لغو مجازات اعدام در کشورهای آسیای مرکزی
۱۳۸۶ تیر ۲۳, شنبه
پارلمان قرقیزستان اخیراً مجازات اعدام را لغو کرد و بجای آن قانون "حکم حبس ابد" را پذیرفت. با این حساب، قرقیزستان پس از ترکمنستان دومین کشور آسیای مرکزی است که مجازات اعدام در آن اجرا نمی‌گردد.
سازمانهای جهانی حقوق بشر از لغو مجازات اعدام در این کشورها استقبال کرده‌اند. برخی از شهروندان این کشورها ولی معتقدند که با لغو حکم اعدام میزان ارتکاب جرایم سنگین بالا می رود. آنها می‌گویند، حکم اعدام برای جلوگیری از ارتکاب جرایم سنگین در جامعه مساعدت می کند.
به نظر مایسا رجبوا، یک کارشناس مقیم بیشکک، پایتخت قرقیزستان، مردم به عادلانه بودن احکام قوه قضائیه در این کشور تردید دارند و فکر می کنند که افراد بی گناه قربانی این احکام شوند.
ازبکستان
ازبکستان از جمله کشورهای معدود در منطقه است که مجازات اعدام در آن وجود دارد. در این کشور آمار محکومین به اعدام و همچنین تعداد کسانیکه اعدام شده اند جزو اسرار مملکتی شمرده می شود. سازمانهای جهانی حقوق بشر از جمله سازمان عفو بین الملل گزارش داده‌اند که سالیانه حدود ۲۰۰ نفر در ازبکستان با مجازات مرگ رو برو می‌شوند. اما مقامات قضائی این کشور اعلام کرده‌اند که از اول ژانویه سال ۲۰۰۸ میلادی، مجازات حکم اعدام لغو خواهد شد.
کامیل جان عاریپف، جامعه شناس ازبک علیرغم مخالفت برخی از افراد جامعه، این اقدام دولت را بشردوستانه ارزیابی می کند:
«بسیاری ممکن است فکر کنند یک آدم‌کش مستحق این زندگی نباشد. ولی در حقیقت جان همه ما انسان‌ها در دست خداست و ما انسان‌ها قادر نیستیم در این مورد حکم صادر کنیم. بنابراین تصمیم دولت ازبکستان مبنی بر لغو مجازات اعدام یک اقدام انسان‌دوستانه است.»
قوانین ازبکستان تنها در دو مورد، یکی تروریسم و دیگری قتل افراد، حکم اعدام را پیش‌بینی می‌کند.
دولت قزاقستان نیز پس از به حالت تعلیق درآوردن حکم اعدام، از اجرای جايگزينی حبس ابد استفاده می‌کند.
تاجیکستان
خبرنگار تاجیک، رسول خالق زاد در گفتگو با برنامه فارسی دویچه وله آلمان گفت که هنوز پارلمان تاجیکستان قانون مجازات اعدام را لغو نکرده است:
«مجازات اعدام در تاجیکستان طبق قوانین کشور وجود دارد ولی اجرا نمی‌شود. تاجیکستان در آسیای مرکزی یکی ازکشورهائی است که جنگ را از سر گذرانده و بعد از آن وقتی توافقات صلح میان نیروهای دولتی و مخالفانش به امضا رسید، زیر فشار نهادهای بین المللی دفاع از حقوق بشر، دولت تاجیکستان مجبور شد اجرای این قانون را متوقف سازد و حالا طبق قانون اساسی، این قانون در حالت تعلیق هست.»
لغو مجازات اعدام درتاجیکستان به نظر رسول خالق زاد می‌تواند در تأمین هر چه بیشتر فضای دمکراسی و حقوق بشر در کشور نیز کمک کند:
«برای اصلاحات در نظام قانون‌گذاری در تاجیکستان نهادها و سازمانهای بین‌المللی تقاضا می‌کنند که برای تأمین هر چه بیشتر فضای دمکراتیک در تاجیکستان و تأمین حقوق بشر باید این قانون لغو شود. ولی مثل اینکه این قانون هنوز بررسی می‌شود. درباره لغو آن در نهادهای قانون‌گذاری دولتی صحبت نمی کنند.»
هم اکنون طبق قانون کيفری تاجيکستان افرادی که مرتکب جنايات سنگينی چون قتل، تجاوز، تروريسم، نسل‌کشی و خرابکاری محيط زيست شده‌اند به حبس ابد محکوم خواهند شد.
پس از استقلال جمهوریهای آسیای مرکزی اصلاحات در نظام قضائی و تصمیم درخصوص مجازات اعدام، یکی از اساسی‌ترین مشکلات آنها بوده که با فرمان رؤسای جمهور این کشورها مجازات اعدام یا لغو و یا به حالت تعلیق درآمده است.
بنظر کارشناسان امور قضائی گرچه این اصلاحات از بالا انجام گرفت ولی ثمره مثبتی به بارآورده . سیر تحولات نشان می دهد که بزودی در تمامی کشورهای آسیای مرکزی مجازات اعدام لغو خواهد شد .
طاهر شیرمحمدی