مسئله حجاب و حقوق بشر

ديوان عالى كشور آلمان در سپتامبر گذشته حكمى را صادر كرده بود كه بر مبناى آن ايالتهاى آلمان مى توانند معلمان را از به سر كردن روسرى منع كنند، البته در صورتى كه پايه اى قانونى براى اين كار به وجود آورند. ايالت هاى مختلف آلمان موظفند خود درباره پيدا كردن راه حل و قوانين معين براى مسئله استفاده ازپوشش روسرى براى معلمان زن تصميم بگيرند.
بحث درباره اين مسئله مانند پيش به شكل متضاد و جدال آميز در جامعه و در بين احزاب مختلف ادامه دارد. در اين ميان هفت ايالت آلمان قاعده عمومى ممنوعيت استفاده از روسرى براى معلمان زن را وضع كرده اند. برخى ديگر هنوز در تصميم گيرى نهايى براى اين موضوع مردد هستند.
عليرغم اينكه برخى از سازمان هاى فمينيستى زنان ازجمله سازمان سرزمين زنان «تر د فم Terre des fammes» موافقت خود را با اصل ممنوعيت حجاب براى زنان معلم اعلام كرده اند، برخى ديگر از گروه هاى فمينيستى زنان و بويژه تشكل هاى زنان مهاجر به لزوم امكان تصميم گيرى فردى در اين مورد تاكيد مى ورزند.

نمايندگان كليساها و سازمان هاى مذهبى ديگر نيز مخالف اصل ممنوعيت استفاده از روسرى هستند. آن ها نگرانند كه اين ممنوعيت مى تواند به ممنوعيت استفاده از هر نوع سمبل مذهبى در مدارس و به دنبال آن به جامعه اى بى دين كشيده شود.

انستيتو آلمانى مدافع حقوق بشر كه از سه سال پيش و با حمايت مالى وزارت دادگسترى، عمران و امور خارجه آلمان تأسيس شده، به بررسى مسائل مختلف سياست داخلى و خارجى اين كشور مى پردازد. هاينر بيله فلد رئيس اين موسسه مى گويد:
«ما فكر مى كنيم كه اين مفيد نيست كه از پيش راه حل چنين مشكلى را تعيين كنيم. در واقع داشتن حجاب روسرى در هر موردى به معنى نشانه فشار بر زن نيست. مسئله مهمتر اين است كه اين انسان چگونه فكر و عمل مى كند، چگونه عمل مى نمايد و چطور در مجموع خود را نشان مى دهد. به اين معنى كه مى بايست شخصيت معلم زن در مجموع خود مورد قضاوت قرار گيرد و نه فقط داشتن پوشش روسرى وى.»

در بررسى مسئله حجاب از طرف اين انستيتو عنوان شده است كه استفاده از پوشش روسرى مى تواند از طرفى نشان دهنده فشار مذهبى و سنتى فرهنگى بر زنان باشد، ولى از طرف ديگر نشان دهنده انتخاب آزادانه مذهب در جامعه است. به همين دليل اين انستيتو خواستار بررسى جداگانه هريك از موارد مورد شكايت مى باشد. هاينه بيله فلد در اين باره مى گويد:

«اينكه آيا اين معلم زن طورى رفتار كند كه شاگردانش را مورد تأثير مذهبى قرار دهد ويا برعكس در گفتگو با والدين و بخصوص خانواده هاى مسلمان آن ها را متقاعد به قبول امكانات بدست آمده از آزادى هاى جديد مثلا شركت كودكان آن ها در كلاس هاى ورزش و شنا كند، همه اين ها مواردى است كه ممكن است پيش بيايند.»

انستيتو آلمانى مدافع حقوق بشر نيز از برخورد يك جانبه به اين مسئله هشدار مى دهد. به نظر بيله فلد هم اكنون ايالت هاى مختلف آلمان حركت هاى متفاوتى را در ارتباط با اين مسئله انجام مى دهند. او مى گويد:
« تمايلاتى وجود دارد كه استفاده از روسرى را به شكل قانونى ممنوع اعلام كنند. تمايلات ديگرى از جمله در برلين موجود است كه استفاده از نشانه هاى مذهبى را براى معلمان مرد و زن بطور كلى ممنوع اعلام كنند. تمايلات سومى نيز موجود است كه اصل ممنوعيت را با اجازه موارد معين بپذيرند. اين نمونه هم اكنون در ايالت نورد راين وست فالن اجرا مى شود. تمايل چهارم اينكه بطور كلى در اين مورد قانونى تصويب نشود.»

در اين ميان اين سوال مطرح مى شود كه با نظرات بنيادگرايانه در مردان معلم چطور مى شود برخورد كرد و منحصرا داشتن نوع خاصى از آرايش موى سر مى تواند معيارى بر اين امر باشد؟ و چرا مى بايست فقط براى زنان در جوامع مختلف اين تصميم گيرى ها عملى باشد. اين جاست كه مى بينيم حل مشكل بنيادگرايى با توجه فقط به يك شكل برخورد با آن، يعنى به صورت اجبار به استفاده از نوعى پوشش خاص و يا اجبار به عدم استفاده از آن، راه حل منطقى نيست.