كمك‌هاى عمرانى كشورهاى صنعتى يا اقدامات نيكوكارانه بيل گيت؟
۱۳۸۵ تیر ۹, جمعه
بنياد خيريه «بليندا و بيل گيت»، در سال ۲۰۰۰ ميلادى از ادغام دو بنياد ديگرى به وجود آمد كه مولتى ميلياردر آمريكائى در سال‌هاى پيش از آن ايجاد كرده بود. بنياد مذكور، در حال حاضر داراى ۲۹ ميليارد و ۲۰۰ ميليون دلار موجودى است.
اما Warren buffet دومين ثروتمند جهان نيز، اخيرا اعلام كرد كه ۳۰ ميليارد دلار از دارائى‌هاى نقدى خود را وقف اين بنياد مى‌كند. به اين ترتيب، بنياد بيل گيت، با حدود ۶۰ ميليارد دلار دارائى، به بزرگترين بنياد خيريه جهان تبديل مى‌شود.
براى درك اهميت اين بنياد، كافى است بدانيم كه موجودى دومين بنياد نيكوكارى جهان، يعنى بنياد فورد، تنها ۱۱ ميليارد دلار است و سازمان ملل متحد، براى پيشبرد برنامه‌هاى عمرانى خود در سراسر جهان، سالانه تنها ۱۲ ميليارد دلار بودجه در اختيار دارد.
بيل گيت، مبتكر زبان بيسيك، در سال‌هاى جوانى شركت مايكروسافت را تاسيس كرد و پس از چند سال، به ثروتمندترين مرد جهان تبديل شد. تاكنون هيچ كس در جهان به اندازه اين مولتى ميلياردر آمريكائى پول صرف امور خيريه نكرده است.
از زمان تاسيس بنياد بيل گيت، اين بنياد، ده ميليارد دلار صرف پروژه‌هاى بهداشتى و عمرانى جهان كرده است. سى درصد از اين پول، به مصرف كتابخانه‌هاى مجهز به خدمات اينترنتى يا كمك به خانواده‌هاى فقير آمريكائى شده است. در سال‌هاى آينده نيز، قرار است يك ميليارد دلار از سوى اين بنياد در اختيار برنامه هاى بين المللى بورس تحصيلى گذاشته شود.
بنياد گيت، علاوه بر اين، با پرداخت يك ميليارد و ۵۰۰ ميليون دلار، از برنامه ”اتحاد بين‌المللى براى واكسيناسيون” پشتيبانى كرده است. همچنين، اكنون يك برنامه بين المللى در زمينه تهيه واكسن ضد مالاريا در جريان است كه بدون كمك ۲۵۸ ميليون دلارى بنياد بيل گيت اصولا نمى‌توانست آغاز شود.
ستايشگران اقدامات انسانى بيل گيت مى‌گويند: «او براى مبارزه با بيمارى‌هائى تلاش مى‌كند كه در خارج از جهان سوم مدت‌ها است به فراموشى سپرده شده‌اند و در نتيجه جائى در مراكز و پروژه‌هاى تحقيقاتى ندارند.»
در مقابل، گروه ها و افرادى هم هستند كه اقدامات بيل گيت را مورد انتقاد قرار مى‌دهند. منتقدان مى‌گويند: «اقدامات بيل گيت كمك‌هاى عمرانى را، كه وظيفه كشورهاى صنعتى و ثروتمند است به امور خيريه شخصى تبديل مى‌كند. ضمنا اين خطر هم وجود دارد كه در چارچوب پروژه‌هاى بيل گيت، داروهائى توليد شوند كه تناسبى با الزامات و شرايط بومى كشورهاى در حال توسعه ندارند.»
در نتيجه اين انتقادات، رئيس بنياد بليندا و بيل گيت، اخيرا طرح هائى براى مشورت بيشتر با كارشناسان زبده تهيه كرده است. در مجموع، بدون اقدامات بنياد بيل گيت، جهان سوم مى‌توانست امروز فقيرتر از آنچه هست باشد.
در سال هاى اخير، برخى از ميلياردرهاى آمريكائى و اروپائى، اقدامات بيل گيت را الگو قرار داده و به جنبش ايجاد بنيادهاى نيكوكارى يا تقويت آن‌ها پيوسته‌اند. در نتيجه اين روند، بانك جهانى، هم اكنون در فكر آن است كه دوران پرداخت كمك هاى عمرانى از سوى كشورهاى صنعتى سرآمده و به جاى آن سرمايه‌هاى خصوصى مى‌توانند در پروژه‌هاى عمرانى تقسيم شوند.
طرفداران اين نظريه، معتقدند كه تجربيات مديران برجسته و موفقى چون بيل گيت، مى‌تواند سبب بازدهى بيشتر پروژه‌هاى عمرانى بنيادهاى خصوصى شود، در حالى كه به نحوه مصرف كمك‌هاى عمرانى كشورهاى صنعتى، انتقادات زيادى وارد است.
بسيارى از ناظران معتقدند كه بخشى از كمك هاى عمرانى كشورهاى صنعتى، صرف تجهيز نظامى حكومت هاى خودكامه مى‌شود، بخشى از آن از حساب‌هاى خصوصى حاكمان فاسد سر در مى آورد و تنها بخش اندكى از آن به مصرف حل مشكلات آموزشى، بهداشتى و عمرانى كشورهاى فقير مى‌رسد.