محبوبه عباسقلى‌زاده / اعتراضها به سانسور زنان در اينترنت
۱۳۸۴ آبان ۱۱, چهارشنبه
از مبتكران و امضاكنندگان اين درخواست نامه خانم محبوبه عباسقلى‌زاده بود كه در مصاحبه با صداى آلمان به پرسشهايى در رابطه با سانسور زنان و درخواست‌نامه فعالان حقوق مدنى و زنان پاسخ داد.
مصاحبه گر: کیواندخت قهاری
دویچه وله: خانم محبوبه عباسقلی زاده، شما از امضاکنندگان نامه‌ای هستید خطاب به اجلاس جهانی جامعه اطلاعات در رابطه با فیلترکردن و سانسور سایت‌های اینترنتی مربوط به مسایل زنان. خواهش می‌کنم نخست برای شنوندگان ما توضیح بدهید که اجلاس جهانی جامعه اطلاعات چه نهادی است که شما درخواست نامه‌تان را خطاب به آن نوشته اید؟
محبوبه عباسقلی زاده: در واقع هرکدام از موضوعات خاصی که در روند توسعه یا بحثهای جهانی‌سازی یا حقوق بشر در دنیا وجود دارد، یک اجلاس جهانی هست که آخرین چالشها یا دستاوردهای آن را پیگیری می‌کند و این اجلاس‌ها هم جنبه‌ی رسمی دارند. اجلاسWSIS به دلیل اینکه کشور ایران هم عضو آنجاست و مصوبات این اجلاس، که از طریق سازمان ملل برگزار می شود، لازم الاجر هست یا حداقل متعهد هستند کشورها که آنها را در سیاست داخلی شان در نظر بگیرند، یکی از محورهای عمده‌اش در ارتباط با حق دسترسی آزاد به اطلاعات است. این اجلاس موضوعات مختلفی را در سند جهانی خود گنجانیده است؛ به اصطلاح مبارزه با فیلترینگ، حق دسترسی آزاد زنان، بطور خاص، به اطلاعات و حقوق دیگری که مربوط می شود به كاربران در این سند گنجانده شده است. این در حالی‌ست که همزمان با برگزاری چنین اجلاسی – که حدود ۳-۲ سال است اجلاس‌های منطقه‌ای خودش را داشته – و تعهد ایران به اینکه به مصوبات این اجلاس متعهد باشد، مى‌بينيم كه جریان فیلترینگ هم در ایران به دلیل شرایط داخلی و سیاسی‌اش، همینطور در حال رشد است. موضوع اینجاست که باید یک مرجع جهانی بتواند حداقل صدای اعتراض ما را به فضای داخلی ایران و به دست اندرکاران ایرانی برساند. فکر می کنم این petition درخواست‌نامه شاید یکی از راه حل‌هایی باشد که بشود با آن، از طریق فشار مجامع بین المللی این موضوع در ایران از طریق وزارت مخابرات حل بشود.
دویچه وله: امضاکنندگان درخواست نامه چه کسانی هستند؟
محبوبه عباسقلی زاده: عموما افراد فعال در جنبش زنان هستند. مسئله‌ی مهمی که می‌خواهم مطرح کنم اینست که وزارت اطلاعات این را بعهده نمی‌گیرد که خودش دارد فیلتر می‌کند. ولی خود وزارت مخابرات به تمام سرورهای server شرکتهای خصوصی که طرف قرارداد مخابرات هستند، برای اینکه بتوانند به شبکه ی جهانی وصل بشوند و سرویس‌های اینترنت در اختیار كاربران بگذارند، به اینها دستور می‌دهند طبق یک بخشنامه‌هایی که مثلا این لغتها و این کلمات باید فیلتر بشوند. خود آنها با روش های مختلف خود این کلمات را فیلتر می کنند. برای همین هم، ممکن است نحوه‌ی کلماتی که یک شرکت در رابطه با زنها فیلتر می کند با یک شرکت دیگر فرق کند. مثلا نحوه‌ی فیلترکردن شرکت ”ندا“ با ”پارس“ فرق می کند. ولی همه‌‌شان در اصل دارند همان حرفی را که وزارت مخابرات به آنها اعلام کرده، اجرا می کنند. البته در واقع این الان يک ژست غیررسمی است. قبلا خود وزارت مخابرات مستقیما آن را فیلتر می کرد، حالا به شرکتهای خصوصی دستور می‌دهد که این‌کار را بکنند.
دویچه وله: فکر می کنید دولت ایران چرا سایت‌های زنان را یا کلید واژه‌های مربوط به زنان را سانسور می‌کند؟
محبوبه عباسقلی زاده: این موضوع شاید دارد در اصل بخاطر آن مصوبه‌ی شورای عالی انفورماتیک اتفاق می افتد. طبق آن مصوبه موضوعاتی که مربوط به پورنوگرافی يا مربوط به موضوعات سیاسی یا اپوزیسیون باشد، باید فیلتر بشود. در ابتدا به نظر می‌رسید که فیلترکردن کلیدواژه‌های مربوط به زنان مربوط بشود به موضوعات پورنوگرافی. اين قضیه را بسيار مسخره کرده بود. یعنی اگر پزشکی می‌خواست در رابطه با لغت سکس تحقیقی بکند، با فیلتر مواجه مى‌شد؛ واقعا حتا در مسیر آکادميك که می‌خواست کار بکند، دسترسی نداشت. ولی بعدا مشخص شد که نحوه‌ی گردش اینها در سانسور کردن کلیدواژه،هایی که مربوط به زنان است، به موضوعات سیاسی و حقوق بشری هم برمی‌گردد. برای اینکه سایت‌هایی که بطور خاص موضوعاتشان در رابطه با حوزه‌های فمینیستی و حوزه‌های زنان است، اخبار جنبش زنان یا مقولاتی در این رابطه، آنها هم، اصلا خود سایت‌ها فیلتر است، چه برسد به اینکه مربوط به این کلیدواژه ها باشند. در هرحال یک تکنولوژی خیلی پیچیده‌ای را اینها بکار گرفته‌اند، برای اینکه چگونه این کلیدواژه ها بطور اتوماتیک در سیستم شبکه‌ی جهانی اینترنت search می شود و چه جوری فیلتر می شود. هر شرکتی الان برای خودش ساختار خاصی دارد که طبق آخرین خبری که من دارم، این software ها هم دارد یکی و یک کاسه می شود.
دویچه وله: پیامدهای این سیاست تاکنون چه بوده یا چه خواهد بود؟
محبوبه عباسقلی زاده: موضوع اینست که ما بدرستی نمی دانیم كه دولت ایران خودش واقعا می داند که دارد چکار می کند یا نه. آيا مثل همان ناکارآمدی‌اى که عموما در وزارتخانه‌های مختلف است، این‌هم یکی از اشتباهاتی است که دارد می کند؟ برای اینکه تا بحال هیچ مقام رسمی‌اى به ما جواب نداده که علت فیلتر کردن کلیدواژه‌های مربوط به زنان به کجا برمی گردد. اگر به موضوعات پورنوگرافی برمی‌گردد، خوب، حوزه‌های پورنوگرافی چه ربطی دارد به بهداشت، چه ربطی دارد به سایت های مربوط به UN، مثل یونیفم UNIFEM. خیلی از موقعیت‌های جهانی که در رابطه با زنان است. فیلترکردن واژه‌های مربوط به زنان خیلی کور دارد اتفاق می افتد، به نحوی که اصلا تمام research های ما در حوزه‌ی علوم اجتماعی، در حوزه‌ی پزشکی و بهداشتی، در حوزه‌ی حقوقی، تمام اینها را اصلا از ما سلب کرده اند. یا مثلا من وقتی دارم کار جامعه مدنی می کنم، وقتی که می خواهم یک موضوع در رابطه با زنان را search بکنم، تمامش فیلتر است. واقعا الان حدود ۷ـ۶ ماه است که من هیچ دسترسی‌اى به هیچ خبری در رابطه با موضوع زنان در ایران نمی‌توانم داشته باشم. یک سری فیلترشکن‌هایی هم هست که هر دفعه درست می‌شود و هر دفعه، مثلا بعد از یک روز، دوباره همان فیلترشکن هم بکار نمی‌آید. یعنی باید یک کاربر خیلی حرفه‌ای باشد که بتواند از هزار تا فیلتری که اینها گذاشته‌اند با فیلترشکن‌های مختلف رد بشود تا تازه به خبرى معمولی در رابطه با موضوع زنان برسد. و این اصلا در دنیایی که در کنفرانس جهانی WSIS خود ایران حضور دارد و بحث حق دسترسی آزاد به اطلاعات را دارد مطرح می کند، موضوعى کاملا ضدحقوقی است.
دویچه وله: تا کنون درخواست نامه‌ی شما چه بازتابی داشته است؟
محبوبه عباسقلی زاده: بازتاب رسمی در داخل ایران از طرف دولت نداشته و ما امیدواریم از طریق فشار همین اجلاس جهانی W.S.I.S، از طریق همین پتی شن petition یا بیانیه‌های دیگر بتوانیم در فضايی جهانی جوی را ایجاد بکنیم که حداقل تذکری به دست اندرکاران ایران داخل کشور داده بشود یا مثلا ببینند که این کارشان واقعا کارى خیلی غیرمنطقی است و بخواهند یک فکر دیگری برایش بکنند. ولی داخل خود ایران هیچ مقام رسمی تا حالا در موردش حرفی نزده است.
دویچه وله: خانم محبوبه عباسقلی زاده، از شما برای توضیحاتی که دادید بسیار سپاسگزارم.