فصل سرما، فصل افزایش مصرف گاز و کمبود آن

از ابتدای دی‌ماه، با کاهش دمای هوا مصرف گاز افزایش یافته و در روزهای گذشته ساکنان برخی از مناطق شمال، شمال شرقی و غربی کشور با افت فشار و قطع کامل گاز روبرو شده‌اند. عصر دوشنبه، دهم دیماه، مدیر عامل شرکت ملی گاز ایران، رضا کسایی‌زاده، خبر داد مشکل قطع گاز در استان سمنان برطرف شده و امید می‌رود گاز استان‌های گلستان و مازندران نیز تا سه شنبه وصل شود. ظاهرا افت فشار و قطع گاز که در سال‌های اخیر کم‌سابقه نبوده معضلی فصلی تلقی می‌شود و راه‌های رفع آن نیز اغلب مقطعی هستند. برخی از این تدبیرها مشکلات دیگری برای شهروندان به وجود می‌آورد و برخی می‌تواند لطمه‌های سنگینی به اقتصاد کشور وارد کند.

یکی از راه‌های مقابله با کمبود گاز در استان مازندران قطع گاز کلیه صنایع و اداره‌های دولتی استان بوده است. از سوی دیگر شرکت توانیر در اطلاعیه‌ای اعلام کرده، گاز مصرفی نیروگاه‌های برق کشور به پایین‌ترین سطح خود در سال‌های اخیر رسیده است. به گزارش سایت خبری توانیر این کاهش «به گونه‌ای است که روند کنونی تولید برق در برخی از نیروگاه‌های کشور با محدودیت جدی روبه‌رو شده است.» همچنین صبح امروز، ۱۱ دی‌ماه، یک منبع آگاه به خبرگزاری فارس گفته است صادرات گاز ایران به ترکیه حدود هشتاد درصد کاهش داشته. بنا بر این گزارش، ایران که متعهد است روزانه ۲۰ میلیون مترمکعب گاز به ترکیه تحویل دهد به دلیل کمبود آن در داخل، این مقدار را به ۴ تا ۵ میلیون مترمکعب کاهش داده است.

گفته می‌شود یکی از دلایل کمبود گاز در استان‌های شمالی کاهش واردات آن است. بنا به اظهار مدیر گازرسانی شرکت ملی گاز ایران، عزیرالله رمضانی، پنج درصد گاز مورد نیاز کشور از ترکمنستان وارد می‌شود. این واردات در روزهای گذشته به دلیل آنچه رسما مشکلات عملیاتی و فنی ذکر شده کاهشی پنجاه درصدی داشته است. برخی کارشناسان احتمال می‌هند دلیل کاهش صادرات گاز ترکمنستان قصد این کشور مبنی بر افزایش بهای آن باشد.

ایران در استخراج، پالایش و بهره‌برداری از ذخایر عظیم گاز خود با مشکلات متفاوتی روبروست. یکی از این مشکلات کمبود سرمایه‌گذاری است. به گفته‌ی رضا کسایی‌زاده «برای توسعه صنعت گاز در کشور، تا پایان چشم‌انداز ۲۰ ساله، باید ۳۰۰ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری شود.» او می‌افزاید «در سال گذشته 6/4 میلیارد دلار در بخش‌های بالادستی و پایین‌دستی صنعت گاز، سرمایه‌گذاری شده.» به گزارش ایسنا وزیر کنونی نفت غلامحسین نوذری، سوم شهریور گفته است سهم ایران از صادرات و مبادلات جهانی گاز، گرچه دومین ذخایر گاز جهان را در اختیار دارد، به یک درصد هم نمی‌رسد. ایران مطابق برنامه باید در سال گذشته میلادی ۱۳.۷ میلیارد مترمکعب گاز صادر می‌کرد. بنابر آمار اعلام شده از سوی مدیرعامل شرکت صادرات گاز، به دلیل پاره‌ای مشکلات این رقم چیزی حدود ۸.۵ میلیارد متر مکعب بیشتر نبوده است. [ایسنا، ۲۲ آبان]

در کنار مشکلات ساختاری صنعت نفت و گاز و معضلاتی که تحریم‌های جهانی برای این صنایع ایجاد کرده، مصرف بی‌رویه و پایین بودن استانداردها در تاسیسات گازسوز را می‌توان از دلایل مهم کمبود گاز در داخل تلقی کرد. در ایران سوحت اصلی مصرفی ۱۵ هزار واحد صنعتی، ۴۷ نیروگاه و ۱۳ میلیون خانوار با گاز تامین می‌شود. به گفته‌ی مديرعامل شركت گاز ايران، «شدت مصرف انرژی در ایران ۱۷ برابر ژاپن، ۲ برابر چین و ۸ برابر اورپا است.» مطابق آمار این شرکت، متوسط دمای محل سکونت در ایران بالای ۲۵ درجه‌ی سانتیگراد است. مدیر عامل شرکت به مردم توصیه می‌کند این دما را به ۱۸ تا ۲۱ درجه کاهش دهند. در ایران روزانه معادل سه میلیون بشکه نفت، گاز مصرف می‌شود که بخش بزرگی از آن هدر می‌رود. پیش بینی می‌شود با صرفه‌جویی ۵ تا ده درصدی، مشکل افت فشار و کمبود گاز در فصل سرما برطرف شود.