قصر دلتنگی‌های یک شاهدخت، میراث فرهنگی بشریت
۱۳۹۱ تیر ۱۳, سه‌شنبه
شاهدخت"ویلهلمینه" بزرگترین دختر پادشاه پروس، ویلهلم اول و هممسرش صوفیا دوروتئا در ژوئن سال ۱۷۰۹ به دنیا آمد. ویلهلمینه و برادرش فریدریش که بعدها در آلمان به عنوان "فریدریش کبیر" شهرت یافت، قربانی بازی‌ها و زد و بندهای سیاسی پدر خود شدند. شاهزاده ویلهلمینه از جمله ناگزیر شد در ۲۲ سالگی بنا به اراده‌ی این پدر قسی و سخت‌گیر به همسری فریدریش شاهزاده‌ی بایروت درآید که به "بی‌کفایتی" معروف بود و در پی این ازدواج به "روستای سوت و کور بایروت" نقل مکان کند.
پناه به هنر و ادبیات
دوری از خانواده و زندگی پرجنب و جوش در پایتخت، به ویژه دلتنگی برای برادر جوانتر خود فریدریش، سبب شد که ویلهلمینه به دنیای هنر و ادبیات و موسیقی پناه ببرد: او از نادر زنان درباری‌تاریخ است که به ساختن قطعات کلاسیک، سرودن شعر و نگارش داستان پرداخت و در سال ۱۷۴۸ تصمیم گرفت، قصری عظیم‌تر و با شوکت‌تر از ورسای در پاریس و سانسوسی در پتسدام بسازد که برادرش در حال بنای آن بود: خانه‌ی اپرای "ویلهلمینه" بایروت. به نوشته‌ی باربارا بوگن که زندگی‌نامه‌ی این شاهزاده‌ی هنرمند و هنردوست را به رشته‌ی تحریر درآورده، این بنای مجلل برای "ویلهلمینه، دژی طلایی در برابر زندگی" بود.
۲۶۴ سال بعد، سازمان یونسکو به ابتکار و همت این شاهزاده‌ی هنرپرور ارج می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌نهد و این بنا را در ردیف ۳۷ اثر معماری دیگری قرار می‌دهد که از آلمان در این سازمان فرهنگی جهانی به ثبت رسیده است. شهردار ارشد بایروت، بریگیته مرک ـ اربه که در نشست تصمیم‌گیری کمیته‌ی یونسکو در سنت پترزبورگ حضور داشت، در این رابطه میگوید: «این تصمیم در آینده‌ی شهر بایروت تاثیر بسزایی دارد. پس از این شهر ما، نه تنها با نام ریشارد واگنر و جشنواره‌ی اپرای بایرویت، بلکه با بنای خانه‌ی اپرای "ویلهلمینه" نیز در افکار جهان زنده می‌شود.»
نام بایروت تا به‌حال اغلب تنها در پیوند با جشنواره‌ی واگنر مطرح می‌شد. ریشارد واگنر، موسیقیدان برجسته‌ی آلمانی، در سال ۱۸۷۲ به بایرویت نقل مکان کرد و تا زمان مرگش در سال ۱۸۸۳ در این شهر زیست. شاه لودویگ دوم باواریا، ویلایی به نام وانفرید (Wahnfried) برای واگنر ساخت که بعدها به موزه‌ی او تبدیل شد. برای اجرای دو اثر آخر واگنر (حلقه‌ی نیبلونگ و پارسیفال) نیز سالنی در شمال بایروت ساخته شد که هر ساله برخی از کنسرت‌های جشنواره‌ی یک‌ماهه‌ی واگنر در آن اجرا می‌شود.
سود مالی
ثبت خانه‌ی اپرای "ویلهلمینه" بایروت به عنوان "گنجینه فرهنگی بشریت"، سودهای مادی هم به همراه دارد. بنا به ارزیابی مسئولان این شهر ۷۰ هزار نفری، صنعت گردشگری در این شهر رونق تازه‌ای خواهد یافت و گردشگران بسیاری برای دیدن این بنای مسحورکننده به بایروت سفر خواهند کرد.
این ارزیابی بر اساس تجربه‌ی شهرهای دیگر آلمان صورت می‌گیرد که به این عنوان به ثبت رسیده‌اند: باد مسکاو، شهرکی در ایالت زاکسن است که پیش از ثبت پارک "شاهزاده پوکلر" هر ساله کمتر از ۱۵ هزار تن از آن بازدید می‌کردند و پس از آن هر سال بر شمار بازدیدکنندگان افزوده می‌شود. سال پیش ۳۷ هزار بازدیدکننده از این پارک دیدن کردند.
به گفته‌ی کورد پاننینگ، رییس پارک "شاهزاده پوکلر"، گنجینه‌های فرهنگی بزرگی که در گوشه و کنارهای دور افتاده‌ی آلمان وجود دارند، تنها از راه ثبت ارزش آن‌ها در جوامع بین‌المللی است که شناخته می‌شوند: «شهرهای بزرگی مثل وایمار، پتسدام و درسدن نیازی به عنوان "میراث جهانی" ندارند. اما برای جاهایی مثل مسکاو، این عنوان‌ها قدرت مغناطیسی دارند.»
جنگ قدرت
نیل به افتخار ثبت در گنجینه‌ی فرهنگی یونسکو برای خانه‌ی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌اپرای شاهزاده "ویلهلمینه" بدون جنگ و جدل و مصاف فرهنگی نبود. مدت‌هاست که کشورهای غیراروپایی به خط‌مشی‌‌سیاسی تصمیم‌گیری‌های کمیته‌ی فرهنگی یونسکو انتقاد می‌کنند و گزینه‌های آنان را "بیش از حداروپایی" می‌خوانند. بیش از نیمی از ۹۰۰ میراث فرهنگی ثیت شده در یونسکو در اروپا یا آمریکای شمالی قرار دارد. میراث فرهنگی آفریقا کمتر از ده درصد این گزینه‌ها را تشکیل می‌دهد.
کورد پاننینگ در این رابطه میگوید: «در حال حاضر، کمیته به انتقاد کشورهای آفریقایی ترتیب اثر می‌دهد و وقتی بنایی از اروپا برای ثبت نامزد می‌شود، میگوید "کلیسای فلان و بخش قدیمی شهر بهمان دیگر برای ما جالب نیست. ما صدها بار نمونه‌های دیگر این بناها را ثبت کرده‌ایم.» اما ظاهرا اروپایی‌ها امسال هم این مصاف را به سود خود به پایان برده‌اند.
این امر درحالی صورت می‌گیرد که هنگام برگزاری نشست کمیته‌ی یونسکو در سنت پترزبورگ، خبر ناگوار ویران‌سازی آثار باستانی شهر تیم‌بوکتو، واقع در مالی در غرب آفریقا منتشر شد: اسلام‌گرایان افراطی این شهر با بیل و کلنگ به بسیاری از آرامگاه‌های مقدسان حمله بردند و آن‌ها را حتی تعدادی که به عنوان میراث فرهنگی بشریت به ثبت رسیده است، ویران کردند. این اسلام‌گرایان افراطی، با هرگونه "پرستش مقدسان" مخالفند.
ایرنا بوکووا، رییس یونسکو در این رابطه گفت که هیچ دلیل و باور و عقیده‌ای، چنین عمل "وحشتناک و جبران‌ناپذیری " را توجیه نمی‌کند. او از عاملان این حمله خواست به کار خود پایان دهند. وزیر فرهنگ کشور مالی، فدیمه توره دیاللو، که در این نشست حضور داشت، از اعضای یونسکو خواست، گام‌ها موثری در پایان دادن به این "جنایت علیه میراث فرهنگی بشریت" بردارند.
این در حالی است که تصمیمات و بیانیه‌های کمیته‌ی فرهنگی یونسکو، فاقد ماهیت سیاسی و قدرت اجرایی است و تنها جنبه‌ی فرهنگی دارد. این کمیته که از ۲۱ کشور عضو سازمان ملل تشکیل می‌شود، هر چهار سال یک بار از سوی مجمع عمومی سازمان ملل متحد، تعیین می‌شود.