مذاکرات سازمان تجارت جهانی در ژنو برای رسیدن به توافقهای جدید
۱۳۸۶ مرداد ۴, پنجشنبه
هدف مذاکرات دوحه اینگونه تعریف شده است : صادرات بیشتر رفاه بیشتر همراه دارد، هم در کشورهای صنعتی، هم در کشورهای در حال توسعه و هم در کشورهای در آستانه (صنعتی شدن). از این رو باید کشورهای صنعتی بازارهای خود را بر روی محصولات کشاورزی کشورهای در حال توسعه بازتر کنند و کشورهای در حال توسعه و درآستانه نیز بازارهای خود را بر روی محصولات کشورهای صنعتی بیشتر بگشایند. بانک جهانی معتقد است در صورت چنین گشایشی، ۲۰۰ میلیارد دلار در سطح جهانی ثروت تولید خواهد شد. این مذاکرات در ادامه خود به موانعی برخورد و متوقف شد. اکنون تلاش می‌شود که توافقهای جدیدی در این زمینه به دست آید.
موانع توافق
در سال ۲۰۰۱ در مذاکرات سازمان تجارت جهانی در دوحه به کشورهای جهان سوم وعده ”دور توسعه“ داده شد. به این معنا که کشورهای فقیر امتیازهای ویژه‌ای برای آسان سازی تجارت کسب می‌کنند. کشورهای در حال توسعه در زمینه‌‌ی کشاورزی، که نقطه قوت آنهاست، خواستار تغییراتی هستند. آنها می‌خواهند که اروپا و امریکا بازار کشاورزی خود را بگشایند و موانع تجاری مانند تعیین سهمیه و گمرک بر محصولات کشاورزی را کاهش دهند. چنانچه این امر انجام گیرد آنها حاضر هستند تا به سهم خود مشکلات بازرگانی و گمرک بر کالاهای صنعتی و خدمات را به تدریج رفع سازند.
اکنون به منظور کسب توافق در ژنو تلاش می‌شود. در بهترین حالت تا پایان امسال این مذاکرات به نتیجه می‌رسد. شورای عمومی سازمان تجارت جهانی پیشنهادهایی را به این منظور عرضه کرده است.
این پیشنهادها در مورد کاهش یارانه‌های اروپا و امریکا بر محصولات کشاورزی است. بدین صورت که امریکا یارانه این محصولات را از ۲۲ میلیارد دلار در سال بر ۱۳ تا ۱۶ میلیارد کاهش دهد. کشورهای در حال توسعه خواستار آن هستند که این رقم نصف شود و به ۱۱ میلیارد دلار برسد و یارانه اروپا به ۲۸ میلیارد دلار کاهش داده شود و هم چنین گمرک کشورهای صنعتی بر محصولات کشاورزی کشورهای در حال توسعه نصف شود. دیده می‌شود که این خواست‌ها خیلی از هم فاصله ندارند. میشایل گلوس وزیر اقتصاد آلمان می‌گوید: ”فشار برطرفهای مذاکره برای دست‌يابی به توافق بطور محسوسی در حال افزایش است و هم چنین چشم‌انداز توافق نیز محسوستر می‌شود“.
البته رسیدن به توافق تضمین شده نیست. بطور مثال رئیس‌جمهور فرانسه نیکلاس سارکوزی گفته است که او مانند همتای پیشین خود از منافع کشاورزان فرانسوی در مقابل رقبایشان از کشورهای جهان سوم بطور قاطع دفاع می‌کند.
روشن است که تجارت امر خیریه نیست و هر دو طرف به حفظ منافع خود فکر می‌کنند. کشورهای صنعتی از کشورهای در حال توسعه می‌خواهند که بازارهای خود را بر محصولات صنعتی و خدماتشان بازترکنند و در مقابل کشورهای بزرگ در آستانه (صنعتی شدن) مانند برزیل، افریقای جنوبی و هند می‌خواهند که از صنایع جوان خود در مقابل رقبای قوی از کشورهای صنعتی حفا‌ظت کنند. ولی آنها در صورت بازگشایی بازار کشورهای صنعتی بر محصولات کشاورزی کشورهای درحال توسعه و کاهش حمایت این کشورها از کشاورزان خود، با حسن نظر برخورد خواهند کرد. درمقابل اتحادیه کشاورزان اروپا اعتراضات خود را اعلام کردند، زیرا آنها می‌ترسند در صورت واردات ۵۰۰ هزار تن گوشت گاو و یک میلیون تن گوشت خوک قیمت محصولات آنها کاهش یابد.
در ژنو همه چیز برروی میز مذاکره است. پترماندلسون کمیساربازرگانی اتحادیه اروپا که نمایندگی ۲۷ کشور را بر عهده دارد، تمام تلاش خود را بر آن متمرکز کرده است که ادامه مذاکرات دوحه شکست نخورد. روند دست‌یابی به توافق در ژنو آسان نیست، زیرا تمامی ۱۵۰ عضو سازمان تجارت جهانی از حق مساوی برخوردارند و تصمیمات نیز باید به اتفاق آرا گرفته شود. این مسئله توافق را دشوار و طولانی می‌کند. پاسکال لامی دبیرکل سازمان تجارت جهانی می‌گوید: ”علت مشکلات این است که تمامی کشورهای عضو دقیقا حق مساوی دارند، چه کشورهای قدرتمند یا ضعیف، ثروتمند یا فقیر. آنها این حق را دارند که به چیزی رأی بدهند یا از رأی دادن امتناع کنند. با وجود همه انتقادات در مجموع سازمان تجارت جهانی دموکرات است.“
ماندلسون کمیسر تجارت اتحادیه اروپا در مورد شکست مذاکرات هشدار داد و خاطرنشان کرد که در این صورت توافقهای دوجانبه جایگزین توافقهای چندجانبه و عمومی می‌شود. در حالی که توافقهای سازمان تجارت جهانی موانع بازرگانی را برای تمام ۱۵۰ کشور عضو کاهش می‌دهد، توافقهای دوجانبه مزایایی را برای برخی کشورها فراهم می‌کند و برای قدرت‌های اقتصادی در توافقهای دوجانبه پیشبرد منافعشان آسانتر است و کشورهای کوچک و کشورهای از نظر اقتصادی ضعیف متضرر می‌شوند.
کارل زواردسکی (ش)