مسجد شهر پنتزبرگ: شیشه و شفافیت و دیالوگ
۱۳۸۷ اردیبهشت ۲۶, پنجشنبه
بحث درباره اینکه براى چه و کجا و چرا معمارى شرقى و مناره؛ که آن هم گاهى بلند‌تر از برج کلسیاست و مهمتر از آن: پنج بار اذان در طول روز به زبانى که اغلب اهالى محل یک کلمه‌اش هم را نمى‌فهمند.
با وجود این هر از گاهى، موردى مثال زندنى پیدا مى‌شود. مثالى از سازگارى و آمیزش فرهنگ‌ها و ادیان مختلف در کنار هم. یکى از این موارد مسجدى در پنتزبرگ Penzberg، شهر کوچکى در جنوب آلمان است.
روى نماى شیشه‌اى ساختمان مسجد تصویر ماشین‌هایى افتاده که در خیابان در رفت‌وآمدند. از گلدسته مسجد صداى اذان بلند است. به نماى شیشه‌اى ساختمان که نزدیک مى‌شوى درون مسجد پیداست. چند دقیقه بعد گروهى از مردان که به صف شده‌اند، براى نماز ظهر قامت مى‌بندند. به سمت جنوب، سوى قلبه درون مسجدى کوچک در دامنه رشته کوه‌هاى آلپ.
بسیارى از نمازگزاران از شهرهاى کوچک و بزرگ اطراف پنتزبرگ آمده‌اند. در محوطه ورودى، گروه کوچکى منتظرند. گروهى که مى‌خواهند از مسجد بازدید کنند.
خانم گونول یرلى Gönül Yerli، از مدیران جامعه مسلمانان این منطقه، که راهنماى بازید کنندگان است. مى‌گوید: :« ما مسلمان قبل از اینکه وارد مسجد شویم کفش‌هایمان را درمى‌آوریم. به همین دلیل خواهش مى‌کنم شما هم کفش‌هایتان را درآورید.»
این گروه کوچک از سوى حزب سیاسى حاکم بر این ایالت (CSU) از مونیخ آمده است. گونول یرلى توضیح مى‌دهد که تقریبأ هر روز، گروهى براى بازید از این مسجد که در واقع یک مجتع فرهنگى است، به شهر کوچک پتزبرگ سفر مى‌کند.
مسجدى در یک مجتمع فرهنگى
گونول یرلى اشاره مى‌کند که:« براىما مهم این است که تصور نشود اینجا فقط یک مسجد است، بلکه اینجا یک مجتمع مدرن فرهنگى با معمارى اسلامى، به سبک مسجد است. که البته شفافیت هم بخشى از هنر مدرن آن است. تا ۶۰ درصد بناى مسجد دیوارهاى شیشه‌اى است. حتى در معمارى ساختمان هم تلاش شده که برداشت‌ها و تصورات اشتباه و یا حتى وحشتى که مردم از مسجد دارند با این سبک معمارى شیشه‌اى از میان ببریم.»
جامعه مسمانان این منطقه برنامه مختلفى براى برقرارى ارتباط بیشتر شهروندان غیر مسلمان پیشنهاد کرده است. روبه‌روى تالار مسجد درون ساختمان کتابخانه مدرنى است در حال حاضر حدود شش‌صد جلد کتاب در اختیار دارد.
محدودیتى براى عضویت در کتابخانه وجود ندارد. علاقمندان مى‌توانند کتاب‌هایى با مضامین مختلف از جمله کتاب‌هاى مذهبى مربوط به دین اسلام، فرهنگ و سیاست اسلامى قرض بگیرند. کتاب‌ها از طریق اینترنت هم مى‌شود سفارش داد.
در این مجموعه فرهنگى محلى هم براى یک کافه–رستوران کوچک کنار کتابخانه در نظر گرفته شده که هنوز راه نیافتاده. یک طبقه پایین‌تر، محل برگزارى کلاس‌هاى فرهنگى از جمله آموزش زبان براى بانوان است. اتاقى هم براى مراقبت از بچه‌ها تدارک دیده شده.
از نظر نرمینا ایدیز Nermina Idriz مشاور روابط اجتماعى، بچه‌ها در این مجموعه نقش کلیدى دارند. او مى‌گوید:« این دور هم جمع شدن بچه‌ها بهترین آمادگى براى مهدکودک است، چون بچه با خیلى چیزها آشنا مى‌شوند، مثلأ اینکه چطور باید با بقیه ارتباط برقرار کنند. هنگام برنامه‌ریزى هم ما روى این نکته تاکیید داشتیم که حتمأ برنامه‌اى براى بچه‌ها در نظر گرفته شود وگرنه مادرها را نمى‌توانیم تا اینجا بکشیم! وقتى هم بچه‌ها اینجا هستند باید از فرصت استفاده کرد و دست‌کم زبان‌شان را تقویت کرد.»
اسلام در دل فرهنگ اروپایى
بعد از ظهرها براى بچه‌هاى مدرسه‌ایى در نظر گرفته شده، کلاس‌هاى تقویتى و برنامه هفتگى. گونگول یرلى مدرس درس دینى به آلمانى، ترکى و زبان بوسنى است. اعضاى جامعه مسلمانان، مهاجرانى از ترکیه، بوسنى یا آلبانى هستند.
براى بسیارى از این مهاجران، تربیت فرزندانان در سایه اسلامى که با فرهنگ اروپایى عجین شده یکى از مهترین دلمشغولى‌هاست. از سوى دیگر به نظر مى‌رسد مجتمع فرهنگى پتزبرگ از سوى اکثریت غیر مسلمان این منطقه پذیرفته شده است.
توماس صندل Thomas Sendl از مدیران برنامه‌هاى فرهنگى شهر پنتزبرگ مى‌گوید:« برنامه‌هاى این مجموعه فرهنگى اسلامى مورد تایید مردم شهر است. گفتگوى ما انجمن کلیساهاى کاتولیک و پروتستان ثمربخش بود و در نهایت منجر به این شد که این انجمن و برنامه‌هاى آن با استقبال مواجه شود. در این مدت هم این مجموعه فرهنگى خوب جا افتاده است.»
شهر پتنزبرگ حدود شانزده‌هزار نفر جمعیت دارد. تا به حال دست کم یک سوم اهالى شهر یکبار به این مجموعه فرهنگى سر زده‌اند. یکى از مهمترین دلایل موفقیت این پروژه بى‌ترید این است که برنامه‌هاى انجمن به زبان آلمانى برگزار مى‌شوند.
رادیو دویچه‌وله