لغو امتیاز هفته‌نامه ’کرفتو‘

هفته نامه فرهنگی – اجتماعی – اقتصادی “کرفتو“ چاپ سنندج به مدیر مسئولی لیلا مدنی تعطیل شد. گستره توزیع این نشریه در استانهای کردنشین غرب ایران، آذربایجان غربی،‌ کردستان، ایلام و کرمانشاه بود. چهار سال از عمر این نشریه می‌گذشت و تا هنگام لغو امتیاز آن ۶۳ شماره از آن منتشر شده بود. دو تن از همکاران این نشریه را پیش از این زندانی کرده بودند.

در این مورد با بهزاد خوشحالی، عضو شورای سردبیری هفته‌نامه کرفتو و سخنگوی کانون نویسندگان کرد مصاحبه کرده‌ایم.

دویچه وله: آقای خوشحالی، کی و به چه صورت از تعطیلی هفته‌نامه کرفتو آگاه شدید؟

بهزاد خوشحالی: روز پنج‌شنبه، ششم دی ماه ۸۶، فاکسی از طریق معاونت مطبوعاتی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به دفتر هفته‌نامه کرفتو ارسال شد، البته قبلا به اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی کردستان هم ارسال شده بود، که در آن با استناد به یکی دو ماده قانونی و به بهانه انتشار نامنظم هفته‌نامه کرفتو، پرونده هفته‌نامه کرفتو مورد بررسی قرار گرفته بود و امتیاز انتشار و پروانه آن لغو شده بود و در آن خواسته شده بود که هر چه سریعتر پروانه انتشار و کارتهای خبرنگاری کلیه اعضا به وزارت متبوعه تحویل داده بشود.

دویچه وله: گفتید به بهانه انتشار نامنظم هفته‌نامه، این به این معنی است که شما این را نادرست می‌دانید، منظم انتشار پیدا می‌کرده است؟

بهزاد خوشحالی: بله . من نکته‌ای را باید بگویم. طبق قانون مطبوعات اگر نشریه‌ای در طول مدت شش ماه قادر به انتشار و چاپ نباشد، به دلایل مختلف که مهمترین دلیلش عدم وجود شورای تحریریه یا شورای نویسندگان است، پس از شش ماه برای نخستین بار به آن نشریه اخطاریه داده می‌شود. اگر سه ماه پس از آن مدت، یعنی در واقع برای یک دوره نه ماهه امکان انتشار وجود نداشته باشد، پرونده در مقامات مطبوعاتی مطرح خواهد شد و در کمیسیونی نسبت به تداوم یا لغو پروانه انتشارش اقدام خواهد شد. این دقیقا یک بهانه بود که بدان وسیله هفته‌نامه کرفتو توقیف شود. چون ما از انتشار آخرین شماره‌مان که شماره ۶۲ هفته‌نامه باشد، حدود ۲۳ روز می‌گذشت و شماره اخیرمان هم در چاپخانه در حال چاپ بود که خبر توقیف هفته‌نامه به دست ما رسید.

دویچه وله: شما خودتان علت توقیف را چه می‌دانید؟

بهزاد خوشحالی: از حدود یک سال و نیم پیش با رویه انتقادی‌ای که هفته‌نامه کرفتو به خود گرفته بود و به عناوین مختلف در طول انتشار ۲۲ شماره‌ای که از یک سال و نیم پیش تا ۲۵ روز پیش در هفته‌نامه کرفتو ما نسبت به انتشار این هفته‌نامه اقدام می‌کردیم، طبیعی بود که با مجموعه فشارهایی که از طرف نهادهای مختلف، چه نهادهای امنیتی، چه نهادهای انتظامی‌ چه مقامات اجرایی استان و در راس آن خود استانداری کردستان، به هفته‌نامه کرفتو آورده می‌شد، به مدیر مسئول محترم، خانم مدنی، و همچنین به اعضای شورای سردبیری هفته‌نامه، در غالب تهدیدات مختلفی که می‌شد، طبیعی بود که این روند به سمت و سویی حرکت خواهد کرد که اگر نتوانند هفته‌نامه را به آن مسیری که دلخواه و مورد نظرشان است هدایت کنند، طبیعتا مشکلاتی برای هفته‌نامه بوجود خواهد آمد و در ادامه با یک پروسه قضایی مواجه خواهد شد. ما خودمان پیش بینی می‌کردیم که ممکن است وارد پروسه قضایی شود و دادگاه مطبوعاتی تشکیل شود. اما ظاهرا راه میان بر را بهترین مسیر دیدند، چون تصور ما این بود که این بسیار هزینه‌بردار خواهد بود که هفته‌نامه‌ای را بیاورد و در حضور هیئت منصفه به دادگاه مطبوعات بکشاند و نتواند ادله قانونی برای اثبات ادعاهای خودش ارائه بکند. بهترین راهی که برگزیدند، همین راه بود که از این طریق اقدام بکنند و خلاف عرف معمول و ضوابط و به هر حال آنچه که به نام قانون مطبوعات نامیده می‌شود، اقدام کنند و پروانه انتشار هفته‌نامه را لغو بکنند.

دویچه وله: الان دو تن از روزنامه‌نگارانی که با شما همکاری می‌کردند، آقایان آکو کردنسب و کاوه جوانمرد، هنوز در زندان هستند. آخرین اخبار راجع به وضعیت این دو خبرنگار را در دست دارید؟

بهزاد خوشحالی: آقای آکو کردنسب بعد از اینکه در دادگاه تجدید نظر از سه سال به شش ماه تقلیل پیدا کرد، روز ۲۷ دی ماه از زندان آزاد خواهند شد. اما آقای جوانمرد را حدود سه روز پیش برای ادامه دوران محکومیتشان که مدت سه سال است و بخشی از آن را هم باید در زندان مراغه به عنوان تبعید بگذرانند، ایشان را هم به شهرستان مراغه و زندان این شهر تبعید کردند.

دویچه وله: کمتر از یک ماه پیش روزنامه‌نگاران ایرانی بیانیه‌ای اعتراضی دادند و در آن از جمله به برخوردهای اخیر با فعالان مطبوعاتی در استانها اعتراض کردند. شما در مصاحبه‌ای که در این باره با ما داشتید برای تشریح سیاستی که دارد اعمال می‌شود از اصطلاحات “فرهنگ پادگانی“ و “پادگان فرهنگی“ استفاده کردید. در مورد لغو امتیاز کرفتو هم این اصطلاحات را به کار می‌گیرید؟ و اگر می‌گیرید به چه صورت؟

بهزاد خوشحالی: شک نکنید که به هر حال این موضوع هم در ادامه همان سیستم است. یعنی سیستم وقتی تصمیم می‌گیرد که سیاست فرهنگ پادگانی و در نهایت درست کردن یک پادگان فرهنگی را اتخاذ بکند، طبیعتا نشریه‌ای مثل هفته‌نامه کرفتو هم که در راستای اطلاع‌رسانی به مردم و انتقاد از وضعیت موجود حاکم بر وضعیت مناطق کردنشنین مناطق غرب کشور صحبت می‌کرد و با ادله و آمار نشان می‌داد که سیر توسعه اقتصادی، فرهنگی‌ اجتماعی و سیاسی در کردستان و مناطق کردنشین و حتی در کل کشور سیری قهقرایی است، طبیعتا این به مذاق اقایان خوش نمی‌آمد و خوش نخواهد آمد. ما هفته‌نامه‌هایی داریم که الان دارند فعالیت می‌کنند به هر حال به گونه‌ای که مورد نظر است. حال یا به صورت خنثی عمل می‌کنند یا در واقع شیوه روزنامه زرد به خودشان گرفته‌اند و اینها با مشکلی مواجه نمی‌شوند و حتی حمایت هم می‌شوند. اما هفته‌نامه کرفتو از حدود یک سال و نیم پیش با این مشکل مواجه بوده و این در راستای همین سیاست بوده است. بارها رایزنی شده، بارها دوستان را به محافل امنیتی و انتظامی خواسته‌اند که با ایشان صحبت کنند که این کار را نکنید، این امکانات را در اختیارتان می‌گذاریم و موقعیت به شما می‌دهیم. حتی خانم مدنی‌ مدیر مسئول محترم هفته‌نامه، که جا دارد از ایشان تشکر کنم، ایشان در مقابل هیچ امتیازدهی و پیشنهادی سر خم نکردند و تا آخرین لحظه هم ایستادند. از یک سال و نیم پیش به این سو هر هفته احضاریه یک نهادی در جیبشان بود. باید می‌رفتند و پاسخگو بودند. آخرین احضاریه‌ای که برای ایشان آمد، احضاریه‌ای بود از طرف یکی از نهادهای انتظامی به اسم “اداره عملیات پلیس امنیت عمومی“، اداره‌ای که اسمش را ما تا بحال نشنیده بودیم. نامه به صورت رمی از اداره‌ای به این نام آمده بود که به دستور مقام قضایی برای جواب دادن به پاره‌ای از سؤالات در ساعت فلان تشریف بیاورید. و به همین ترتیب نهادهای دیگری در رابطه با این قضیه صحبت می‌کردند و در تلاش بودند که به نوعی همان فرهنگ پادگانی را بر کرفتو اعمال کنند. مطمئن باشید که اگر کمترین توجه‌ای به برخی از پیشنهادها و امتیازهایی شده بود که قرار بود به کرفتو داده بشود، قطعا امروز شاهد لغو پروانه دائم انتشار هفته‌نامه کرفتو به این شکل و سبک و سیاق نبودیم.

دویچه وله: چند نفر با نشریه شما کار می‌کنند و با لغو امتیاز بیکار می‌شوند؟

بهزاد خوشحالی: هفته‌نامه کرفتو و اصولا هفته‌نامه‌هایی که در ایران به صورت عام منتشر می‌شوند، جدای از نشریاتی که به صورت حرفه‌ای کار می‌کنند، نشریاتی نیستند که حق‌الزحمه‌ای پرداخت کنند که مثلا حقوق‌بگیر یا کارمند یا پرسنلی داشته باشند. کسانی که با هفته‌نامه کرفتو کار می‌کردند، کلا به صورت افتخاری با این هفته‌نامه کار می‌کردند. اما نکته‌ای را بگویم و آن اینکه هفته‌نامه کرفتو در طول این مدت به زندگی مردم، به سفره‌های مردم راه پیدا کرد، به سفره فکری و ذهنی مردم، و به هر حال می‌رفت که برای خودش جای پایی در فرهنگ‌سازی و تغییر نگرشها ایجاد بکند. اما آنچه که به صورت حرفه‌ای بتوانیم بگوییم، کسانی که با کرفتو کار می‌کردند افتخاری کار می‌کردند و ازقبل این نمی‌توانیم بحث هزینه و فایده را مطرح بکنیم.

دویچه وله: در مصاحبه‌ای که ما با شما داشتیم، شما پیش‌بینی کرده بودید که هفته‌نامه کرفتو را ممکن است ببندند. و این کار الان انجام شد. وضعیت سایر نهادهای مدنی و خودجوش را در کردستان به چه صورت می‌بینید؟

بهزاد خوشحالی: در مورد NGO ها یا تشکلهای غیردولتی باید بگویم که الان اکثریت قریب به اتفاق تشکلهای غیردولتی در سطح استان و حتی در سطح ایران غیرفعال هستند و مجوز فعالیت بسیاری از آنها تمدید نشده است. این به هر حال تا این حد است. در مرحله بعد ما با عمده فشار دیگری که مواجه هستیم، به موازات هفته‌نامه کرفتو، تهدید اعضای هیئت مؤسس کانون نویسندگان کرد است. در درخواستهای مکرری که از برخی از اعضای هیئت مؤسس شده، از ایشان خواسته شده که در یک اقدام جمعی اطلاعیه‌ای صادر کنند و نسبت به انحلال کانون نویسندگان کرد موضعی رسمی اتخاذ کنند که خوشبختانه دوستان ما این را نپذیرفتند و کانون کماکان به فعالیت خود ادامه می‌دهد. اما این احتمال هست که در ادامه اعضای هیئت مؤسس کانون نویسندگان کرد هم با اتهام تاسیس غیرقانونی یا اقدام غیرقانونی یا چیز دیگری که متصور شوید و در چارچوبی بگنجد که بشود اسم قانون بر آن نهاد، مسئله‌ای حقوقی هم برای اعضای کانون درست شود و در ادامه مشکلاتی هم برای اعضای مؤسس کانون نویسندگان کرد ایجاد شود. این احتمال قوی است، چون نفس وجود کانون نویسندگان کرد چیزی است که ممکن است به صورت بالقوه روبروی آن فرهنگ پادگانی‌ای قرار بگیرد که سیستم در حال اجرای آن در کشور است و آن شرایطی را که مهیا می‌کند برای تثبیت آن پادگان فرهنگی با چالش مواجه بکند. این احتمال هم در آینده نه چندان دور هست که اعضای موسس این کانون با مشکلات حقوقی و قضایی نظیر آنچه که بر سر کرفتو آمد و بر سر سایر نهادهای مدنی و تشکلهای غیردولتی در کشور آمده، مواجه شوند.

دویچه وله: کلا احساس و ارزیابی شما چیست؟ با توجه به فشارهایی که بر نهادهای مختلف و بر مطبوعات وجود دارد و موارد مختلف نقض حقوق بشر در ایران، به نظر شما به این موارد توجه لازم می‌شود؟

بهزاد خوشحالی: من به یک نکته‌ مه اشاره کنم و آن هم وضعیتی است که الان در نظام بین‌المللی هم حاکم است. و آن مسئله این است که همه چیز در جهان تحت تاثیر مسئله هسته‌ای ایارن قرار گرفته است. الان تمام دنیا روی مسئله هسته‌ای ایران زوم کرده‌اند و توجه به حقوق بشر، جامعه مدنی و دموکراسی در یاران به طور کامل از نگاه رسانه‌های خارجی هم در محاق فرورفته است. تمام صحبتها، کنشها و واکنشها از طرف مطبوعات و رسانه‌های بین‌المللی و نظامهای حکومتی به مسئله هسته‌ای ایران معطوف است. در حالی که من مسئله هسته‌ای ایران را به اندازه نقض حقوق بشر در ایران مهم نمی‌بینم. مسئله هسته‌ای ایران مسئله‌ای است سخت افزاری. اما مسئله حقوق بشر و تداوم زندگی انسانها بر اساس آنچه که در اعلامیه جهانی حقوق بشر آمده که حفظ حیثیت و کرامت انسانهاست، این به نظر من بسیار مهمتر است و این موضوعی نرم‌افزاری است. الان ما در کشور با این مسئله روبرو هستیم. روشنفکران و نویسندگان ما، کسانی که کار روشنگری می‌کنند، تحت هیچ شرایطی به فردای خودشان اطمینان ندارند، که اصلا فردایی برای آنها وجود داشته باشد و این فردا توام با اتهام، بازداشت، محکومیت و مصایب دیگری نباشد. باز هم می‌گویم که مسئله هسته‌ای ایران معضل بسیار بسیار بزرگی شده برای اینکه ما بتوانیم از وضعیت نامناسب حقوق بشر در ایران صحبت کنیم و این مسئله را به گوش جهانیان و رسانه‌های بین‌المللی و کسانی که منادی حقوق بشر در دنیا هستند برسانیم.

دویچه وله: برگردیم به موضوع تعطیلی هفته‌نامه کرفتو! چه اقدامی مدیر مسئول خانم لیلا مدنی برای رفع تعطیلی می‌کنند؟

بهزاد خوشحالی: خانم مدنی قرار است که روز دوشنبه (۱۰ دی / ۳۱ دسامبر) عازم تهران شوند، به معاونت مطبوعاتی وزارتخانه مراجعه کنند و ادله قانونی خودشان را در این مورد به معاونت ارائه کنند و به مراجع قضایی هم در این رابطه مراجعه شود که به طور کلی آنچه به عنوان لغو پروانه انتشار و بهانه‌ای که برای این مسئله درست شده، بهانه قانونی و مستندی نیست. اما با توجه به آنچه که ما می‌توانیم تشخیص بدهیم، وضعیتی که معاونت مطبوعاتی وزارتخانه دارد، کمیسیون نظارت بر مطبوعات و به هر حال مجموعه، احتمال برگرداندن این رای بسیار بسیار ضعیف است. اگر بحث نامنظم انتشار یا چیز دیگری بود، شاید می‌شد کاری کرد. اما با توجه به جمیع جهات و مجموعه اقداماتی که به صورت شفاف و غیرشفاف در این مدت، چه از ناحیه استان چه از ناحیه مرکز، علیه هفته‌نامه، خود مدیر مسئول، اعضای شورای سردبیری و خود کرفتو به هر حال، صورت گرفته بود، به این دلیل که من موضوع را کاملا موضوعی سیاسی می‌بینم، احتمال برگرداندن این رای بسیار بسیار ضعیف و اصولا نامحتمل است.