فیلم‌های جیمز باند از زاویه موسیقی

در این روزها یکی از موضوع‌های داغ عالم فیلم و سینما، بازگشت مأمور ۰۰۷ به صحنه است. دنیل کریگ که نخستین جیمز باند مو بور محسوب می‌شود، بعد از فیلم کازینو رویال، در ماجرایی تازه تحت عنوان «ذره‌ای آرامش» بار دیگر قدم به میدان می‌گذارد.

نخستین ایده‌ی ساختن فیلمی از ماجراهای مأمور ۰۰۷ به سال ۱۹۵۳برمی‌گردد. به گفته یان فلمینگ پدر ادبی این شخصیت، جیمز باند زاده اتفاق و تصادف است.

فلمینگ بعد از ازدواج و شروع فصل تازه‌ای از زندگی می‌کوشد که در زندگی جدیدش، تنوعی پدید آورد و در طی تلاش‌های گوناگون برای ایجاد تنوع، به نوشتن روی می‌آورد که خلق جیمز باند، مأمور ۰۰۷ نیز حاصل همین تلاش‌های ادبی است.

داستان‌های یان فلمینگ درباره این جاسوس خارق‌العاده، نسبت به فیلم‌هایی که بعدها تهیه شده‌اند، بسیار جدی‌تر و خشن‌ترند؛ داستان‌هایی که چون خود شخصیت جیمزباند، زائیده جنگ سرد هستند.

مأمور ۰۰۷ در فیلم‌هایی که بر اساس داستان‌های یان فلمینگ ساخته شده‌اند، شخصیتی شوخ‌طبع و خوش‌مشرب است. به ویژه راجر مور، سومین بازیگر این نقش، بیش از دیگران توانسته است، این شوخ‌طبعی را به نمایش بگذارد.

جیمزباند، اگر چه همیشه در پایان فیلم میدان را پیروز ترک می‌کند، اما شخصیتی چون سوپرمن نیست، بلکه آدمی است که مرتکب اشتباه می‌شود، از خود احساسات نشان می‌دهد و به چیزهای ناباب هم بی‌علاقه نیست. دقیقا این تناوب و تعادل بین دقت عمل و ضعفهای انسانی است که تا به امروز نقش مهمی در موفقیت ماجراهای پرهیجان جیمزباند داشته.

تولد یک تم فراموش‌نشدنی

همه چیز روز هشتم ماه مه سال ۱۹۶۲ با نخستین اکران یکی از بهترین فیلمهای جیمز باند، یعنی «دکتر نو» شروع شد. در این تاریخ بود که عاشقان فیلم و سینما برای اولین بار تم اصلی موسیقی متن فیلم‌های مأمور ۰۰۷ را شنیدند.

این تم امروزه به یکی از معروف‌ترین ملودی‌های عالم سینما بدل شده و سازنده‌ی آن مونتی نورمن بود. او برای ساختن این تم از ملودی پایه‌ی قطعه‌ای به نام Bad sign, good sign استفاده کرد که مدتها پیش آن را برای نمایشی موزیکال نوشته بود.

هنگامی که نورمن ساختن موسیقی متن فیلم «دکتر نو» را برعهده گرفت، این مسئولیت را نیز پذیرفت که تمی برای مجموعه فیلم‌های جیمز باند بسازد که این ملودی در نهایت با تنظیم جان باری و گیتار ویک فلیک جاودانی شد.

ترانه‌‌ی متن، عنصری ثابت در فیلم‌های جیمز باند

فیلم‌های جیمز باند در طی چند دهه گذشته دست‌آوردهای بی‌نظیری در عالم موسیقی به دنبال داشته‌اند؛ ترانه‌هایی به یادماندنی چون «بکش و زنده بمان» با صدای پل مکارتنی، ترانه Nobody does it better از فیلم «جاسوسی که دوستم داشت» با صدای کارلی سایمن، ترانه «فقط به خاطر چشمان تو» با صدای شینا ایستن، ترانه «منظری به یک قتل» با اجرای گروه Duran Duran، ترانه «روشنایی های پایدار روز» از گروه a-ha، ترانه «چشم طلایی» با صدای بی‌نظیر تینا ترنر و قدر مسلم ترانه‌های «گلد فینگر» و «الماسها ابدی‌اند» و با صدای پخته و عالی شرلی بسی.

جان باری تا به حال موسیقی متن دوازده فیلم از ماجراهای جیمزباند را ساخته و خود نیز به اسطوره‌ای بدل شده که در تکامل موسیقی فیلم نقش تاثیرگذار و مهمی بازی کرده است. او با موفقیت کامل و مهارت تمام توانسته است توازنی بین اکشن و طنز و هیجان بوجود آورد.

یکی از دست آوردهای این آهنگساز موفق، ساختن ترانه‌ی متن برای فیلم‌های جیمز باند بوده که اگرچه در اولین فیلم یعنی «دکتر نو»، وجود نداشته، اما در فیلم‌های بعدی به عنصری ثابت بدل شده و در بسیاری از موارد در صف ترانه‌های محبوب روز قرار داشته است.

پس از فیلم «الماسها ابدی‌اند» که آخرین فیلم با بازیگری شون کانری بود، فیلم «بکش و زنده بمان» اکران شد که سازنده موسیقی متن این فیلم جرج مارتین بود.

مارتین خود تهیه‌کننده‌ی معرف آلبوم‌های گروه بیتیلز بود و جای تعجب نیست که هنگامی که پل مکارتنی ترانه متن این فیلم را خواند، جرج مارتین هم مسئولیت ساختن موسیقی متن فیلم را به عهده گرفت. ترانه «بکش و زنده بمان» که بدون شک از لحاظ ریتیمک یکی از بهترین ترانه‌های فیلم‌های جیمزباند محسوب می‌شود، در سال ۱۹۷۴ نامزد دریافت جایزه اسکار گردید.

یکی دیگر از سازندگان موسیقی متن فیلمهای جیمزباند ماروین هاملیش است که مسئول ساختن موسیقی فیلم «جاسوسی که دوستم داشت» بود. با وجود اینکه این آهنگساز در دهه‌ی ۱۹۷۰ میلادی دورانی بحرانی را می‌گذراند، اما موفق شد در دو بخش نامزد دریافت جایزه اسکار شود، یکی برای کل موسیقی متن و یکی هم برای ترانه Nobody does it better با صدای کارلی سایمن.

بیل کنتی که با ساختن موسیقی متن برای فیلم راکی به شهرت رسیده بود، در سال ۱۹۸۱ عهده‌دار ساختن موسیقی فیلم «فقط به خاطر چشمان تو» شد. ترانه متن این فیلم نیز که با صدای شنا ایستن اجرا شد و با توحه به ترکیب جالبش از موسیقی راک و جاز تازگی داشت، یکی از نامزدهای دریافت جایزه اسکار بود.

میشل لوگران یکی از معروف‌ترین سازندگان فرانسوی موسیقی متن فیلم در دهه شصت و هفتاد میلادی به شمار می‌آید و از میان آثار معروفش می‌توان به «تابستان ۴۲»، «پایان خوش» و فیلم موزیکال «ینتل» اشاره کرد. این آهنگساز در سال ۱۹۸۳ موزیک متن فیلم «هرگز نگو هرگز» را ساخت که دوباره سازی فیلم «تندربال» یا «گلوله‌های رعدآسا» ست که ترانه متن آن را لنی هال خوانده است.

بعد از شون کانری، جرج لانزبی و راجر مور، تیموتی دالتن چهارمین هنرپیشه ای بود که ایفاگری نقش جیمز باند را برعهده گرفت و در دو فیلم هم بازیگری کرد: فیلم «جواز قتل» که در سال ۱۹۸۹ اکران شد و ترانه متن آن با صدای گلادیز نایت اجرا شده و فیلم «روشنایی‌های پایدار روز» که در سال ۱۹۸۷ به روی پرده آمد و اجرای ترانه متن آن را گروه نروژی a-ha برعهده داشت، گروهی که به ویژه در اواخر دهه ۱۹۸۰ میلادی اوج موفقیتهاش را تجربه میکرد.

اگرچه اریک سیرا یکی از مشهورترین موزیسین‌های فیلم در فرانسه محسوب می‌شود و میل زیادی به آزمایش و نوجویی دارد، اما تا کنون تنها یکبار پا به دنیای جیمزباند گذاشته است. او در سال ۱۹۹۵ موسیقی متن فیلم «چشم طلایی» را ساخت که حال و هوای موسیقی دهه ۱۹۹۰ را دارد و ترکیبی است از موسیقی مدرن ساخته‌های خودش و تم ملودی جیمزباند که رگه‌هایی از موسیقی تکنو نیز در آن به گوش می‌رسد. سئرا برای خلق این اثر جایزه موسیقی بی ام آی را دریافت کرد و ترانه متن این فیلم نیز با صدای تینا ترنر، خواننده پرسابقه و کارکشته عالم پاپ و راک اجرا شد.

قرن بیست و یکم

موسقی متن سه فیلم دیگر جیمزباند با بازیگیری پیئرس برازنن، یعنی، «فردا هرگز نمی‌میرد»، «دنیا کافی نیست» و «یک روز دیگر بمیر»، دیوید آرنولد است که او را می‌توان یکی از جوان‌ترین و پرطرفدارترین آهنگسازهای فیلم دانست. ساختن موسیقی متن دو فیلم جیمز باند، با نقش‌آفرینی دنیل کریگ نیز برعهده آرنولد بوده است.

ترانه متن فیلم «کازینو رویال»، یعنی اولین فیلم جیمز باند با بازیگری دنیل کریگ به اسم You know my name از دو لحاظ درخور توجه بود، نخست آنکه برای اولین بار از سال ۱۹۸۳ به بعد، نامی برای ترانه متن انتخاب شد که با عنوان خود فیلم تفاوت داشت. دوم اینکه این ترانه با صدای کریس کورنل خواننده گروه راک Audioslave اجرا شد و بعد از ۱۹ سال، یعنی از سال ۱۹۸۷ که گروه a-ha ترانه متن جیمز باند رو اجرا کرد، وظیفه اجرای ترانه متن فیلم جیمز باند بار دیگر به یک هنرمند مرد واگذار گردید.

ترانه فیلم جدید مأمور ۰۰۷ «یک روز دیگر بمیر» نام دارد و از این رو عنوانش با عنوان خود فیلم (ذره‌ای آرامش) متفاوت است. از آن گذشته این ترانه دوصدایی (الیشا کیز و جک وایت) اجرا شده که این هم نوعی نوآوری در فیلم‌های جیمز باند محسوب می‌شود. در آغاز این ترانه حال و هوای تم جیمز باند را می‌توان حس کرد. تاثیر سبک هیپ‌هاپ نیز در این ترانه به خوبی محسوس است.

فیلمهای جیمزباند، پدیده‌ای کم‌نظیر در عالم فیلمهای سریالی هستند، چرا که هربار با شکل و ظاهری نو و جذاب به روی پرده می‌آیند و تا به امروز موفق شده‌اند، چند نسل از طرفداران فیلم و سینما را به وجد آورند.