قدرت خاموش مترجمان سیاسی

مترجمان شفاهی در دیدارهای سیاسی نقش بسیار مهمی بازی می‌کنند، هر چند در ظاهر "نامرئی" به نظر می‌رسند. بدون حضور این مترجمان، گفتگوهای گوناگون و متنوع نشست سران گروه ۸ در هالیگندام‌، غیرقابل تصور می‌بود. با این حال رسانه‌ها درباره‌ی این دیدارها طوری گزارش می‌دهند، انگار که تمام گفتگوها بدون واسطه رد و بدل و فهمیده شده است. جالب این‌جاست که خود مترجمان هم بر این نقش "نامرئی" بودن تاکید می‌کنند و حتی می‌کوشند، به هر قیمتی شده‌ به آن دست‌یابند. چون "در این مرحله به بالاترین حد حرفه‌ای بودن" می‌رسند. مثلا ً کریستیانه گیسن Christiane Giesen که به عنوان مترجم سیاسی در سطح گفتگوهای سران جهان کار می‌کند، می‌گوید: «من می‌خواهم به آن حد از حرفه‌ای بودن برسم که شنونده‌ام، مرا به عنوان مترجم فراموش کند.» آنلی لنهارتAnnelie Lehnhardt که چهار سال است به عنوان رئیس بخش "خدمات مترجمی" وزارت امورخارجه آلمان به کار مشغول است، در گفتگویی با گزارشگر روزنامه زود دویچه تسایتونگ، نیز با تلاش برای دست‌یافتن به این "خود فراموشی" موافق است: "این زیباترین قدردانی برای یک مترجم است که هر دو رئیس جمهور فکر کنند، دارند مستقیم باهم صحبت می‌کنند."

دم زدن از "من" خطاست!

حضور نداشتن، نادیده گرفته شدن، از ابراز وجود و نظر خودداری کردن و از همه مهم‌تر رازداری از خصوصیات غیرقابل چشم‌پوشی یک مترجم حرفه‌ای است، آن‌هم نه فقط حین انجام وظیفه‌ی ترجمه‌، بلکه قبل و بعد از آن هم، یعنی یک عمر! در این عرصه از "من" دم زدن، خطاست.

از این رو برخی بر ورنر زیمرمن Werner Zimmermann، مترجم فرانسه زبان صدراعظم پیشین آلمان، گرهارد شرودر خرده می‌گیرند که چرا در سال ۲۰۰۵ در فیلم مستند "در گوشی حرف‌زنان" از تجربیات و "راز"های پیشه‌ی خود جلوی دوربین سخن گفته است. این فیلم که به کارگردانی دیوید برنت David Bernet تهیه شده، سفری به دنیای مترجمان شفاهی است که درپارلمان کشورهای اروپایی در اشتراسبورگ کار می‌کنند. این فیلم همچنین نحوه‌ی کار و مشکلات مترجمانی که از جمله در دادگاه بین‌المللی لاهه گفته‌های متهمان و رئیس دادگاه و دیگرشاکیان را به زبان دیگر بر‌می‌گردانند، نشان می‌دهد. اغلب مصاحبه‌شوندگان در این مستند تاکید می‌کنند که "از خود گذشتگی" به معنای "حذف خود" در جریان بحث‌ها و گفتگوها، یکی از ویژه‌گی‌هایی است که درجه‌ی کار حرفه‌ای آنان را مشخص می‌کند. مترجم زبان روسی دولت ‌آمریکا، بیل هاپکینز، Bill Hopkins در این رابطه به مقایسه‌ای تکنیکی دست می‌زند: «من فقط یک کابل هستم و بس!»

پچ پچ کردن حرفه‌ای

با این حال "حضور" این مترجمان حرفه‌ای در برخی از برنامه‌های نشست‌های‌ سیاسی‌، اغلب بسیارتعیین‌کننده است. از جمله در چگونگی آرایش و چیدن صندلی‌های دور میز غذاخوری! از آن‌جا که در هایلیگندام مقرر شده که ارتباط بر اصل "زبان مادری" صورت بگیرد، هنگام "شام استقبال" که روز چهارشنبه (۶ یونی ۲۰۰۷) برای سران هشت کشور و همسرانشان در هالیگندام ترتیب داده شده بود، می‌بایست "نظم میز" طوری تعیین شود که مترجمان ویژه‌ی این مهمانان بتوانند پشت سر آنان، روی صندلی‌های پاکوتاه بنشینند و سخنان دیگر شرکت‌کنندگان را پچ‌پچ‌کنان در گوش روسای خود ترجمه کنند: آرایش صندلی‌ها در این شب بر حسب این که کدام رئیس کشور می‌تواند بدون یاری مترجم در گفتگو شرکت کند، تنظیم شده بود. اصولا قاعده در دیدارهای سیاسی بین‌المللی بر این است: هر چه رؤسای کشورها دورتر از هم بنشینند، نشان می‌هد که به کمک مترجمان "پچ‌پچ‌کن" کمتر نیاز است.

آرامش هنگام خشم

مترجمان شفاهی از سوی دیگر هنگام ترجمه‌ی مطالب "بحث‌برانگیز" بین سیاستمدارانی که تازه برای اولین بار با هم دیدار می‌کنند و مواضع متضادی دارند، باید نقش "آرام‌کننده" ای به عهده بگیرند. واضح‌است که مترجمان، نباید لحن شدید وعصبی یا توهین‌هایی که سیاستمداران به یکدیگر می‌کنند، منتقل یا ترجمه کنند. آنلی لنهارت در گفتگو با روزنامه زود دویچه تسایتونگ، ملاقات شرودر، زمانی که مقام نخست‌وزیری ایالت نیدرزاکسن را به عهده داشت، با فیدل کاسترو را به یاد می‌‌آورد‌ که چندان آرام صورت نگرفت. او می‌گوید که در این رابطه "کاری که البته می‌توان کرد، این است که به جو خوب گفتگو دامن زد و در هر شرایطی خونسرد ماند."