1. پرش به گزارش
  2. پرش به منوی اصلی
  3. پرش به دیگر صفحات دویچه وله

كديور، يك روحانى نظريه پرداز جنبش اصلاحات

۱۳۸۲ اسفند ۲۲, جمعه

“نظريه «ولايت فقيه» در واقع برآيند تركيبى از آموزه دولت اثر افلاطون، عرفان اسلامى و ستايش امامان شيعه است كه خود شكل غنى شده استبداد شرقى است.” گزارشى از روزنامه Neue Zürcher Zeitung.

https://p.dw.com/p/A4HD

دو روز پيش از برگزارى انتخابات مجلس در ايران، محمدرضا خاتمى، دبيركل بزرگترين حزب اصلاح طلب ايران در پاسخ به پرسش يك خبرنگار اسپانيايى از روزنامه El Pais كه پرسيده بود، آيا ۲۵ سال پس از انقلاب اسلامى، ديگر فكر نمى كنيد كه زمان يك نظام سكولار فرا رسيده باشد، گفته بود: «بله». اين برادر رئيس جمهورى ايران روز بعد در برابر خبرگزارى دولتى ايران «ايرنا» اين گفته خود را تكذيب كرد و اظهار داشت كه يك نظام سكولار نمى تواند نظامى دمكراتيك باشد، زيرا كه اكثريت جمعيت ايران را مسلمان مومن تشكيل مى دهند.

محمدرضا خاتمى در توضيح خود مى افزايد كه يك نظام سياسى در ايران بايستى اعتقادات مذهبى مردم ايران را در نظر گيرد، ولى نبايد اين اعتقادات مذهبى را به آنان تحميل كند. اين بازى با كلمات توسط خاتمى نشانگر عرصه پركش و قوسى است كه تلاش مى شود با اصلاحات دمكراتيك عمر نظام جمهورى اسلامى ايران در دراز مدت تضمين گردد.

يك نقطه ضعف اساسى جنبش اصلاحات در انگيزه هاى لاهوتى و ناسوتى، يعنى در انگيزه هاى از يكسو مذهبى و از سوى ديگر دنيوى است كه همزمان در مسئله دين و دولت تجلى مى يابد و به مسئله ايران و اسلام بازمى گردد. سياستمداران دنيوى در وهله نخست حقانيت دمكراتيك دولت و مدرنيزه كردن جامعه و اقتصاد را مد نظر دارند. بدين جهت آنها مى بايستى سياست را از قيدوبندهاى ايدئولوژيك آن كه مانع از اتخاذ تصميم هاى عقلانى است، برهانند.

هدف روحانيت درون جنبش اصلاحات اين است كه از سقوط دين به ورطه قدرت طلبى هاى سياسى جلوگيرى كند و بار ديگر ابعاد روحانى، اجتماعى و فرهنگى اسلام را در مركز ثقل قرار دهد. اين روحانيت اصلاح طلب زمينه هاى نظرى را فراهم آورد تا اصلاح طلبان بتوانند دولت انحصارطلب آيت اله هاى محافظه كار را مورد نقد و بررسى قرار دهند.

يكى از اين نظريه پردازان جنبش اصلاحات محسن كديور، روحانى ۴۵ ساله است كه پس از پايان تحصيلات خود در حوزه علميه قم در سال ۱۹۹۸ كتابى را تحت عنوان «نظريه هاى دولت در فقه شيعه» انتشار داد. وى يكسال بعد به اتهام توهين به نظام جمهورى اسلامى به يكسال و نيم زندان محكوم گرديد. وى با يك شيوه اسكولاستيك فقهاى شيعه در گفت وگويى با خبرنگاران خارجى به بحث پيرامون زمينه هاى نظرى جمهورى اسلامى و «ولايت فقيه» پرداخته است. كديور به اين نتيجه مى رسد كه نظريه «ولايت فقيه» در واقع برآيند تركيبى از آموزه دولت اثر افلاطون، عرفان اسلامى و ستايش امامان شيعه است كه خود شكل غنى شده استبداد شرقى است.

به نظر كديور، «ولايت فقيهى» كه امروز اجرا مى شود، به رهبر انقلاب قدرت مطلقه بلامنازعى مى بخشد كه فراى قانون اساسى كشور و فراى شريعت و قوانين اسلامى است. كديور مى گويد، آنچه كه جمهورى اسلامى بدان نيازمند است، تشكيل هيئتى از حقوقدانان اسلامى است كه بر انطباق قانونگذارى كشور با حقوق اسلامى نظارت كند. وى تأكيد مى كند كه اين هيئت بايد از سوى مجلس براى يك دوره معين انتخاب شود. اين شرط مهمى است، زيرا كه به نمايندگان مردم اين امكان را مى دهد، آندسته از فقها را انتخاب كنند كه در تفسير و تبيين شريعت مانعى در راه قانونگذارى مجلس ايجاد نكنند.