كمك به كودكان شترران در كشورهاى عربى براى بازگشت به ميهنشان
۱۳۸۴ مهر ۷, پنجشنبه
قاچاقچيان انسان بسيارى از اين كودكان را، كه ۴ تا ۱۵ ساله هستند، ربوده و به شترداران فروخته بودند. شترداران هم اين كودكان را به عنوان سواركار در مسابقه‌هاى شترسوارى به كار وامى‌داشتند. در سطح بين‌المللى اين كار به عنوان نوعى برده‌دارى محكوم شده است. در اين ميان از جمله امارات متحده عربى در برابر فشار جهانى تسليم شده و مسابقه شترسوارى با سواركاران خردسال را ممنوع كرده است. به ابتكار يونيسف، سازمان كمك به كودكان وابسته به سازمان ملل متحد، بازگرداندن نخستين گروه پسران به ميهنشان آغاز شده است و روند بازگشت گروههايى ديگر نيز در جريان است.
پسربچگان با شلاقى در دست روى شترها نشسته‌اند، پاهايشان را جمع كرده و به پهلوهاى شتر بسته‌اند. مسابقه آغاز مى‌شود. سواركاران كوچك بايد حيوانها را با ضربه شلاق و فرياد تيز كودكانه‌شان هدايت كنند. وظيفه‌اى كه به آنها سپرده شده بس دشوار است. بسيارى از كودكان از روى شتر به زمين پرت مى‌شوند، روى زمين كشيده شده و به شدت زخمى مى‌شوند. برخى از آنها حتى جانشان را از دست مى‌دهند. براى مسابقه شترسوارى مهم آن است كه سواركاران تا جايى كه ممكن است سبك باشند. براى همين تا كنون هميشه از كودكان به عنوان سواركار استفاده شده است. سازمانهاى مدافع حقوق بشر برآورد كرده‌اند كه در منطقه خليج فارس حدود ۴۰ هزار كودك شترران وجود دارد. اينك برخى از اين كودكان مى‌توانند اميدوار باشند كه به ميهن خود بازخواهند گشت و بار ديگر خانواده خود را خواهند ديد.
هلگا كوهن Helga Kuhn سخنگوى مطبوعاتى يونيسف، سازمان كمك به كودكان وابسته به سازمان ملل متحد، مى‌گويد: ”نخست كودكان را به وطنشان بازمى‌گردانيم. در آنجا يونيسف برنامه‌اى دارد براى اينكه اين كودكان بتوانند دوباره جذب جامعه شوند و زندگى را از سربگيرند. طبيعى است كه نخستين گام ما اين است كه پدر و مادر و خويشاوندان كودكان را پيدا كنيم. اگر اين امكان وجود نداشته باشد، به آنها كمك مى‌كنيم تا به مدرسه بروند. براى اين كار دولت امارات متحده عربى از يونيسف پشتيبانى مالى مى‌كند. تلاش ما اين است كه كودكان بتوانند در وطنشان آينده‌اى داشته باشند.“
برنامه يونيسف براى بازگرداندن كودكان به وطنشان از ماه اوت ۲۰۰۵، مرداد ۱۳۸۴، آغاز شده است. اكثريت كودكانى كه تا كنون بازگردانده شده‌اند اهل پاكستان بوده‌اند. از مرداد ماه تا كنون ۱۸۵ پسربچه وارد پاكستان شده‌اند. اكثر آنان از منطقه فقيرنشينى واقع در جنوب ايالت پنجاب مى‌آيند. در لاهور، مركز ايالت پنجاب در پاكستان، سازمانى بنام ”مركز حمايت از كودكان“ آنها را مى‌پذيرد. رييس اين سازمان خانم فهيده اصغر است. فهيده اصغر در باره اين كودكان مى‌گويد كه بسيارى از آنان سالهاست كه دور از وطنشان بوده‌اند و يافتن پدر و مادر آنها كارى است بسيار مشكل. اصغر مى‌افزايد كه با اين حال”مركز حمايت از كودكان“ توانسته ۱۱۹ نفر از سواركاران خردسال را به خانواده‌هايشان بازگرداند و حتى بيش از اين.
اصغر در اين باره مى‌گويد: ”بعد از اينكه خانواده‌ها را پيدا كرديم، به لاهور مى‌آيند. ما يك دادگاه حمايت از كودكان داريم كه از كودكانى كه قربانى بوده‌اند حفاظت مى‌كند. اين دادگاه كودكان را به دست خانواده‌هايشان مى‌سپارد. براى دادگاه مهم است كه مطمئن شود كودكان از حمايت برخوردار خواهند شد و دوباره كسى با آنها مثل جنس قاچاق رفتار نمى‌كند.“
بسيارى از كودكان را قاچاقچيان انسان ربوده و به شترداران عرب فروخته‌اند. اكثريت پدران و مادران از سرنوشت پسرانشان بى‌اطلاع مى‌مانند. سازمان يونيسف برآورد مى‌كند كه تنها ۳۰ درصد پدران و مادران مى‌دانند كه فرزندان آنها به عنوان شترران كار مى‌كنند. بيشتر آنان آگاه نيستند از اينكه چه سرنوشتى در انتظار فرزندانشان است.
داد و ستد كودكان مشكلى است كه در سراسر منطقه آسياى جنوبى و نيز فراتر از آن بسيار گسترده است. هلگا كوهن، سخنگوى يونيسف، مى‌گويد: ”در حال حاضر اين طور است كه – اگر بخواهيم ابعاد اين مسأله را نشان دهيم – برآورد شده است كه سوداگران انسان سالانه حدود يك ميليون كودك را در آسيا از خانواده‌هايشان با قول و قرارهاى دروغين مى‌گيرند يا حتى با خشونت آنها را مى‌دزدند. پس از آن از اين كودكان سوء استفاده جنسى مى‌كنند يا آنها را به كار اجبارى وامى‌دارند، به طورى كه بايد گفت كه پديده كودكان شترران تنها يك بخش كوچك و البته بسيار چشمگير از اين اعمال غيرانسانى را تشكيل مى‌دهد. ما اميدوار هستيم كه بتوانيم در اين زمينه موفق باشيم و موفقيت در اين زمينه بتواند به ما كمك كند تا بتوانيم در حوزه‌هاى ديگر هم، كه پوشيده‌ترند و پنهان‌تر از نظرها هستند، در مبارزه با چنين جنايتهايى پيروز بشويم.“
هلگا كوهن مى‌گويد كه اين واقعيت كه هنوز هم كودكان را مى‌خرند و مى‌فروشند نشانگر آن است كه دولتها به اندازه كافى با اين پديده مقابله نمى‌كنند. كوهن مى‌افزايد كه با اين حال مى‌توانيم بگوييم كه اين مشكل شناخته شده و نخستين گامها نيز براى مبارزه با آن برداشته شده است. فهيده اصغر، رييس سازمان دولتى ”حمايت از كودكان“ در لاهور نيز اين موضوع را تصديق مى‌كند. مى‌گويد: ”ما ۷ واحد مختلف براى كشف موارد داد و ستد كودكان تشكيل داده‌ايم. سيستمى مخصوص در فرودگاه ايجاد كرده‌ايم كه همه كودكان را بازرسى مى‌كند، به نحوى كه كودكانى كه زمانى به عنوان سواركار در مسابقه‌هاى شترسوارىشركت مى‌كردند، دوباره نتوانند از كشور خارج شوند و چنانچه بخواهند اين كار را بكنند به طور خودكار معلوم شود. طى يك سال و نيم گذشته هم ۹۲ نفر را كه در خريد و فروش كودكان دست داشتند، دستگير كرده‌اند.“
با وجود اين به نظر سازمان پاكستانى غيردولتى كمك به كودكان SPARC اين اقدامها به هيچ وجه كافى نيستند. جواد اسلام، يكى از اعضاى اين سازمان مى‌گويد كه در شش ماه گذشته سوداگران انسان حدود ۳۰۰ كودك ديگر را ربوده و با خود برده‌اند. هنوز هم اين امكان وجود دارد كه بتوان اين كودكان را از كنترل فرودگاه رد كرد و به خارج از كشور برد. جواد اسلام عقيده دارد كه تشديد قوانين مى‌تواند راهگشا باشد.
جواد اسلام مى‌گويد: ”نمى‌توان كودكى را از پاكستان به طور قاچاق خارج كرد بى‌آنكه كاركنان فرودگاه يا بنادر در تمام اين پروسه سهيم باشند. براى همين روشن است كه در اين قضيه كارمندان دولت به طور وسيع دست دارند. من تا بحال هيچ نهاد دولتى را نديده‌ام كه مسؤوليت بر عهده گيرد و تضمين كند كه چنين چيزى در آينده ديگر رخ ندهد. حال كه رسانه‌ها به اين موضوع مى‌پردازند، بهترين وقت است تا جامعه مدنى از موقعيت استفاده كند و دولت را زير فشار بگذارد. جامعه بايد خواستار قوانينى سخت‌تر يا اقداماتى شديدتر شود تا بتوان تمامى اين روند را متوقف كرد.“
در اين ميان مسابقه شترسوارى در امارات متحده عربى همچنان ادامه دارد و نياز به سواركاران جوان و سبك وزن رفع نشده است. براى همين قرار است در آينده روبوتهايى كه از راه دور كنترل مى‌شوند جايگزين كودكان سواركار بشوند. مخترع روباتهاى ۳۰ كيلوگرمى، كه شكلى شبيه به انسان دارند، شركتى است سوييسى. قرار است ۴ كارخانه براى توليد روباتهاى سواركار در منطقه خليج فارس بنا شوند. تنها هنگامى كه شيخهاى عرب واقعا اين بديل را بپذيرند است كه كودكان مى‌توانند از زندگى ديگرى برخوردار شوند.