میلیون‌ها کودک درگیر مشاغل پرخطر جهان
۱۳۹۲ خرداد ۲۲, چهارشنبه
سازمان بین‌المللی کار هر‌ساله روی یک جنبه کار کودکان تاکید می‌کند. این سازمان امسال توجه‌ها را به ۱۰ و نیم میلیون "برده خانگی" جلب می‌کند. این کودکان بعضا در شرایط پرخطر به کار در خانه‌ها مشغول هستند. شش میلیون ۵۰۰ هزار نفر از این تعداد زیر ۱۵ سال هستند.
با‌وجود این‌که ۱۷۷ کشور در دنیا به کنوانسیون "پایان بخشیدن به کارسخت کودکان" پیوسته‌اند، هم‌چنان بخش قابل توجهی از کودکان در جهان به دلیل فقر اقتصادی خانواد‌ها به کار روی می آورند.
گفته‌های "مارکوس لونینگ" نماینده ویژه دولت فدرال آلمان در امور حقوق بشر تایید‌کننده این واقعیت تلخ است. او می‌گوید: «اکنون ما شاهد این هستیم که هنوز‌کودکان به عنوان نیرو‌های کار ارزان در جا‌هایی مثل مزارع پنبه ازبکستان، صنایع خیاطی بنگلادش، کارخانه‌های تولید خشت پاکستان و برداشت محصول کاکائو در ساحل‌عاج مورد سوءاستفاده و استثمار قرار می‌گیرند.»
چالش‌های کودکان کار در ایران
در تعریف جهانی "کودک کار" آمده‌است: کودکانی که پیش از سن قانونی به صورت مداوم و پایدار به خدمت گرفته می‌شوند. این تعریف از جمله در ایران نیز جاافتاده است.
تمام کودکان کار فقط در مزارع پنبه ازبکستان و پاکستان نیستند. بر‌اساس تازه‌ترین اطلاعات مرکز آمار ایران، ۱میلیون و ۷۰۰ هزار کودک کار در ایران زندگی می‌کنند. البته آمار‌های غیررسمی نشان می‌دهد که تعداد کودکان کار درایران بسیار بیشتر است.
بنا بر ماده ۷۹ قانون کار ایران کار کودکان زیر ۱۵ سال ممنوع است. اما این ممنوعیت شامل کارگاه‌های خانوادگی که کارفرمای آنها بستگان نسبی درجه یک و همسر باشند نمی‌شود.
کودکان کار علاوه‌براین‌که در معرض انواع آسیب‌های جسمی و روحی و حتی خشونت‌های جنسی قرار می‌گیرند ، از حقوق اولیه انسانی وهم‌چنین حق آموزش باز‌می‌مانند. بر اساس آمار مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی ایران ۳ میلیون و ۲۶۵ هزار کودک ایرانی از تحصیل باز‌ماند‌ه‌اند. این آمار رو به افزایش است.
تعهدات بین‌المللی ایران
سازمان جهانی کار دارای ۸ پیمان اصلی است که دو مورد آن درباره کار کودکان است. ایران در سال ۱۳۸۰پیمان‌های مربوط به تعیین حداقل سن کار کودک و پایان بخشیدن به کار سخت کودکان را پذیرفته‌‌است.
اما به نظر نمی‌رسد تنها پیوستن به معاهدات بین‌المللی برای مبارزه با کار کودکان کافی باشد. به گفته دبیرکل مجمع‌عالی نمایندگان کارگران ایران جمهوری اسلامی تقریبا به همه مقاوله‌نامه‌های بین‌المللی در حمایت از کودکان کار پیوسته، اما اجرای آنها منوط به توجه کارفرمایان، کارگران و دولت‌ها است.
به باور "فاطمه دانشور" عضو اتاق بازرگانی ایران، اقداماتی که در بخش کودکان کار و خیابانی انجام می‌شود بسیار ناچیز و تشکل‌هایی که می‌توانند به موضوع کار کودک بپردازند بسیار محدود است. او می‌گوید:«آمار بهزیستی در سال ۸۹ نشان می‌دهد فقط ۶هزارکودک خیابانی سازمان‌دهی شده‌‌اند.»
کودکان کار، باندهای مافیائی و برنامه‌های راهبردی
ممکن است خیلی از ما تصور کنیم کودکان کار خانواده ندارند و این باندهای مافیایی هستند که از این کودکان سوءاستفاده می‌کنند، اما "فاطمه دانشور" این تصور را اشتباه می‌داند. او می‌گوید: «۹۰ درصد این کودکان کار دارای خانواده هستند و درصد کمی مورد سوءاستفاده باندهای مافیایی قرار می‌گیرند.»
خانم دانشور نبود یک برنامه راهبردی درباره کار کودکان و بیگانگی فعالان بنگاه‌های خصوصی با مفهوم مسئولیت اجتماعی را از موضوعات چالش برانگیز در ایران می‌داند. اوهم‌چنین معتقد است که شورا‌های شهربرای پرداختن به مسائل کودکان ظرفیت خوبی دارند.
اما مسائل و چالش‌های پیش‌روی کودکان کار در ایران تا چه میزان قابل حل است؟ به گفته "آرمان خالقی" عضو هیئت مدیره خانه صنعت و معدن، در حال حاضر کم‌تر از ۱۰ تشکل در ایران به موضوع کار کودکان می‌پردازند، هنوز اجرای قانون کار و تأمین اجتماعی ضعف‌های زیادی دارد که امکان مبارزه دقیق با پدیده کار کودک را نمی‌دهد.