"فونیکس" به دنبال نشانه‌های زندگی بر روی مریخ

فضاپیما کوچک است و گرد. تا وقتی که بال‌هایش را باز نکرده‌است. سه تا پا دارد و پر است از وسایل آزمایشگاهی و تکنیک تجزیه و تحلیل. "فونیکس" نام خود را مدیون پرنده‌ی آتشین افسانه‌ای است. کاوشگر "فونیکس" در حقیقت از دل خاکستر مأموریت فضایی ناکام "Mars-Polar-Lander" و مأموریت دیگری با نام "Surveyor-Lander-Projekts" که در سال ۲۰۰۱ لغو شد، شکل گرفته‌است.

روز شنبه ۴ آگوست، آژانس فضایی آمریکا (ناسا)، کاوشگر "فونیکس" را از منطقه‌ی "کیپ کناورال"، روانه‌ی سیاره‌ی مریخ می‌کند. به گفته‌ی " میشائیل مایر"، مسئول پژوهش‌های مریخی ناسا، امروز که درست پنج‌سال و نیم از پروژه‌های نام‌برده می‌گذرد، فونیکس برای برداشت نمونه‌های یخی و خاک مریخ به این سیاره سفر می‌کند.

آب را دنبال کن!

اگر "فونیکس" شانس بیاورد، می‌تواند آنچه را که ناسا به دنبال آن است را کشف کند: بقایای زندگی روی مریخ. "مایر" در توضیح درباره‌ی جستجوهای ناسا درباره‌ی نشانه‌ی حیات بر روی کره مریخ می‌گوید: « آب را دنبال کن! این شعار ما در تمام این سال‌ها بوده است.» در سال ۲۰۰۲ فضاپیمای "اُدیسه" توانست از مدار اطراف مریخ در مناطق قطبی این سیاره، مقادیر زیادی یخ کشف کند. "فونیکس" در صورت خوب بودن هوا در "کیپ کاناورال" فلوریدا، درست همان‌جا، سفر خود را آغاز خواهد کرد: در نزدیکی قطب شمالی مریخ، منطقه‌ای که از نظر اقلیمی به آلاسکا بسیار شبیه است.

آیا مریخ شرایط لازم برای حیات را دارد؟

"فونیکس" در این مأموریت فضایی بر خلاف فضاپیماهای دیگر که بر روی سطح کره مریخ حرکت می‌کنند، از جای خود تکان نخواهد خورد. فونیکس فاقد چرخ است. به گفته‌ی پتر اسمیت، از دانشگاه آریزونا، هدف از این مأموریت آزمایش ترکیب خاک در منطقه‌ی عاری از پوشش یخ در سطح سیاره است، جایی‌که به گفته‌ی پژوهشگران "ادیسه"، پیش از این توده‌های یخی دیده شده است.

برای انجام چنین پژوهشی، این کاوشگر به یک مته‌ی بسیار سخت مجهز گشته که می‌تواند سطح این سیاره را به سختی بتن است، شکافته و از خاک نمونه‌ برداری کند. این نمونه‌ها سپس برای یافتن ردپا و نشانه‌ای از مواد آلی، آزمایش می‌شوند. به گفته‌ی "مایر"، دانشمندان تنها قادر به بررسی شرایط لازم برای حیات، در این ناحیه از سطح مریخ‌ هستند. این پژوهشگر ناسا اما احتمال فرود تصادفی فونیکس را در جایی که علائم حیات وجود دارد، بسیار ضعیف می‌داند.

فونیکس به بررسی آب و هوا در مریخ هم می‌پردازد. تصاویری از این سیاره به کره زمین ارسال می‌کند و نمونه‌های خاک را برای بررسی ترکیب شیمیایی آنها، زیر میکروسکوپ‌های الکترونیکی آزمایش می‌کند.

"اسمیت" می‌گوید:« نتیجه‌ی ایده‌آل این سفر یافتن توده‌های وسیع مواد آلی در یخ است که برپایه آنها می‌توان ادعا کرد که این منطقه جای مناسبی برای جستجو به دنبال علائمی از حیات است.»

سفری ده ماهه تا رسیدن به سیاره‌ی مرگ

فقط باید امیدوار بود که "فونیکس" پرواز ۱۰ ماهه‌ی خود را، تا رسیدن به مریخ بدون مشکل به انجام برساند. مطلب مهم دیگر فرود دشوار "فونیکس" در ماه مه سال آتی خواهد بود. یک فرود موفقیت‌آمیز در مریخ برآیند مجموعه‌ای از اتفاقات در ترتیبی مناسب و آن‌هم در یک زمان هفت دقیقه‌ای است. به همین دلیل است که این سیاره سیاره‌ی مرگ برای فضاپیماها لقب گرفته است.

تاکنون کاوشگران فضایی زیادی بر روی این سیاره گم شده‌اند. از میان ۱۵ مأموریت فضایی برای سفر به این سیاره، تاکنون ۱۰ تای آنها با شکست روبرو شده‌اند. آخرین مأموریت شکست خورده در سال ۱۹۹۹ صورت گرفت که در آن "Mars-Polar-Lander" در یک مکان نامعلوم در قطب جنوبی مریخ سرنگون شد و تا امروز هیچ اثری از او پیدا نشده‌است.