فیلمهای ضدجنگ عراق در جشنواره فیلم ونیز
۱۳۸۶ شهریور ۱۴, چهارشنبه
ستاره‌های سینما با علاقه فراوان در جشنواره فیلم ونیز شرکت می‌کنند. ونیز با مراسم گوناگون و پرشکوه جشنواره خود کوس برابری با هالیوود می‌زند. اما موضوع برخی فیلمهایی که به نمایش درمی‌آیند، با شکوه و جلال این جشنواره کاملا در تضادند. هم اکنون بحثی داغ در باره چنین فیلمهایی در جریان است. برای نخستین بار کارگردانان امریکایی فیلمهای خود را در باره جنگ عراق نشان می‌دهند. بیش از همه دو فیلم امریکایی ضدجنگ برای تماشاگران جشنواره تکان‌دهنده بوده‌اند. جشنواره ونیز در روز شنبه (۸ سپتامبر) با اعطای جایزه شیر طلایی خاتمه می‌یابد.
هوا گرم است و تماشاچیان کنجکاو و جهانگردان بی‌صبرانه در برابر کاخ سینما منتظر دیدن ستاره‌های سینما هستند. فضای تفریح و استراحت را می‌توان حس کرد. اما به گفته مارکو مولر، مدیر جشنواره ونیز، موضوع اصلی امسال در جشنواره جنگ است. بخصوص در روزهای شنبه و یکشنبه که دو فیلم امریکایی در باره جنگ عراق به نمایش درآمدند، می‌شد دید که جنگ موضوع محوری جشنواره ونیز است.
پل هگیس، کارگردان امریکایی که دو سال پیش بخاطر فیلم خود “تصادف“ برنده جایزه اسکار شد، در فیلم جدیدش “در دره خدا“ نیازی به نشان دادن جنگ در عراق ندارد. جنگ در خاورمیانه سایه خود را به طرز وحشت‌باری تا امریکا گسترده است. تامی لی جونز هنرپیشه اصلی فیلم، نقش پدر سربازی را ایفا می‌کند که می‌کوشد تا علت کشته شدن پسرش را دریابد. وحشتناک آن است که برایش روشن می‌شود که پسرش نه در عراق، بلکه کمی پس از بازگشتش به امریکا مرده است و آشکار است که چند تن از همردیفان نظامی‌اش در قتل وی سهیم بوده‌اند.
پل هگیس در فیلم “در دره خدا“ به گونه‌ای مؤثر تعریف می‌کند که چرا و به چه صورت سرباز تازه از جنگ عراق بازگشته می‌میرد. در این فیلم همچون فیلم دیگر ضدجنگ عراق در این جشنواره بنام “پنهان‌کاری“ ساخته برایان دی پالما، موضوع بر سر از میان رفتن مرزهای اخلاقی بر اثر جنگ است و پیامدهای آن برای افرادی که در آن شرکت دارند. پل هگیس می‌گوید که واقعا ترس‌آور است وقتی می‌بینیم که دولت امریکا چقدر به سلامت روحی سربازانش بی‌توجه است.
پل هگیس می‌گوید: “موضوع فیلم ما این نیست که بخواهیم ارزش‌گذاری کنیم و بگوییم که آیا این جنگ عادلانه است یا نه. فیلم بیانگر چیزی بیش از این است. این فیلم می‌خواهد بگوید نگاه کنید، ببینید چه بر سر آدمهایی می‌آید که در این جنگ شرکت می‌کنند. و اینکه همه ما مسؤولیم، فرقی نمی‌کند که طرفدار جنگ باشیم یا ضد آن. ما باید راهی پیدا کنیم برای اینکه به این سرباز جوان کمک کنیم تا از آسیبهای روحی‌ای که دیده نجات پیدا کند. این موضوع اصلی فیلم است.“
آسیبهای روحی ناشی از جنگ موضوع اصلی فیلم “پنهان‌کاری“ هم هست. در این فیلم برایان دی پالما داستان تجاوز به یک دختر ۱۵ ساله عراقی و قتل او را به توسط سربازان امریکایی نشان می‌دهد، با کنار هم گذاشتن خاطرات روزانه سربازان امریکایی که به شکل دیداری - شنیداری در اینترنت منتشر شده‌اند.
آیا این طرز واقع‌گرایانه و ترس‌انگیز تنظیم تصاویر قادر است انسانها را در امریکا تکان داده، بیدار کند؟ دی پالما در این باره می‌گوید: “نمی‌دانم. آرزویم این است که این طور باشد. چیزی که در مورد این جنگ آزاردهنده است، این است که ما این تصاویر را نمی‌بینیم و این داستانها را نمی‌شنویم. اینها را فقط در اینترنت می‌شود دید. در رسانه‌های معمولی اینها سانسور می‌شوند. کانالهای پربیننده تلویزیونی در دست قدرتمندان هستند. موقعی که من تحقیقاتم را انجام می‌دادم، به آنها گفتم آن تصاویری را که اجازه ندارید پخش کنید، بدهید به من. این تصاویر الان در فیلم من هستند. تصاویری که سانسور شده بودند.“
تردیدی نیست که دست کم یکی از دو فیلم امریکایی ضدجنگ عراق در جشنواره فیلم ونیز جایزه خواهند گرفت. هر دو فیلم سزاوار بردن جایزه‌اند.