موسیقی، تلنگری به دنیای سیاست

صنعت موسیقی مدت زمان بسیاری است که با واژۀ "موسیقی جهان" (Worldmusic)، آشناست. با گسترش و پیشرفت هر چه بیشتر تکنولوژی، دیگر صفحه‌های گرامافون تنها پخش کننده‌های موسیقی نیستند. امروزه فقط با یک کلیک می‌توان موسیقی هر نقطه از جهان را دانلود کرد و صدای مدونا را نه تنها در نیویورک، بلکه حتی در شهری کوچک در کشور نپال نیز شنید.

شاید همین محبوبیت و گستردگی موسیقی باعث شده است، تا نسل جدید هنرمندان به فکر کمک گرفتن ازآن در هوشیار سازی جامعۀ جهانی بیفتند. آنها در پی آن هستند تا همگان و به خصوص سیاستمداران را، نسبت به آنچه که در اطرافشان می‌گذرد، آگاه سازند. کنسرت زمین زنده (Live Earth)، که در هفتمین روز هفتمین ماه هفتمین سال هزاره‌ی جدید برگزار شد، جدیدترین گواه این تلاش بود.

آوای موسیقی برای اتیوپی

نخستین تلنگر موسیقیایی را باب گلدوف (Bob Geldof)، خوانندۀ ایرلندی، در سال ۱۹۸۵ با برگزاری کنسرتی به نام "کمک زنده" (Live Aid)، به دنیای سیاست وارد کرد. شهرهای فیلادلفیا در آمریکا و لندن در انگلستان، محل اجرای این کنسرتها بودند. شرکت بیش از ۱۶۰ هزار تماشاگر در این ماراتن موسیقیایی و اجرای ۱۶ ساعت موسیقی زنده بر روی سن در دو قارۀ مختلف، باعث شد تا "کمک زنده" به عنوان بزرگترین کنسرت موسیقی پاپ و راک، تا آن زمان شناخته شود. هدف گلدوف از اجرای چنین حرکتی، آگاه ساختن جامعۀ جهانی و سیاستمداران از فقر غذایی در کشور اتیوپی بود.

"موسیقی هشت" در برابر "گروه هشت"

بیست سال بعد واین بار با شعار "اجازه دهید تا فقر به تاریخ بپیوندد"، دنیا دوباره شاهد به روی سن رفتن خوانندگانی پر آوازه همچون پل مک‌کارتنی، التون جان، کُلد پلی (Cold Play) و جرج مایکل بود. به همین مناسبت، گروه انگلیسی پینک فلوید (Pink Floyd)، نیز بعد از ۲۴سال دوری از صحنۀ موسیقی، در این کنسرت همراه با راجر واترز(Roger Waters)، خوانندۀ بریتانیایی، به اجرای چند آهنگ پرداخت.

"هشت زنده" (Live 8)، نامی بود که باب گلدوف و بونو(Bono)، خوانندۀ معروف ایرلندی گروه U2، برای این کنسرت گزیده بودند. ۹ شهر بزرگ جهان، میزبان کنسرت "هشت زنده" بودند و بیش از ۵ میلیارد نفر از سرتاسر دنیا، شنونده یا تماشاگر این جنبش هنرمندان عرصۀ موسیقی بودند.

نوک پیکان انتقاد،این بار به سوی جرج بوش ورهبران هفت کشور صنعتی دیگر نشانه رفته بود، چراکه یک هفته بعد از این کنسرت، سران گروه هشت (G8)، دراسکاتلند گرد هم می‌آمدند تا دربارۀ موضوعات گوناگون و از جمله بدهیهای کشورهای آفریقایی، به گفتگو بنشیند.

"ما کمکهای نقدی شما را نمی‌خواهیم، بلکه به حضور شما نیازمندیم." این جمله‌ای بود که در وب سایت رسمی این کنسرت به چشم می‌خورد. در این سایت، همچنین، مردم تمام جهان می‌توانستند نام خود را در زیر بیانیه‌ای که به همین منظور نوشته شده بود، اضافه کنند و حتی ایمیلهایی را برای بوش و دیگر رهبران کشورهای صنعتی بفرستند.

همه، یکپارچه برای کمک به زمین

سنت کنسرت برای "اهداف نیک" هنوز ادامه داشت. در کنسرت زمین زنده (Live Earth)، این بار سیاست، مستقیماً به روی صحنه رفت: ال گور، سیاستمدار دموکرات آمریکایی و نامزد پست ریاست جمهوری این کشور در سال ۲۰۰۱ ، برنامه‌ریز این کنسرت بود. کنسرتی ۲۴ ساعته بر ضد گرم شدن زمین که قرار بود چیزی فراتر از یک کارناوال شادی باشد.

شکیرا، یوسف اسلام (خوانندۀ مسلمان بریتانیایی) و اسنوپ داگ (Snoop Dogg- خوانندۀ رپ آمریکایی)، خوانندگان مشهوری بودند، که در هوای بارانی شهر هامبورگ آلمان، یکی از شهرهای محل اجرا، به روی سن رفتند.

صدای جمعی بر ضد فقر

البته آلمان یک بار دیگر هم نشانه‌هایی را به سوی دنیای سیاست فرستاده بود. در ماه ژوئن شهر هایلیگندام (Heiligendamm)، در شمال آلمان، میزبان نشست سران هشت کشور صنعتی بود. در همان زمان، کنسرتی با شرکت باب گلدوف، هربرت گرونه‌ ‌مایر (Herbert Grönemeyer)، و گروه Fanta4 به اجرا در آمد. در اجرایی دو نفره، گرونه مایر و گلدوف آهنگ آلمانی معروف "انسان" را (Der Mensch)، که گرون مایر در سال ۲۰۰۲، پس از مرگ همسر و برادرش اجرا کرده بود، خواندند. این آهنگ تا مدتها صدر نشین جدول موسیقی آلمان بود.

گرونه مایر از سال ۲۰۰۵، رییس جنبش "صدای تو بر ضد فقر" (Deine Stimme gegen Armut)، است. این جنبش شاخه‌ای از حرکت گلدوف به نام "اجازه دهید تا فقر به تاریخ بپیوندد" در آلمان است.

جنبش "صدای تو بر ضد فقر" تلاش می‌کند، به دولت آلمان یاد آوری کند، که این کشور نیز همانند دیگر کشورهای عضو سازمان ملل، موظف به تلاش در کم کردن فقر در جهان، تا سال ۲۰۱۵ است.

خوانندگان در پی استفاده از قدرت و زبان موسیقی هستند. آنها می‌خواهند با استفاده از توانایی موسیقی، حس تعهد سیاستمداران را نسبت به زندگی میلیونها انسان، بالا ببرند، انسانهای محروم بسیاری، که در سرتا سر دنیا، به ویژه در آفریقا زندگی می‌کنند. ابزار آنها فقط صدا و آهنگهایشان است، شاید به همین دلیل است که بونو می‌گوید: «موسیقی می‌تواند دنیا را تغییر دهد، چراکه موسیقی مردم را عوض می‌کند.»

کیمیا