محکومیت ایران از سوی سازمان ملل برای چهارمین سال پیاپی
۱۳۸۶ آذر ۲۹, پنجشنبه
۷۳ کشور به این قطعنامه رای موافق دادند. رای ۵۳ کشور منفی بود.
تحلیلگران و برخی از مدافعان حقوق بشر، لحن قطعنامه مذکور را تندتر از قطعنامه‌های سال‌های گذشته‌ی سازمان ملل علیه ایران می‌دانند.
دکتر محمد شریف، حقوقدان و از بنیانگذاران "کانون مدافعان حقوق بشر" در رابطه با پیامدهای احتمالی صدور چنین قطعنامه‌هایی برای ایران، به پرسش‌های دویچه وله پاسخ داده است.
دویچه وله: دکتر شریف آیا فکر می‌کنید قطعنامه‌ی مجمع عمومی سازمان ملل در مورد نقض حقوق بشر در ایران، از سوی جمهوری اسلامی ایران جدی گرفته می‌شود؟
محمد شریف: فکر نمی‌کنم. پیشینه‌های صدور این قطعنامه‌ها نشان می‌دهد کشورهایی که با حقوق مندرج در اسناد بنیادین حقوق بشر انس و الفتی ندارند، به این قعطنامه‌ها نیز وقعی نمی‌نهند و باید توجه کرد که در مجمع عمومی سازمان ملل متحد شرکای نقض حقوق بشر همواره در اندیشه‌ی همدیگر هستند. این کشورها می‌دانند که چندی دیگر ممکن است وضعیت وخیم حقوق بشر در کشور خودشان مطرح بشود. بر این اساس موقع رای‌دادن به این قطعنامه‌ها به روزی می‌اندیشند که باید پاسخگوی وضعیت حقوق بشر در کشور خودشان باشند و از این حیث در رای‌دادن به این قطعنامه‌ها مساعدت و یاری می‌رسانند. در صدور این قطعنامه‌ها باید توجه داشت که دولتها مباشر این وضعیت هستند. دولتهای سرکوبگر خودشان متهم اصلی نقض حقوق بشر هستند و هیچگاه متهم نمی‌تواند قاضی خوبی برای اعمال خود قلمداد بشود.
دویچه‌وله: بعضی تحلیگرها و مدافعان حقوق بشر معتقدند که این نوع قطعنامه‌ها گرچه از نظر حقوقی قدرت اجرایی ندارند، اما در مناسبات بینالمللی بی‌تاثیر نیستند و به‌خصوص از نظر اقتصادی ممکن است عواقبی را برای حکومت ایران به همراه داشته باشند، مثلا مثل رابطه‌ی بانک جهانی یا صندوق بینالمللی پول با ایران. نظر شما چیست؟
محمد شریف: بله. این درست است. علاوه بر مواردی که شما برشمردید می‌توان شواهد دیگری هم در این خصوص مورد اشاره قرار داد. من‌جمله شرکتهای بیمه در این خصوص به لحاظ بالا رفتن ریسک خطر میزان حق بیمه خودشان را از کشورهایی که در این قطعنامه‌ها محکومیت پیدا می‌کنند بالا می‌برند. منتها من در تحلیل نهایی به قضیه توجه می‌کنم. به نظر من کشورها موضع‌گیری در این خصوص را هم با توجه به مصالح ملی خودشان نگاه می‌کنند. من فکر می‌کنم باید ارتقاء و توسعه‌ی حقوق بشر را به ابتکارات ملی معطوف کرد و این مهم‌ترین تاثیر را در رشد و توسعه حقوق بشر دارد. من شخصا ترجیح می‌دهم که NGoها را در این رابطه فعال ببینم. باید تلاش کرد موقعی که یک دانشجو در سطح دانشگاه از مامورین کتک می‌خورد، دانشجویانی که در کشورهای دیگر هستند آنها به این مسئله اعتراض کنند. اگر چنانچه این همبستگی بین مردم افزایش پیدا بکند، آن موقع نشان داده خواهد شد که دولتها هیچگاه مدافع خوبی برای حقوق بشر نخواهند بود.
دویچه‌وله: این چهارمین سال پیاپی است که مجمع عمومی سازمان ملل ایران را به‌خاطر نقض حقوق بشر محکوم می‌کند. تفاوت این قطعنامه با قطعنامه‌های پیشین در چیست؟
محمد شریف: من در نهایت تفاوت چندانی بین این قطعنامه‌ها نمی‌بینم. در واقع اگر به آمار کشورهایی که به این قطعنامه رای مثبت داده‌اند و کشورهایی که رای منفی داده‌اند و کشورهای ممتنع، چنانچه این آمار را با نگاهی گذار مدنظر قرار بدهیم، می‌بینیم که تغییرات اندکی در این رابطه صورت گرفته، که این تغییرات اندک هم بازتابی از تعاملات بین دولتهاست. از این حیث به ترکیب کشورها، انگیزه‌هایی که این کشورها برای صدور این قعطنامه‌ها دارند، به آن توجه می‌کنند. به‌هیچ وجه درصدد نیستند تاثیر و کارکرد معنوی و اخلاقی که این قطعنامه‌ها دارند یکسره انکار کنند. با این حال اگر چنانچه به این آمار توجه بکنید، اگر چنانچه به سرنوشت اسفبار کمیسیون حقوق بشر توجه بکنید که در آنجا به چه ترتیب کشورهایی که بیشترین سهم را در سرکوب اتباع خودشان دارند، در نقض حقوق بشر در کشور خودشان دارند، در این نهادها در کنار همدیگر قرار می‌گرفتند و در نقض حقوق بشر به همدیگر مساعدت و یاری می‌رساندند، اگر به اینها توجه بکنیم، آن موقع باید تلاش کرد که با واقع‌بینی به این برنامه‌ها نگاه کرد. بخش قابل توجهی از کشورهایی که در این قطعنامه‌ها حضور دارند، به این دلیل که خودشان برآمد اراده‌ی عمومی در کشور خودشان هستند، می‌توانند موضع‌گیری مساعدی را در نظر بگیرند. با این حال این کشورها هم در برابر اتباع خودشان مسئول‌اند نه در برابر سایر مردم. ولیکن اگر به این حقیقت توجه بکنید که متهمین اصلی نقض حقوق بشر، کشورهایی که بیشترین جنایت و فاجعه را در مورد اتباع خودشان از حیث نقض حقوق بنیادین بشر سهم عمده‌ای را در این رابطه دارند، چگونه در این نهادها در کنار همدیگر قرار می‌گیرند، و چگونه در غافل نگهداشتن جامعه بینالمللی از نقض حقوق بشر به همدیگر یاری و مساعدت می‌رسانند، آنموقع می‌توان از پشت این آمارها سیمای واقعی کشورهایی که بیشترین جنایت را در مورد مردم خودشان انجام بدهند، به‌وضوح مشاهده کرد. بنابراین باید به این قطعنامه‌ها واقعبینانه نگریست و تلاش کرد که این ارتقاء حقوق بشر را به سمت ابتکارات ملی سوق داد. در این حالت مردم در برابر حکام سرکوبگر خودشان می‌توانند قرار بگیرند و حق را بازستانند.
دویچه وله: همزمان با صدور قطعنامه علیه ایران مجمع عمومی سازمان ملل قطعنامه‌ی دیگری را در مورد ممنوعیت مجازات اعدام در جهان صادر کرد. با توجه به اینکه ایران جزو شش کشوری‌ست که در صدر جدول اجرای حکم اعدام قرار دارند، آیا صدور این قطعنامه می‌تواند در پایین آمدن اجرای مجازات اعدام در ایران موثر باشد؟
محمد شریف: بله. بدون تردید این قبیل موضع‌گیری‌ها کشورها را وادار می‌کند که حداقل برای اینکه در برابر آن ضمانت اجراهای اقتصادی ولو غیرموثر سپر دفاعی مناسبی برای خودشان در نظر بگیرند، تلاش می‌کنند خودشان را در برابر چنین اتهاماتی مصون نگهدارند یا تلاش کنند که برای کسب حیثیت در جامعه بینالمللی این آمارها را کاهش بدهند. منتها در عین‌حال در این کشورها روشهای پلیسی خاصی وجود دارد که اجرای حکم اعدام را به گونه‌ای می‌توانند ترتیب بدهند که جامعه‌ی بینالمللی و نهادهایی از قبیل شورای حقوق بشر یا کمیته‌های خاصی که در مجمع عمومی در این خصوص فعال هستند، نتوانند واقعیت اجرای حکم اعدام را از پشت روش اجرای حکم اعدام کشف کنند. بنابراین نمی‌توان تاثیر صدور این قعطنامه‌ها را انکار کرد، با این حال باید به میزان و توسعه‌ی این تصمیم توجه کرد و اینکه آیا کشورها برای رهاندن خودشان از اینکه در معرض چنین اتهاماتی قرار می‌گیرند، آیا به سمت اتخاذ روشهای پیچیده‌تری برای اینکه هم مخالفین خودشان را از میان بردارند، و هم در برابر این اتهامات مصونیت‌های خاصی برای خودشان فراهم کنند، آیا به سمت روشهای پیچیده‌تری نخواهند رفت. به این هم باید اندیشید.
مصاحبه‌گر: بهنام باوندپور (رادیو دویچه وله)