فارسی و دری در يک فرهنگ

سلسله واژه نامه‌های انتشاراتی لانگنشاید که معمولا ۲۵۰۰۰ مدخل را دربر مي‌گيرند، علاوه بر تکواژه‌ها و واژه‌های كليدی، شامل عبارت‌ها و اصطلاحات و ضرب المثل‌هايی هستند كه روزانه در زبان منبع و مقصد به كار برده مي‌شوند.

واژه نامه فارسي‌ـ آلمانی تازه، ويژگی‌هايی دارد كه اين كتاب را از چند جهت كارآمد و مفيد جلوه می‌دهد:

نويسندگان اين واژه‌نامه با توجه به مهاجران و پناهجويان بسياری كه به تازگی به آلمان آمده‌اند، بر تفاوت‌های فارسی و دری انگشت گذاشته‌اند و هركجا كه مفهوم واژه يا اصطلاحی در اين دو گويش همزبان متفاوت بوده، آنها را مشخص و معنا كرده‌اند.

برای نمونه بسياری از واژه‌ها كه در  زبان فارسی معمول در ايران به فارسی سره برابرگذاری شده‌اند، هنوز در زبان دری برابرهای بيگانه (عربی، اردو، انگليسی و پشتو) دارند.

مرسده صالح‌پور از تدوين‌كنندگان بخش فارسی اين واژه‌نامه در گفتگو با دويچه وله در اين باره گفت: «اين يک واژه‌نامه كاربردی است وگرنه كه ما واژه نامه‌های علمی و وزين بسيار خوبی مانند فرهنگ فارسی‌‌ـآلمانی تازه فرامرز بهزاد را هم داريم. در واژه‌نامه لانگِنشايد بايد به تفاوت‌های گاه جالب و فاحش فارسی و دری خيلی توجه مي‌كرديم به ويژه كه ما كاربر واقعی را در نظر داشته‌ايم.»

او دو نمونه را مثال می‌زند: «درحاليكه ماما در فارسی كسی است كه كمک میكند كه كودك به دنيا بيايد، در زبان دری دايی معنی مي‌دهد. حالا فكر كنيد مادر بارداری خواهش كند ماما به بالينش بياورند و شنونده دايی‌‌اش را خبر كند. از اين جالب‌تر لغت خانه‌داری است كه افغان‌ها آن را به معنی همخوابگی استفاده مي‌كنند. با توجه به اين نمونه‌ها ستون‌های اين واژه‌نامه تنظيم شده‌اند.»

ويژگی ديگر فرهنگ لغت تازه ذكر نكات دستوری و آوايی زبان‌های فارسی و آلمانی در كتاب است كه به همراه پرسش و پاسخ‌های روزمره و اصطلاحات ويژه به هنگام مسافرت به كشورهای منبع و مقصد هركدام از اين زبان‌ها است.

به اين ترتيب واژه‌نامه جديد لانگِنشايد، يك خودآموز كوچک آلمانی برای فارسی و دریزبانان و همچنين يك خودآموز فارسی برای آلمانیزبانان هم هست.

یکی از دست‌اندركاران بخش خودآموز اين كتاب به دويچه وله از مشكلاتی گفت كه تنها از شكاف ژرف ميان زبان گفتاری و نوشتاری در زبان فارسی ناشی نمی‌شود. به اين مشكل تفاوت ميان گويش‌های دری و فارسی هم اضافه می‌شود كه تدوين يك خودآموز كوچك كاربردی روزمره را در يك زمان كوتاه تقريبا غير ممكن می‌سازد.

با اين‌همه واژه نامه فارسي‌ـآلمانی و آلمانیـفارسی تازه لانگِنشايد به عنوان يك كتاب همراه برای كاربرد روزمره آلمانیزبانان فارسیجو و فارسیزبانان و دریزبانان آلمانیآموز، بسيار ارزنده و كارآمد است به ويژه كه واژه‌های فارسی را برای آلمانیزبانان به خط لاتين هم آورده و به منظور آسان‌سازی، مدخل‌ها را با رنگ آبی مشخص كرده است.