عدم دستیابی به صلح پانزده سال پس از اسلو

در تاریخ ۱۳ سپتامبر سال ۱۹۹۳، سیاستمدارانی در برابر کاخ سفید واشنگتن گرد آمده بودند که زمانی دشمن خونی به شمار می‌رفتند: یاسر عرفات، رییس سازمان آزادیبخش فلسطین و اسحاق رابین، نخست وزیر اسراییل به همراه وزیر خارجه‌اش شیمون پرز. شاهدان رسمی این رویداد تاریخی، وزیران خارجه‌ی آمریکا و روسیه بودند.

در آن زمان عرفات و رابین هنوز از دست دادن با یکدیگر اکراه داشتند و بیل کلینتون، رییس‌جمهوری وقت آمریکا بود که آنان را به این امر تشویق کرد. کلینتون که به اهمیت تاریخی این رویداد آگاه بود گفت: «امروز ما شاهد رفتاری فوق‌العاده در درامی هستیم که بیش از هرچیز بر تاریخ اثر گذاشته است».

بدین‌سان اسراییل و فلسطینی‌ها بر سندی مهر تایید زدند که به نام "موافقتنامه‌ی اسلو" وارد تاریخ شد. پیش از آن یاسر عرفات و شیمون پرز در گفت‌وگوهای دراز مدت در نروژ، شالوده‌ی این توافق را ریخته بودند. هدف آن، پایان دادن به منازعه‌ی دراز مدت میان اسراییل و فلسطینی‌ها بود. بنابراین موافقتنامه، قرار بود اسراییل نیروهای خود را از سرزمین‌های اشغالی پس از سال ۱۹۶۷ عقب بکشد و تشکیلات خودگردانی در فلسطین ایجاد گردد که روزی به دولت مستقل فلسطینی فراروید.

توافقی که در تاریخ ۲۰ اوت در اسلو حاصل شده بود، فورا با بدبینی روبرو شد. بیل کلینتون تلاش کرد که هشدارها را در این زمینه بی‌مورد اعلام کند و یادآور شد که چهارده سال پیش از آن، قرارداد صلح میان اسراییل و مصر نیز به امضا رسیده بود.

کلینتون گفت: «ما سخنان کسانی را شنیدیم که هشدار می‌دادند، این منازعه به زودی دوباره سر بازخواهد کرد. ولی صلح میان مصر و اسراییل پایدار ماند. درست همان‌گونه، این اقدام شجاعانه هم باید پایدار بماند و این دلیران تلاش کنند که آينده بتواند بهتر از گذشته باشد».

گذشت زمان نشان داد که خوشبینی کلینتون نادرست بود. امروز دیگر کسی از اسلو سخن نمی‌گوید و اسراییلی‌ها و فلسطینی‌ها هنوز در صلح زندگی نمی‌کنند. آن‌ها به جای آن، در سال‌های "انتفاضه" پیکارهای خونینی با یکدیگر داشتند.

نیرومند شدن اسلام‌گرایان حماس و بویژه قدرت‌یابی این سازمان در نوار غزه، راه حل این منازعه را دست‌نیافتنی‌تر ساخته است. حماس با موافقتنامه‌ی اسلو و به رسمیت شناختن اسراییل مخالف است و اسراییل نیز حاضر نیست حماس را به عنوان طرف مذاکره بپذیرد. طرف مذاکره‌ی اسراییل همچنان محمود عباس، جانشین عرفات و رهبر سازمان آزادیبخش فلسطین است که البته بر همه‌ی مناطق فلسطینی کنترل ندارد.