1. پرش به گزارش
  2. پرش به منوی اصلی
  3. پرش به دیگر صفحات دویچه وله

عربستان سعودى، موج تروريسم و امكان اصلاحات

۱۳۸۳ اسفند ۵, چهارشنبه

آيا خاندان السعود موفق خواهند شد جلوى موج تروريسم را در كشور بگيرند و به اين طريق به ادامه ى حكومت خود تداوم بخشند؟

https://p.dw.com/p/A7Wb
پرنس عبداله، وليعهد عربستان سعودى در كنار جورج بوش.
پرنس عبداله، وليعهد عربستان سعودى در كنار جورج بوش.عکس: AP

خاندان السعود در عربستان سعودى نگران سرنوشت خود است و با تمام قوا براى ادامه ى حكومت خود در اين كشور مسلمان مى كوشد. به اين كشور از درون و برون فشارى فزاينده وارد مى شود و همه خواستار دمكراتيزه شدن ساختار اجتماعى آنند. اين فشارها از رخداد تروريستى يازدهم سپتامبر در آمريكا و شركت فعال شهروندان اين كشور در اين حادثه شروع شد و بعدها به خاطر اين كه خود اين كشور نيز آماج حملات تروريستى خونين قرار گرفت، اهميت ويژه اى يافت.

پادشاهى عربستان سعودى كه با نام ”جزيره العرب” نيز مشهور است، در جنوب غربى ايران واقع است، چهارمين كشور بزرگ آسياست و حدود ۸۰ درصد شبه جزيره عربستان را شامل مى گردد. دو كوير بزرگ در شمال و جنوب اين سرزمين قرار دارد. نواحى ساحلى عربستان گرم است و مرطوب و ساير مناطق اين كشور آب و هوايى گرم و خشك و كم باران دارد. به همين مناسبت است كه رودخانه هاى دائمى در اين كشور ديده نمى شوند.

تاسيسات نفتى عربستان در مجموع در حاشيه ى خليج فارس قرار دارند و منبع درآمد هاى عظيم اين كشور را تشكيل مى دهند. حكومت در پادشاهى عربستان سعودى از نوع سلطنتى مطلقه ى اسلامى ست. اين كشور در بيست و سوم سپتامبر سال ۱۹۳۲ استقلال خود را از انگلستان اعلام كرد و پادشاه آن فهد بن عبدالعزيز السعود است كه از سال ۱۹۸۲ ميلادى اداره ى امور را در اختيار دارد.

اولين قانون اساسى عربستان سعودى كه بر اساس شريعت اسلام تهيه شده، توسط ملك فهد در سال ۱۹۹۲ اعلام گرديد. مجلس شوراى اين كشور ۹۰ عضو دارد كه همگى آنها را پادشاه برمى گزيند و فقط از نقش مشورتى برخوردار است و نكته ى ديگر اين كه در اين كشور مسلمان هيچ حزب سياسى اى اجازه ى فعاليت ندارد.

صحنه اى مانند فيلم هاى سينمايي: چند اتوموبيل آمريكايى يكديگر را تعقيب مى كنند. سرانجام اتوموبيلى راه را بر بقيه مى بندد. اتوموبيل ها مى ايستند. چند نفر مرد مسلح خارج مى شوند و به روى سرنشينان اتوموبيل هاى ديگر آتش مى گشايند. يكى در خون مى غلتد، اما زنده است و ديگرى درجا كشته مى شود.

اين نه صحنه اى از يك فيلم سينمايي، كه تمرين نيروهاى ويژه ى ضد تروريسم در عربستان سعودى ست، كه چندى ست در مركزى در ۲۵ كيلومترى رياض، پايتخت اين كشور، انجام مى شود. كمى بالاتر تمرين براى حمله به يك ساختمان و در بخشى ديگر مقابله با عمليات آدم ربايى ادامه دارد.

نيروهاى ويژه ى مستقر در اين كمپ، كه بودجه شان از طرف خاندان سلطنتى تامين مى شود، بهترين وسايل را در اختيار دارند و از اين جهت هيچ گونه كمبودى حس نمى شود. عربستان سعودى مصمم است با تمام قوا به مقابله با تروريسم بپردازد. از دو سال پيش تا كنون تروريست ها حملات شديدى را به مراكز دولتى و ادارات خارجى در اين كشور آغاز كرده اند. در اثر انفجارهاى مهيب تا كنون ۹۰ نفر كشته و ۵۰۷ نفر زخمى شده اند.

نتايج فعاليت هاى گروه هاى ويژه ى ضد ترور در عربستان نيز چشمگير بوده است. تا كنون ۹۲ تروريست به قتل رسيده اند، كه در ميان شان عبدالعزيز المقرِن، رئيس شبكه ى تروريستى القاعده در عربستان نيزبوده است. ۱۷ تروريست هم به شدت زخمى شده اند كه در حال حاضر در بازداشت به سر مى برند.

يكى از دلايل مهم عربستان سعودى از اين اقدامات، رخداد تروريستى يازدهم سپتامبر ِ سال ۲۰۰۱ ميلادى در آمريكا بود. ۱۵ نفر از ۱۹ تروريستى كه در اين عمليات شركت داشتند، تبعه ى عربستان سعودى بودند.

دولت عربستان مى كوشد تا به جهانيان نشان دهد كه گردانندگان اين كشور ميانه رواند و با هر گونه تندروى سياسى به شدت مخالفت مى ورزند. و به همين جهت بود كه دولت اين كشور اولين كنفرانس جهانى مبارزه با تروريسم را در رياض برگزار كرد، كنفرانسى كه در آن نمايندگان ۴۰ كشور جهان شركت كردند.

در اين كنفرانس نه فقط مبارزه ى مقامات امنيتى كشورها با تروريست ها، بلكه چگونگى پيشگيرى از عمليات تروريستى و همچنين دلايل گرايش به اين گونه عمليات نيز مورد بررسى قرار گرفتند.

از نتايج مشخص اين كنفرانس براى عريستان سعودى اين بود كه واعظانى كه فرمان به اقدامات افراط گرايانه مى دهند از كار بر كنار شوند و افراد و گروه هايى كه تا كنون به سازمان هاى تندروى تروريستى در جهان كمك مالى كرده اند و يا پشتوانه ى ايدئولوژيكى براى آنها بوده اند، تحت نظر قرار گيرند و با آنها به شدت مقابله شود.

شيخ صالح عبدالعزيز الشيخ، وزير امور دينى مذهبى عربستان سعودى بر اين امر تاكيد مى كند كه تروريسم و اسلام هيچ گونه هماهنگى اى با هم ندارند و كسى كه مردم بيگناه را به قتل مى رساند و خانه و زندگى آنها را ويران مى كند، اصول اسلام را زير پا مى نهد و او را نبايد مسلمان دانست.

به همين علت دولت عربستان سعودى به همه ى واعظان اين كشور تذكر داده است كه بايد چهره ى واقعى اسلام را به مردم نشان دهند، چهره ى صلح دوستانه و مداراگرايانه ى اين دين جهانى را. در اين راستا يكى از اقدامات مهم گردانندگان عربستان سعودى براى مقابله ى تئوريك با اسلام گرايان افراطى و باز گرداندن هواداران آنها به مخالفت با اعمال خشونت گرايانه، تاسيس يك سايت اينترنتى ست كه از طرف دولت در اختيار عموم قرار گرفته است و برايش تبليغ مى شود.

شيخ صالح عبدالعزيز الشيخ، وزير امور دينى مذهبى اين كشور، در اين مورد مى گويد: ”وزارت خانه ى ما اقدام به تاسيس يك سايت اينترنتى كرده كه در آن هر كس مى تواند بدون آن كه شناخته شود، ديدگاه هاى مختلف خود را مطرح كند. كارشناسان اين سايت به دقت به مطالعه ى اين مطالب مى پردازند و جواب خود را نسبت به آن ديدگاه منتشر مى كنند. تا كنون ۸۰۰ نفر در اين گفگوها شركت كرده اند و يك چهارم آنها متقاعد شده اند كه اقدامات افراط گرايانه را بايد رد كرد.”

اقداماتى از اين دست در تاريخ عربستان سعودى سابقه نداشته است. در همين راستاست، انتخابات شهردارى ها كه براى اولين بار در اين كشور انجام مى شود. اين انتخابات اگرچه بدون دخالت زنان اين كشور است، كه نه حق انتخاب شدن دارند و نه انتخاب كردن، باز حركتى ست در راه برقرارى دمكراسى در كشور. مقامات بلندپايه عربستان سعودى بر اين نظرند كه به زودى اجازه راى دادن به زنان نيز داده خواهد شد. ابتدا بايد براى همه ى زنان كشور شناسنامه و كارت شناسايى صادر شود تا آنها بتوانند در راى گيرى ها شركت كنند.

چند سال پيش، اقداماتى اين چنينى در جهت دمكراتيزه شدن اجتماع، حتى به فكر بسيارى در اين كشور اسلامى نمى رسيد. به همين جهت است كه بعضي، به اين اقدامات نام ”انقلاب از بالا” نهاده اند. بايد گفت كه همه اين اقدامات زير نظر عبداله، وليعهد عربستان سعودى انجام مى گيرد. اما او هم در سخنرانى هايش به شخصى اشاره مى كند كه بيشتر اقدامات تروريستى در عربستان و ديگر نقاط جهان زير نظر اوست و سعى همه ى ماموران امنيتى كشورهاى غربى براى يافتنش تاكنون بى فايده بوده است. اسامه بن لادن.

عبداله در يكى از سخنرانى هايش گفته است: ”پيام خداوند صلح است، عدالت است و عقل. اين هاست پيام خداوند عالم و نه آنچه بعضى در غارهايى كه در آن پنهان شده اند، سر مى دهند.”

و همه مى دانند كه منظور از كسانى كه در غارها پنهان شده اند كيست. ديگر نمى توان سايه ى اسامه بن لادن را از اين كشور دور كرد. كسى كه ديدگاهش با مذهب وهابى در عربستان سعودى گره خورده و اگرچه او را به خاطر شركت در اقدامات تروريستى خلع تابعيت كرده اند، باز هم وزنه اى سنگين در اين كشور است و هنوز هواداران بسيارى دارد.