قرارداد كاهش ميزان توليد گازهاى داراى اثر گلخانه اى يا پروتكل كيوتو

حافظان محيط زيست ميگويند اولين اثر گرم شدن تدريجى هواى كره زمين ذوب شدن يخهاى يخچالهاى طبيعى و خشكسالى و قحطى و جارى شدن سيل هاى مهيب است. اما علت گرم شدن هواى زمين توليد فزاينده گاز انيدريد كربنيك و پخش آن در جو كره زمين است كه بقول كارشناسان داراى اثر ايجاد هوائى گرم و مرطوب مانند هواى گلخانه است. پروتكل يا قرارداد كيوتو بخاطر همين امر، يعنى كاهش اين گازها منعقد شده، كه اگر بدرستى اجرا شود موَثر خواهد بود. اين قرارداد پس از مذاكرات طولانى و مشكل بالآخره در سال ۱۹۹۷ ميلادى در كنفرانس جهانى حفظ محيط زيست در شهر كيوتوى ژاپن بامضاء شركت كنندگان رسيد كه در آن كشورهاى صنعتى جهان متعهد شده اند كه تا سال ۲۰۱۲ نسبت به سال ۱۹۹۰ پنج در صد كمتر گاز كربنيك توليد كنند. آلمان از هم اكنون تقريبآ بطور كامل اين تعهد خود را اجرا كرده، زيرا بيشترين مقدار گاز كربنيك در كارخانه هاى آلمان شرقى سابق توليد ميشد كه با تعطيل آنها طبعآ آلودگى هوا از طريق كارخانه هاى صنعتى كمتر شد. يكى از راههاى كاهش توليد گازهاى مضر معامله با ميزان مجاز گاز بين كشورها است، بدينترتيب كه شركتى كه بيش از حد مجاز و سهميه خود گاز كربنيك توليد ميكند، ميتواند مقدارى از سهميه شركت ديگر، مثلآ در كشور ديگر را كه كمتر از سهميه خود گاز توليد ميكند، بخرد. چنانكه گفته شد، اين راه يك امكان براى معامله يا باصطلاح »تاخت زدن« ميزان مجاز توليد گازهاى مضر بين شركتها و حتى كشورها است.
راه ديگر نيل به اين هدف مشاركت در طرحهاى حفظ محيط زيست در كشورهاى در حال توسعه است.
دولت آلمان پروتكل كيوتو را نقطه عطفى تاريخى در سياست بين المللى حفظ محيط زيست تلقى ميكند، ولى بسيارى از كارشناسان ميزان قراردادى كاهش گازهاى داراى اثر گلخانه اى را ناكافى ميدانند. يك نقطه ضعف ديگر قرارداد اينست كه آمريكا، كه بزرگترين توليدكننده گاز كربنيك در جهان است، از قرارداد خارج شده، يعنى مشاركت خود در آنرا لغو كرده، با اين توجيه، يا بهانه، كه اجراى اين قرارداد ۴۰۰ ميليارد دلار خرج دارد و باعث بيكار شدن ۵ ميليون نفر از كارگران آمريكائى ميشود. مضاف برآن رئيس جمهو رآمريكا جورج بوش ايراد ميگيرد كه در اين قرارداد فقط كشورهاى صنعتى مكلف به كاهش توليد گاز كربنيك شده اند، نه كشورهاى واقع در آستانه صنعتى شدن، مانند چين و هند. روسيه مدتها از تنفيذ قرارداد طفره ميرفت، ولى سه ماه پيش مجلس نمايندگان روسيه موسوم به دوما بالآخره آنرا تنفيذ كرد و باينترتيب تعداد لازم كشورهاى صنعتى، يعنى ۵۵ كشور، قرارداد را تنفيذ كرده اند و بالآخره اين قرارداد ميتواند باجرا درآيد