مراسم حج و امنیت زائران
۱۳۸۷ آذر ۱۶, شنبه
"مجله حج" نام برنامه‌ای در تلویزیون دولتی عربستان سعودی است که وظیفه‌ی خوش‌آمدگویی و اطلاع‌رسانی به زائران از سراسر جهان را بر عهده دارد. تهیه‌کننده‌ی این برنامه، وزارت حج عربستان سعودی است و مهم‌ترین مسئله برای وزارت حج، تامین امنیت و سلامت زائران است.
ماموران انتظامی عربستان سعودی به چگونگی اجرای مراسم "رجم شیطان" توجه ویژه‌ای دارند. این مراسم به طور سنتی در روز سوم برگزار می‌شود. حمل چمدان و کوله‌بار مسافرتی در این روز مجاز نیست. مقامات انتظامی عربستان سعودی همچنین درباره‌ی حمل کودکان بر شانه‌های والدین هشدار می‌دهند.
دوسال پیش در اثر ازدحام و سراسیمگی زائران در حین اجرای مراسم سنگ‌زنی به شیطان، بیش از ۳۶۰ نفر جان خود را از دست دادند. بعد از این حادثه وزارت حج در عربستان سعودی دست به بهبود زیرساخت‌های موجود زد.
در سال گذشته كارشناسان و مهندسان آلمانى وظيفه يافتند كه با بررسی وضعیت هول‌زدگی و سراسيمگى در تجمع زئران، راه حلى براى اين مشكل بيابند. آنها دیواری به دور سه "ستون قدیمی شیطان" تعبیه کردند. پس از این تغییرات زائران مجبور شدند از روی پلی چهار طبقه به این دیوار سنگ بیاندازند. سنگ های پرتاپ شده در مجرایی، دوباره جمع‌آوری خواهند شد. مسیر حرکت زائران نیز بر خلاف سال‌های پیشین یک‌طرفه در نظر گرفته شد.
آمادگی نیروهای انتظامی
کنترل زائران فزاینده‌ی خانه‌ی خدا یکی از چالش‌های اساسی برای وزارت حج در عربستان سعودی است. نیروی‌های امنیتی و انتظامی در میان نقش اصلی را بر عهده دارند.
امسال قریب صدهزار مامور انتظامی وظیفه‌ی برقراری امنیت را برعهده دارند. این نیروهای قابلیت و توانایی خود را در مراسم رژه‌ای به نمایش گذاشتند. ژنرال منصور الترکی، سخنگوی وزارت داخله عربستان بیان داشت که هدف ما ارتقای کیفیت مراسم حج می باشد. اما این مسئله نیازمند صرف نیروی فراوان است. بدین منظور ما در مسیری درست به کار خود ادامه خواهیم داد.
در منی، در خارج از مکه از روز دوشنبه زائران به مدت سه روز در چادرها اقامت خواهند داشت. پس از آتش سوزی مهیب در سال ۱۹۹۷ قرارگاهی عظیم از چادرهای ضدآتش تاسیس شد که طراح آن نیز بودو راش Bodo Rasch مهندس آلمانی بود. با این وجود هنوز زائران غیر قانونی فراوانی وجود دارند که به صورت غیرمجاز چادرهای خود را در کنار قرارگاه برپا می‌کنند. بنا به گزارش مقامات سعودی در امسال قریب یک میلیون دویست هزارنفر زایر حج عمره به طور غیرقانونی در عربستان به سر می‌برند. در سال جاری از حمل و برپایی چادرهای غیرقانونی جلوگیری خواهد شد.
سخنگوی وزارت کشور همچنین در اینباره بیان داشت که نیروهای انتظامی به تمام وسایل و ابزار لازم مجهز هستند اما این به معنای استفاده‌ی اجباری از تمام این تجهیزات نخواهد بود. اما برای تامین امنیت زائران نیروهای انتظامی باید از آمادگی کامل برخوردار باشند.
محدودیت بیش از حد برای زائران
با توجه به اجرای تدابیر امنیتی تقریباً هر گامی از زائران از پیش تنظیم، و مسیر حرکت میان مکه و منی و در عرفات سازماندهی شده است. حتا در روز عید قربان نیزاین تکلیف در کشتارگاه‌های مرکزی صورت خواهد گرفت. در اصل زائران تنها مبلغی بابت حیوان قربانی پرداخت خواهند کرد، اما خود گوسفند قربانی را نخواهند دید.
سامی ال انجوی مؤسس مرکز پژوهش‌های حج در مکه با نگرانی اظهار عقیده می‌کند که با کنترل و تنظیم بیش از حد زائران، هسته‌ی اصلی مراسم حج و زیارت به فراموشی سپرده می‌شود. وی در این زمینه می‌افزاید: «مناسک حج بدین گونه که سامان یافته است رابطه اندکی با تاریخ شهر مکه، مضمون مکه و حج دارد. در صورتی که تمام این تلاش‌ها با صرف هزینه‌های فراوان موفق به حل مشکلات شوند، از حج چیزی جز مراسمی مکانیکی باقی نخواهد ماند. مراسمی که با زیارت اصیل خانه خدا آنطور که پیامبر اسلام و حضرت ابراهیم برگزار کردند، قرابتی ندارد.»
مقامات عربستان سعودی تخمین می‌زنند که در سال جاری حدود سه میلیون نفر در مراسم حج شرکت جویند. این رکوردی جدید در تاریخ حج است. یکی از دغدغه‌های عربستان تنظیم سهمیه عادلانه برای کشورهای مختلف می‌باشد.
بیش از صد هزار تن از زائران، ایرانی هستند.