فقرمالی دانشجویان خارجی در آلمان

فشار مالی بر دانشجویان خارجی در آلمان افزایش یافته‌است. خانم ایزابل کاپوس (Isabelle Kappus) از اداره امور صنفی و فوق برنامه‌ی دانشجویی آلمان می‌گوید: «هر روز تعداد بیشتری دانشجوی خارجی به مراکز مشاوره اداره‌ی امور صنفی و فوق برنامه‌ی دانشجویی مراجعه می‌کنند که نمی‌دانند چگونه باید از پس خرج تحصیل خود برآیند. و به ندرت راهی برای کمک به این دانشجویان وجود دارد.»

او می‌افزاید: «دانشجویان خارجی که دوره دبیرستان خود را در خارج از آلمان به پایان رسانده‌اند، اغلب از امکانات مالی که دانشجوی آلمانی از آنها برخوردار است، بی‌نصیب‌اند. کمک هزینه‌های تحصیلی مانند Bafög (قانون فدرالِ پشتیبانی مالی از تحصیل) شامل حال آنها نمی‌شود و تنها برخی بورسیه‌ها به آنان تعلق می‌گیرد. دریافت وام تحصیلی معمولاً با وثیقه و ضمانت‌نامه همراه است که از عهده دانشجویان خارجی خارج است.»

تبادل دانشجویی با کشورهای فقیر پایین است

شهریه تحصیلی که اکنون در بسیاری از ایالت‌های آلمان اجباری است، تنها فشار مالی تحمیل شده بر دانشجویان خارجی نیست. از ۳ تا ۴ سال پیش تاکنون دانشجویان خارجی با شهریه‌های روزافزون کلاس زبان، امتحانات و ثبت‌نام دانشگاه مواجه‌اند.

یوهانس گلمبک (Johannes Glembek) مدیر عامل اتحادیه‌ی فدرال دانشجویان خارجی با گلایه می‌گوید: «تحصیل در آلمان برای دانشجویان خارجی گران تمام می‌شود. افزایش این شهریه‌ها سبب ترس و گریز دانشجویان خارجی می‌شود.»

به گفته‌ی گلمبک هر کس که قصد تحصیل در آلمان را دارد باید در همان ابتدا به فکر مخارجی باشد که معادل هزینه‌ی دو تا سه ماه زندگی در آلمان است. این مسئله بیش از همه شامل حال کسانی می‌شود که با "جابجایی آزاد" به آلمان می‌آیند. کسانی که خود آزادانه و نه از طریق برنامه‌های ویژه‌ی تبادل دانشجوی مرکز آموزش عالی یا برنامه‌های مؤسسه‌ی تبادلات دانشگاهی آلمان (DAAD) به این کشور سفر می‌کنند. در این میان کمتر تبادل دانشجویی‌ای با کشورهای فقیر صورت می‌گیرد.

کاهش دانشجویان صفر کیلومتر

اریک تامبو دو گانکام (Eric Tambo de Gankam) دانشجوی آفریقایی‌ای که در شهر دورتموند مشغول تحصیل است، می‌گوید: «وقتی من ۷ سال پیش شروع به تحصیل کردم، هزینه هر یک از مقاطع کلاس زبان به همراه کپی و هزینه‌های جانبی ۴۰ یورو بود.»

او ادامه می‌دهد: «هزینه کلاس زبان افزایش پیدا کرده است. برای مقاطع ابتدایی و متوسطه که مجموعاً ۵ دوره می‌باشند، امروزه باید مبلغی معادل ۱۲۵۰ یورو پرداخت که هزینه‌ی درخواست پذیرش تحصیلی را هم باید به آن اضافه کرد. برای رشته‌هایی مانند پزشکی دانشجویان مجبورند درخواست خود را هم‌زمان به ۲۰ تا ۳۰ دانشگاه بفرستند.

در بسیاری از شهرها به دانشجویان پس از دریافت پذیرش، اجازه‌ی کار داده می‌شود. به این ترتیب دانشجو تنها ۹۰ روز در سال اجازه کار دارد و آن هم در تعطیلات بین دو ترم تحصیلی. کارهای دانشجویی در آلمان درآمد خوبی ندارند. درآمد حاصله از این کارها اغلب ساعتی ۵ تا ۸ یوروست.

این دانشجوی خارجی همچنین معتقد است که وضعیت بد مالی باعث افت شمار جابجایی‌های آزاد و بدون برنامه‌ی تبادل دانشگاهی مراکز آموزش عالی شده‌است. در سال ۲۰۰۳ رقم دانشجویان خارجی که در آلمان شروع به تحصیل کردند، ۶۰ هزار نفر بود، حال آنکه این رقم در سال ۲۰۰۵ تا ۵۵ هزار نفر کاهش یافته است. در این میان تعداد دانشجویان چینی در آلمان به شدت کاهش یافته است. در سال ۲۰۰۲ هفت هزار دانشجوی چینی در آلمان تحصیل می‌کردند که این رقم در سال ۲۰۰۵ به ۴ هزار نفر رسید.

مؤسسه‌ی تبادلات دانشگاهی (DAAD): شهریه‌ تعیین‌کننده نیست

اما کارشناسان مؤسسه‌ی تبادلات دانشگاهی آلمان (DAAD) تردید دارند که بالا رفتن شهریه دلیل تعیین‌کننده‌ای برای کاهش دانشجویان خارجی در آلمان است. چینی‌ها یکی از بزرگترین گروه‌های دانشجویان خارجی در آلمان را تشکیل می‌دهند. کارشناسان معتقدند که برای نمونه بهتر شدن امکانات تحصیل در چین می‌تواند علت پایین آمدن شمار دانشجویان چینی در آلمان باشد. به عقیده‌ی این کارشناسان دلیل دیگر کاهش تعداد دانشجوی چینی در آلمان کنترل سخت مدارک کسانی است که در گذشته با مدارک جعلی به آلمان سفر کرده‌اند .

کلاوس بیرک (Klaus Birk) متخصص مسائل مربوط به دانشجویان چینی در DAAD می‌گوید: «تعداد دانشجویان خارجی دوباره رو به افزایش است و ما امروز دانشجویان بهتری داریم.»

چنگ نی (Cheng Ni) که ریاست یک نهاد فراگیر دانشجویان و دانشگاهیان چینی را بر عهده دارد در مقابل می‌گوید: «برطبق آمار رسمی در مجموع تعداد کسانی که برای تحصیل به خارج می‌روند، رو به افزایش است ولی در این میان تعداد کمتری آلمان را برمی‌گزینند. هزینه تحصیل در آلمان هم در این باره نقش مهمی را ایفا می‌کند. تنها بررسی و تآیید مدارک تحصیلی متقاضیان در پکن، پیش از سفر به آلمان ۲۵۰ یورو خرج برمی‌دارد.»

دانشجویان لایق و واجد شرایط همیشه پول ندارند

برای دانشجویان آفریقایی برنامه تبادل دانشجویی چندانی وجود ندارد. اینکه افزایش شهریه‌های تحصیلی چه پیامدهایی بر شمار دانشجویان خارجی در آلمان دارد، هنوز قابل پیش‌بینی نیست. بر اساس بررسی‌ای که توسط اداره امور صنفی و مشاوره‌ای دانشجویان انجام شد، می‌بینیم که دو سال پیش یکی از مهمترین مشکلات دانشجویان خارجی نگرانی‌های مالی بوده‌است.

اریک تامبو دو کانگام از کامبون می‌گوید: «یکی از دلایل انتخاب آلمان برای تحصیل این بود که تحصیل در آلمان خیلی گران نبود. اگر الان کسی بخواهد در آلمان تحصیل کند و نظر مرا بپرسد، من سعی می‌کنم نظرش را برگردانم. به عنوان مثال بلژیک و فرانسه گرانتر است. اما کامبونی‌ها برای تحصیل در این کشورها دیگر نباید یک زبان تازه را یاد بگیرند. برای هموطنان من کشورهای مطلوب برای تحصیل کشورهای نیجریه، سنگال، مالی، ساحل عاج، آفریقای جنوبی، مراکش و روسیه می‌باشند.»

ترس اداره امور صنفی و دانشجویی دانشجویان آلمان از این است که آلمان برای دانشجویان خارجی جذابیت کمتری پیدا کند. ایزابل کاپوس تأکید می‌کند: «بین‌المللی کردن دانشگاه‌ها تنها با بازاریابی حاصل نمی‌شود. موضوعات اجتماعی را نباید نادیده گرفت.»

یوهانس گلمبک از انجمن دانشجویان خارجی آلمان اخطار می‌دهد: «دانشجویان لایق جیبشان همیشه پر نیست.»