و خروج از زیر سایه معماری مجبور به جنگیدن بوده است. به‌نظر او طراحی داخلی هم اینک در آلمان در حال چشیدن طعم استقلال است.