مسابقه تامو، تلاشى براى معرفى و حمايت از گروه هاى جوان موسيقىاى غيرمتعارف در داخل و خارج ايران
۱۳۸۲ بهمن ۹, پنجشنبه
نخست اين كه گروه هائى كه در مسابقه يو ام سى و تامو شركت كرده اند، گروه هائى هستند كه بدلايل گوناگون فرصت چندانى براى شناساندن كارهاى خود به علاقمندان ندارند. نكته دوم و مهمتر اين كه برندگان اين مسابقه با راى بينندگان سايت اينترنتى تعيين مى شوند. براى كسب اطلاعات گپى مفصل با يكى از دست اندكاران اين مسابقه و مسئولين سايت تهران آونيو زديم كه از ما خواست اسمى از او برده نشود، البته نه از سر تواضع و تعارف مرسوم، بلكه به اين خاطر كه كار، يك كار گروهى بوده و عده زيادى در اين پروژه سهيم بوده اند. ما هم به خواست ستودنى ايشون پاسخ مثبت داديم و گفته هائى كه در اين نوشته بدون ذكر نام، در گيومه آمده، از ايشان است.
چگونگى شكلگيرى و برگزارى مسابقه موسيقى زيرزمينى يو ام سى
در آغاز مى پردازيم به چگونگى شكلگيرى ايده يو ام سى: “ايده يوم ام سى به فكر حسام گرشاسپى، يكى از نويسندگانى كه آن زمان براى ما مطلب مى نوشت، رسيد و پيشنهادش را داد. ما همان موقع، طرحى در مورد اين پيشنهاد نوشتيم و با يك سرى از دوستانى كه در كار موسيقى هستند، مشورت كرديم و دعوتشان كرديم، براى اين كه پيشنهاد را بشنوند و اگر نظرى دارند در موردش بگويند. اين دوستان هم كه خودشان نوازنده و آهنگساز بودند، مثل آقاى رامين بهنا كه همچنين كسانى كه خود گروه راك داشتند، كه آقايانى بودند مثل آقاى نويد ذوالفقار كه گروه پژواك را كه يكى از قديمى ترين گروه هاى راك بعد از انقلاب است اداره مى كردند و كسان ديگرى هم بودند مثل آقاى اميرالدين رزاقى كه استوديو ضبط داشتند. البته تنها محدود به اين افراد نمى شود و من فقط اينها را گفتم، علاوه بر آن، آقاى بابك چمن آرا كه مسئوليت اداره مركز موسيقى بتهوون را به عهده دارند. بعد جلسات مستمرى داشتيم و نزديك به شش ماه طول كشيد تا توانستيم گروه هايى را جمع بكنيم آنها را به سه استوديويى كه وجود داشت يعنى استوديو بم آهنگ، استوديو موج نو و استوديو پتو برديم و اين كارها را ضبط كرديم و جمعا شش ماه طول كشيد تا محصول نهايى آماده بشود.”
مسابقه يو ام سى بر اثر پيشنهاد و دعوت از گروه ها شكل گرفت و نه بصورت فراخوان. بد نيست به كم و كيف اين جريان هم اشاره اى كنيم: ”در اولين قسمت فراخوانى نبود چون ما واقعا نمى دانستيم با چه مواجه هستيم و ايده ى قوى و محكمى نداشتيم براى اينكه چه گروه هايى را دعوت بكنيم.در آن موقع هم نمى دانستيم كه اين اقدام از نظر جو فرهنگى و سياسى ايران چه بازتابى خواهد داشت. نمى خواستيم آن را خيلى به قولى تو بوق بكنيم و به آن يك حالت عمومى بدهيم. در نتيجه سعى كرديم با همين گروه ها و كسانى كه دعوت كرده بوديم، كار كنيم و از آنها بخواهيم كه اگر كسانى را مى شناسند كه در حال حاضر كار مى كنند، توصيه كنند.”
براى شركت در مسابقه يو ام سى، “۳۱ گروه كار ارائه دادند كه از اين تعداد، ۲۵ يا ۲۶ گروه راه پيدا كردند و بعد از اينها هم پنج گروه در قرار استوديويى كه ما گذاشته بوديم، حضور پيدا نكردند. سه تا از آنها كم كم خودشان كنار رفتند و دوتاى ديگر هم اصرار داشتند به همان صورتى كه نمونه كار، يعنى Demo Track را ارائه داده بودند، شركت كنند و ما همانها را به كار بگيريم. كه آن دونفرى كه اينكار را كردند در حقيقت خارج از مسابقه شركتشان داديم. جمعا بيست و دو شد كه بيست تا از آنها در مسابقه بودند و دوتاشان خارج از مسابقه.”
انتخاب برندگان به راى مردم و بينندگان سايت
همانطور كه اشاره شد، اين نه هيأت داوران كه بينندگان سايت اينترنتى بودند كه با دادن راى خودشان برندگان مسابقه رو تعيين مى كنند. و اما علل چشمپوشى برگزاركنندگان يو ام سى و تامو از وجود يك چنين هيأتى: ”براى اينكه خيلى شبيه مى شد به هيأت داوران و خانه موسيقى كه تعيين مى كند كه چه موسيقى خوب است و چه موسيقى خوب نيست. اگر قرار مى بود كه هيأتى مثل آن مى داشتيم، يك جور نظارتى مى شد مثل نظارت استصوابى شوراى نگهبان كه ما چنين چيزى را نمى خواستيم.”
هويت گروهى، يكى دستاوردهاى يو ام سى
مسابقه يو ام سى در كل يك ماه برگزار شد و در حين برگزارى، سايت، بيش از دويست هزار دانلود موفق از سراسر دنيا داشت كه رقم بسيار قابل توجهيست. از آن مهمتر دست آوردهاى يو ام سى است كه تاثير خود را در دراز مدت بيشتر نشان خواهد داد: “من فكر مى كنم كه گروه ها قبل از اينكه مسابقه اجرا بشود هويت گروهى از خودشان نداشتند. بحثى كه الان خيلى مطرح است در بين اين گروه ها اين است كه اصولا مفهوم Band چيست. تا قبل از اينكه يو ام سى اجرا بشود، اين گروه ها به صورت خيلى دوستانه با همديگر كار مى كردند، ولى كارشان لزوما قوام دهنده دوستى شان نبود. بلكه دوستهايى بودند كه از سر شوق، از سر تفريح، از سر پركردن اوقات، از سر خلق كردن يك نواى دلنشين كار مى كردند. وقتى كه يو ام سى پيش آمد، آنها در حقيقت يك جور هويت ديگرى را كم كم در خودشان ديدند. يعنى بسيارى از اين گروه ها تا آن لحظه اى كه ما از آنها كار درخواست كرده بوديم، حتا نامى بر تجمعشان بر گروه خودشان نگذاشته بودند. من جمله گروهى مثل ۱۲۷ كه صرفا خيلى رواندست آمد و گفت كه ما همين اسم ۱۲۷ را بگذاريم.”
سهراب محبى خواننده گروه ۱۲۷ كه در مسابقه يو ام سى مقام سوم را بدست آورد، درباره دست آوردهاى مهم اين مسابقه ميگويد: “مى شود گفت كه خيلى تجربه ى خوبى بود، چون تنها شانسى براى ما در ايران بود كه واقعا چند مخاطب گير بياوريم. از اين لحاظ يو ام سى از نظر من خيلى چيز مهمى بود. بهرحال ارتباط هايى ايجاد شد كه تا قبل وجود نداشت.”
دست اندركاران مسابقه موسيقى زيرزمينى يو ام سى قصد داشتند كه پس از پايان مسابقه، كنسرتى با چهارگروهى كه مقامهاى اول تا چهارم رو كسب كردند، برگزار كنند و همايشى با شركت صاحبنظران موسيقى ترتيب بدهند كه متاسفانه اين كنسرت و همايش به دلايل “مصلحتى” برگزار نشد. با وجود اين يو ام سى به اهداف اصليش رسيده است: “تمام اهدافى را كه ما در نظر داشتيم، يعنى آشنايى گروه ها با همديگر، در معرض قرار دادن موسيقى كه تا حالا يك جور موسيقى مهجور و مخفى محسوب مى شد، آشنا كردن گوش مردم با موسيقى اى كه جوانها در اين مملكت، در خانه هاشان اجرا مى كنند. اينها همه اهداف اوليه بود. حالا اهداف خردى هم داشت، ولى اينها اهداف كلان بود كه هرسه شان در حقيقت به مرحله تحقق رسيد.”
يو ام سى به عنوان مسابقه موسيقى زير زمينى برگزار شد، چرا كه گروه هاى شركت كننده به نوعى براى دل و در خلوت خانه ها مينواختند و آنچنان در فكر حضور در سطح نبودند. بعضى هم درگير مشكل مجوز بودند و يا اينكه هيچ تهيه كننده اى حاضر نبود كارشان را منتشر كند: تامو براساس فراخوانى بوده است كه بعد از يو ام سى و در زمان اعلام نتايج آن، داده ايم. در نتيجه هيچكدام از گروه هاى حاضر در تامو از طريق رابطه اى شركت نكرده اند، در صورتى يو ام سى كاملا رابطه اى بود. هيچ گروهى خارج از گروه هايى كه دست اندركاران يو ام سى مى شناختند، در آنجا شركت نكرد. در مورد تامو كاملا اين برعكس است. هيچ رابطه اى وجود نداشت و صرفا جواب به فراخوان بود كه باعث شد كه همه كارهاى خود را ارائه بدهند.”
حذف لفظ زيرزمينى از عنوان مسابقه موسيقى تامو
نكته درخور توجه در مسابقه تامو (Tehran Avenue Music Open) حذف لفظ زيرزمينى از عنوان اين مسابقه است: ”زيرزمينى بهرحال عبارتى است كه ممكن است تاثيرهاى مختلف داشته باشد. بهرحال ما در كشورى زندگى مى كنيم كه خيلى حساسيتهاى مختلف فرهنگى در آن وجود دارد. فرهنگ نقش عمده اى را بعد از انقلاب بازى كرده است، چه لفظش و چه خودش و چه تفاسير فرهنگى. زيرزمينى ممكن بود كه در نزد خيلى از تصميم گيرندگان فرهنگى اين را تداعى بكند كه دارد يك كار خلاف جريان برگزار مى شود. كه البته اين تا حدى هم درست است، بهرحال خلاف جريان فرهنگى متداول است و در اين شكى نيست. و در حقيقت موسيقى اى كه به اسم يو ام سى شناخته ايم و الان تغيير اسم داده است، تاييد مسئولين فرهنگى را ندارد. دست اندركاران فرهنگى در تمام جاهاى دنيا دوست دارند كه هدايت بكنند آن چيزى را كه به تفسير خودشان و به تعبير خودشان فرهنگ قلمداد مى كنند. براى همين هم لفظ زيرزمينى را برداشتيم براى اينكه حساسيت بى خود ايجاد نكند. صحبت سر صرفا كار كردن و دادن پتانسيل و جرياناتى است كه حتى ممكن است خلاف جريان رايج و مرسوم باشد.”
تعداد شركت كنندگان در تامو در مقايسه با يو ام سى دوبرابر شده. به عبارتى ۴۲ قطعه موسيقى از ۴۲ گروه تا حدود اواخر بهمن ماه در سايت اينترنتى tehran360.com در دسترس علاقمندان است. عليرغم اين تعداد، برگزاركنندگان تامو از گنجاندن قطعات در كاتگوريهاى مختلف صرف نظر كردند: “به اندازه كافى كاتگوريهاى مختلف نداشتيم. چون اغلب كارها به سبك هارد راك و متال است و در نتيجه يكباره شما با يك كاتيگورى روبه رو مى شديد كه تعداد زيادى كار در آن است و بعد Rap و Reggae و Fusion و Jazz و اينها كه تك آهنگ و يا تك قطعه اى از آنها در اين تقسيم بندى ها بود. در نتيجه جدا كردن اينها بى معنى مى شد. از طرف ديگر دلمان مى خواست كه يكجور بازخورد و به اصطلاح فيدبك از راى دادنها داشته باشيم. مى خواستيم بدانيم در هر كاتگورى از نظر شوندگان اينترنتى چقدر محبوبيت دارد. در نتيجه ما موقعى كه آرا را شمارش مى كنيم، سعى مى كنيم كه يك شمارش داشته باشيم به طور كل كه سه گروه اول را به ترتيب سليقه و راى مردم نشان بدهد. و بعد در مورد هركدام از كاتگوريهاى مختلف كه وجود دارند هم اطلاعاتى به بيننده سايت بدهيم.”
به گفته برگزاركنندگان تامو، از لحاظ زبان و مليت هيچگونه محدوديتى براى شركت در اين مسابقه وجود نداشته است: ”نه تنها محدوديت زبان قايل نشديم بلكه محدوديت مليت هم قايل نشديم. يعنى حتما اين نبود كه گروه هايى كه شركت مى كنند ايرانى باشند و يا فارسى زبان باشند. خيلى از اينها حتا ايرانى هم نيستند. دوتا از اين گروه ها كه ممكن است يك ايرانى در آنها باشد و بقيه خارجى هستند. دو گروه هستند كه يكى از آن ها يك عضو نيمه ايرانى دارد و يك گروه ديگر هم هست كه دوتا ايرانى هستند و دوتا غيرايرانى.”
تامو و برنامه هاى آينده
بد نيست نگاهى بياندازيم به اهداف و برنامه هاى آينده تامو: “جايزه اى كه در نظر گرفته ايم براى سه نفر برنده. بينندگان سايت ما، پنج راى مى دهند ولى سه نفر برنده بيشتر نداريم. اينكه برنامه ها چه باشد، خب ما مرتب برنامه هاى مختلف داريم. ايران مملكت خيلى ديناميكى است از نظر برنامه ريزى و يكى از جذابيتهايش اين است. يكى از محدوديتهايش هم همين است كه خيلى مملكت انعطاف پذيرى است. اين كه بخواهيم كنسرت برگزار كنيم، قطعا، اينكه بتوانيم اجرا بكنيم اصلا معلوم نيست. اما اينكه بخواهيم جايزه بدهيم در حقيقت دست خود ما است. در مورد چيزهايى كه دست خودمان نيست فقط مى توانيم طرحش را در كنارمان داشته باشيم. كنسرت اجرا كردن صددرصد در برنامه است. منتها باز زمينه و محل مناسب براى اين كار را بايد ببينيم چيست و بايد ببينيم چقدر فضاى فرهنگى و سياسى باز است. چون اينها بسيار مهم است. فضاى سياسى و فرهنگى ايران به طور كل شاهد انبساط و انقباض زيادى است منتها روند كلى در حال انبساط است.”
شكى نيست كه در طى چند سال گذشته محيط فعاليت براى هنرمندان موسيقى پاپ و به ويژه راك در ايران دگرگون شده و گروه هاى بيشمارى در ظرف اين مدت چه بطور رسمى و چه بطور غيررسمى فعاليتهاى خودشان را آغاز كردند. برخى هم پس از گرفتن مجوز براى ارائه آلبوم، كارهاى متفاوتى را عرضه كرده اند، كارهائى كه چه در حيطه موسيقى و چه در زمينه شعر ترانه حرفى تازه براى گفتن دارند و در آنها سعى شده است كه شعر فارسى با موسيقى راك آشتى داده شود. مسابقه هائى چون يو ام سى و تامو ميدان را براى ورود گروه هاى جوان و تازه نفس باز كرده، دست كم در شبكه اينرنت. مشكل اينجاست كه اكثر اين گروه ها، اگر نه همه اين گروه بسختى قادرند كه فراسوى شبكه اينترنت خود و كارهايشان را به مردم بشناساند. حتى گروه هائى هم كه بطور رسمى فعاليت دارند و آلبوم هم منتشر كرده اند، از امكانات محدودى برخوردارند. كارهاى آنها نه در رسانه هاى راديوئى و تلويزيونى كشور پخش و معرفى ميشود و نه آنطور كه بايد و شايد در مطبوعات. اما موسيقى و حاصل تلاشهاى اين گروه هاى متفاوت، چه خوب و چه بد، چطور ميتواند پيشرفت كند، وقتى معرفى و نقد نميشود. عليرغم اين، با اين گامهاى كوچك و درعين حال تاثيرگذار چون تامو است كه اميد به آينده اى بهتر در دل جوانان نقش ميبندد.
شهرام احدى