«مطالعه حقوق زن در اسلام، فمینسیت‌ها را رادیکال‌تر می‌کند»
۱۳۹۱ خرداد ۳, چهارشنبه
رشته مطالعات زنان در دانشگاه‌های کشور به رشته حقوق زن در اسلام تبدیل می‌شود. این خبر را شورای تخصصی تحول و ارتقای علوم انسانی که تحت نظر شورای عالی انقلاب فرهنگی فعالیت می‌کند، اعلام کرده است.
به گزارش روزنامه شرق، غلامعلی حداد عادل، رئیس شورای تخصصی تحول و ارتقای علوم انسانی، در جلسه این شورا اظهار داشته که رشته مطالعات زنان به آن صورتی که در دانشگاه‌های دنیا تدریس می‌شود، در تعارض جدی با اسلام قرار دارد، به همین دلیل این شورا تصمیم گرفت تا درباره آن تجدیدنظر اساسی صورت بگیرد.
دوره کارشناسی ارشد مطالعات زنان در سال ۱۳۸۰ در دانشگاه‌های علامه طباطبایی، الزهرا و تربیت مدرس ایجاد شد. بعدها دانشگاه تهران و سپس چند دانشگاه در شهرستان‌ها نیز این رشته را به دوره‌های کارشناسی ارشد اضافه کردند.
رشته مطالعات زنان در مقطع دکترا اکنون با چندین گرایش ارائه می‌شود که یکی از آن‌ها حقوق زن در اسلام است. با مصوبه جدید شورای عالی انقلاب فرهنگی از این پس این رشته در مقطع کارشناسی ارشد نیز به مطالعات خانواده و حقوق زن در اسلام تغییر خواهد کرد.
شهاب شیخی فعال حقوق زنان و دانش‌آموخته رشته مطالعات زنان در دانشگاه اصفهان، درباره تعارض این رشته تحصیلی با دستورات اسلام می‌گوید: «بخش زیادی از تعارضهای قوانین و ارزشهای اجتماعی در جامعه که تدوین کنندهی پایگاه فرودست زنان در جامعه بوده، قوانین و ارزشهایی است که به نام دین مطرح شدهاند. فرقی هم ندارد، از دین یهود گرفته که نگاهش نسبت به زنان اتفاقاً خیلی وحشتناکتر است تا مسیحیت، زرتشت و اسلام، همه قوانینی دارند تبعیضآمیز، غیربرابر و غیریکساننگر نسبت به هویت و ماهیت زن. وقتی دانشجویی این‌ها را بخواند و این رشته‌های درسی تدریس بشود، با اسلامی که حکومت مدنظرش است و با آن نگاهی که آن‌ها به اسلام دارند تعارض دارد و خود آن‌ها را دچار تعارض می‌کند و آن‌ها از این تعارض خودشان است که واهمه دارند».
آقای شیخی به تجربه خودش از دوران دانشجویی در اصفهان اشاره می‌کند و می‌گوید که خود بارها شاهد برخوردهای عصبی حتی اساتید این حوزه بوده و گاه به آن‌ها می‌گفته اگر اینقدر از این رشته عصبانی هستید اصلا چرا این رشته را تاسیس کردید؟
بومی‌سازی رشته‌های جهانی
حداد عادل در پاسخ به این پرسش که رشته حقوق زن در اسلام با چه هدفی تاسیس می‌شود، گفته است: «باید در کنار تدریس مباحث رایج در غرب، نقد و بررسی اجتهادی و به دور از خودباختگی در دانشگاه‌های ما رواج یابد».
شهاب شیخی این سخنان وی را به "بومی‌سازی" رشته مطالعات زنان تعبیر کرده و می‌گوید: «رشتهی مطالعات زنان برای این است که وضعیت زنان از موقعیت کنونی تکانی بخورد، برابر بشود و یا به هرحال به آن سمت حرکت کند. اما این‌ها میگویند نه؛ همین وضع موجود خوب است و ما همین را تدوین می‌کنیم. اگر هم صدها تئوری هست و هزارها کتاب در این زمینه نوشته شده، ما باید به صورت کار علمی جواب آن‌ها را بدهیم. یعنی بگوییم که اصلا این صحبت‌ها اشتباه است و وضعیت زن خیلی هم مناسب است و برای اینکار متخصصین حقوق زنان در فلان اداره یا فلان مکان تحصیلی یا پژوهشی را هم به کار می‌گیرند تا همان واقعیت موجود را تبلیغ کنند. این کار از نظر فیمینیسم یعنی دوباره به انقیاد کشیدن زنان از طریق رشتهی دانشگاهی».
نتیجه معکوس مطالعه حقوق زن در اسلام
تا کنون "حقوق زن در اسلام" یکی از گرایش‌های مطالعات زنان بود و کسانی که در رشته مطالعات زنان تحصیل می‌کردند تنها دو واحد درسی درباره حقوق زن در اسلام می‌خواندند.
با تغییرات انجام‌شده از این پس تمامی واحدهای رشته مطالعات زنان درباره حقوق زن در اسلام است. شهاب شیخی می‌گوید به تجربه دیده کسانی که گرایش حقوق زن در اسلام را انتخاب می‌کردند اکثرا پس از مدتی به فمینیست‌های رادیکال‌تری تبدیل می‌شدند.
او در توضیح چرایی این مسئله می‌گوید: «وقتی کسی به طور اختصاصی و کامل، تمام شب و روز دانشگاهش را به این مسئله بپردازد که در اسلام بر زنان چه میگذرد، انسان صاحب عقل، انسان صاحب درک و هوش، متوجه نابرابری بسیار بیش‌تری در اسلام می‌شود. من که دانشجوی رشتهی مطالعات زنان بودم، دو واحد به نام "زن در اسلام" و دو واحد هم "زن در ادیان" داشتم، ولی دانشجویی که حقوق زن در اسلام میخواند، تمام واحدهای درسی دورهی فوقلیسانش می‌شود "زن در اسلام". از جمله زن در نهجالبلاغه، زن در قرآن، زن در بحارالانوار، زن در تاریخ اسلام و… یعنی همهی این متون و همهی این تاریخ را میخواند و بیشتر متوجه این نابرابری می‌شود و رویکرد رادیکال‌تری نسبت به اسلام پیدا می‌کند».
شورای تخصصی تحول و ارتقای علوم انسانی که تصمیم تبدیل رشته مطالعات زنان به حقوق زن در اسلام را گرفته، متشکل از ۲۰ نفر است که ۱۲ نفر آن را روحانیون و اعضای حوزه‌های علمیه تشکیل می‌دهند.