عملیات نظامی مشترک ترکیه و ایران علیه شبه نظامیان کرد

ارتش ترکیه تاکنون در چندین دورعملیات نظامی علیه "پ ک ک"، حزب کارگران کردستان، در کوه‌های قندیل واقع در محدوده‌ی جغرافیایی حکومت محلی اقلیم کردستان عراق انجام داد. به رغم عملیات نظامی ارتش ترکیه، بمب‌گذاری و حملات پ ک ک در روزهای اخیر کاهش نیافته. اکنون رهبران ترکیه رسما و صریحا از عملیات مشترک ایران و ترکیه علیه نیروهای شبه‌نظامی کرد سخن گفته‌اند.

کارشناسان مقیم ترکیه به دویچه وله گفتند، ارتش ترکیه که پس از آمریکا دومین ارتش بزرگ عضو ناتو از لحاظ پرسنل و سرباز است، اکنون مجبور شده با سپاه پاسداران ایران همکاری کند. اما این "همکاری و اقدام مشترک" آیا فقط ماهیت اطلاعاتی خواهد داشت یا فراتر از اینهاست؟ 

هشدار اردوغان به رهبران عراق

منابع خبری ترکیه گزارش می‌دهند که رجب طیب اردوغان، نخست وزیر ترکیه در آخرین مصاحبه‌ی مطبوعاتی با نمایندگان رسانه‌های گروهی این کشور در چهارم مهر گفت که وی با جلال طالبانی، رئیس جمهورعراق در حاشیه نشست مجمع عمومی سازمان ملل دیدار و درباره‌ی پ ک ک صحبت کرده است.

روزنامه حریت از قول اردوغان می‌نویسد: «طالبانی و بارزانی هر دو از مساله ترور و تروریسم به ستوه آمده‌اند. من به آنها گفتم، یا شما به این کار پایان دهید و یا بطور مشترک این کار را عملی کنیم و یا ما به این کار پایان خواهیم داد».

پس از سخنان نخست‌وزیر ترکیه کارشناسان این سئوال را طرح می ‌کنند که آیا "این اقدام مشترک نظامی" به معنای پایان سیاست گفتمان ترکیه با نمایندگان سیاسی کردهای ترکیه خواهد بود؟

آیا سیاست ترکیه پیرامون حل مشکل اقلیت کرد شکست خورده؟

عارف کسگین کارشناس "مرکز استراتژیک ترکیه"، در گفت‌وگو با دویچه‌وله درباره‌ی سیاست این کشور در قبال کردها چنین توضیح می‌دهد: « رهبری ترکیه به این نتیجه رسیده‌اند که تا زمانی‌ که بر توانایی نظامی پ ک ک مسلط نشوند، نمی‌توانند در رابطه با کردها کاری انجام دهند. به‌نظر رهبران ترکیه مهم‌ترین مانع حل مشکلات کردهای ترکیه وجود پ ک ک است».

به‌نظر این کارشناس اردوغان برای حل مسئله اقلیت کرد راه حل نظامی و سیاسی را انتخاب کرده و برای کسانی‌که قصد دارند مسئله کردها را از راه سیاسی حل کنند راه را باز گذاشته است.

کارشناس: تمرکز سیاست ترکیه از سوریه به سوی پ ک ک

آقای کسگین کارشناس مقیم ترکیه در ادامه‌ی صحبت‌هایش  به تلاش ایران در "سوق دادن ترکیه به مسئله‌ی پ ک ک" و در رابطه با "تمرکز سیاسی ترکیه از سوریه به پ ک ک" اشاره می‌کند.

کسگین می‌افزاید: «اگر تمرکز سیاست ترکیه از "بهار عربی" و حوادث سوریه به پ ک ک متمایل شود همکاری ترکیه با ایران نیز بیشتر می‌شود».

"آمریکا موافق عملیات مشترک ترکیه و ایران است"

کارشناسان ترک از جمله ساکار دمیرتاش، رییس نمایندگی روزنامه "حریت دیلی نیوز" در آنکارا به دویچه وله گفتند، ترکیه به همکاری ایران نیاز دارد و این اقدام مشترک برای برطرف کردن مشکل این دو کشور انجام می‌گیرد. اما این همکاری چه ابعاد و پیامدهایی خواهد داشت؟

کسگین کارشناس دیگر مقیم ترکیه چنین پاسخ می‌دهد: «ایران نمی‌تواند به‌صورت زمینی و یا هوایی وارد عراق شود. چون عراق تحت کنترل نیروهای نظامی آمریکاست و آنها اجازه‌ی ورود به ایران را نمی‌دهند. به همین دلیل اگرهمکاری ترکیه و ایران عمق و وسعت بیشتری بگیرد، برای این همکاری باید آمریکا اجازه بدهد. اگر آمریکا موافق اقدام نظامی ترکیه و ایران نباشد این عملیات انجام نمی‌گیرد، زیرا مرزهای عراق تحت کنترل آمریکاست و آمریکا به این همکاری دریک زمینه‌ی محدود اجازه می‌دهد و به همین دلیل سخنان اردوغان، نخست وزیر ترکیه در سطح محدودی معنا پیدا می‌کند».

همکاری ترکیه و ایران به رغم اختلاف نظرها

ساکار دمیرتاش، از روزنامه‌ی حریت دیلی نیوز در آنکارا، که به زبان انگلیسی منتشرمی‌شود، به دویچه وله می‌گوید علیرم اختلاف  نظرهای ترکیه و ایران در زمینه‌ی استقرار سیستم دفاعی ناتو در خاک ترکیه و موضع‌گیری متفاوت درباره‌ی رویدادهای سوریه، هردو کشور مصمم هستند علیه پ ک ک همکاری تنگاتنگ و مشترک داشته باشند.

اما برخی رویدادهای اخیر از سرد شدن روابط دو کشور حکایت دارند. رادیو دولتی ترکیه "تی آر تی" در زمان برگزاری نشست مجمع عمومی سازمان ملل حتی اعلام کرد «دیدار اردوغان با محمود احمدی نژاد رئیس جمهور ایران به بعد موکول شد». اما پایگاه اطلاع‌رسانی رسمی رييس‌جمهور ايران بلافاصله تایید کرد که این دیدار در نیویویرک انجام گرفت. خبرگزاری ایسنا هم از قول سفیر ترکیه در تهران نوشت که اردوغان در ماه‌های آینده به ایران سفر خواهد کرد.

راه حل مشکل کردها چیست؟

روزنامه حریت از قول اردوغان، نخست‌وزیر ترکیه می‌نویسد: «در صورت ترک سلاح از سوی پ ک ک عمليات ارتش ترکیه متوقف خواهد شد». مقام‌های ترک قصد دارند مشکل کردها را با ادامه‌ی گفتمان سیاسی با رهبران کرد حل کنند. اما همزمان با آن عملیات نظامی نیز ادامه دارد.

عملیات ارتش ترکیه تاکنون ابعاد داخلی و برون مرزی محدود به مرزهای عراق را داشت. اکنون اما "اقدام مشترک این کشور و همکاری با نیروهای مسلح جمهوری اسلامی"، ابعاد منطقه‌ای پیدا می‌کند.

هم عارف کسگین از مرکز استراتژیک ترکیه و هم ساکار دمیرتاش، از روزنامه‌ی حریت دیلی نیوز، در گفتگو با دویچه وله تایید کردند که هرگونه اقدام مشترک ترکیه و ایران علیه شبه‌نظامیان کرد بدون اطلاع آمریکا انجام نخواهد شد.

طاهر شیرمحمدی
تحریریه: عباس کوشک جلالی