میل به کتاب‌خوانی در میان مهاجران
۱۳۸۷ دی ۷, شنبه
«آلمانی‌هایی که پیشینهی مهاجرتی دارند، از آلمانی‌های دیگر بیشتر کتاب می‌خوانند.» این نتیجه‌ی پژوهشی است که "بنیاد مطالعه" شهر ماینز با عنوان "خواندن در سال ۲۰۰۸" انجام داده است. بنا بر این بررسی، قشر متوسطی از شهروندان آلمانی با پیشینهی مهاجرتی شکل گرفته که به‌خوبی بر زبان آلمانی مسلط است و به‌طور مرتب کتاب می‌خواند. کارشناسان "بنیاد مطالعه" به این نتیجه رسیده‌اند که برای این قشر، مطالعه به عنوان نوعی آموزش مطرح است. اینان خود به خاطر برخورداری از آموزش عالی توانسته‌‌اند، مدارج ترقی را در گستره‌های اجتماعی و اقتصادی طی کنند. کریستف شفر، یکی از کارشناسان "بنیاد مطالعه" می‌گوید: این گروه «به‌خوبی بر این امر واقف است که آموزش، یعنی امکان؛ امکان این که بتوان زندگی شغلی و شخصی خود را در آلمان شکل بخشید.»
بر اساس نتایج این پژوهش، ۳۶ درصد از شرکت‌کنندگان در این همه‌پرسی که پیشینهی مهاجرتی دارند، گفته‌اند، چندین بار در هفته کتاب می‌خوانند. یازده درصد از این پرسششوندگان حتی هر روز مطالعه می‌کنند. در باره‌ی محتوا و نوع کتاب‌های مورد مطالعه‌ی آنان، هنوز پژوهشی صورت نگرفته است.
کاهش علاقه‌ی آلمانی‌ها به کتاب
در حالی‌که آلمانی‌های با پیشینهی مهاجرتی در سال ۲۰۰۸ بیشتر کتاب خوانده‌اند، تمایل به مطالعه در آلمانی‌های دیگر در این سال کاهش یافته است. طبق پژوهشی که در این زمینه در سال ۲۰۰۰ انجام شده، یک سوم آلمانی‌ها در این سال، بین ۱۲ تا ۱۵ نسخه کتاب خوانده‌ند. بنا بر نتایج پژوهش "خواندن در سال ۲۰۰۸"، این میزان در همین سال به یک چهارم کاهش یافته است. یک چهارم دیگر از پرسششوندگان، اصلاً با کتاب و کتاب‌خوانی میانه‌ای ندارد.
به‌نظر کارشناسان کتاب، علت کاهش علاقه‌ی آلمانی‌ها به کتاب‌خواندن، نبودن الگو و سرمشق کتاب‌خوانی برای جوانان و نوجوانان است. چون پدران و مادران آنان هم عادت به مطالعه ندارند. "بنیاد مطالعه" شهر ماینز در این زمینه هم، دست به پژوهشی جامع زده است. بر اساس نتایج این بررسی، تقریباً نیمی از پرسششوندگان که بین ۱۴ تا ۱۹ سال داشتند، گفته‌اند که در دوران کودکی، هیچ‌وقت کتابی هدیه نگرفته‌اند. کارشناسان معتقدند که عدم مطالعه‌ی نوجوانان، بر وضعیت تحصیلی آنان نیز تأثیر می‌گذارد.
راه‌کار مؤثر
راه‌کاری که کارشناسان کتاب برای این مسئله عنوان می‌کنند، ترغیب و تشویق جوانان و نوجوانان به کتاب‌خوانی است. آنان معتقدند که تأسیس کتاب‌خانه‌های جدید و تخصیص بودجه‌ی کافی برای تأمین امکانات کتاب‌خانه‌های موجود، از جمله اقداماتی است که جوانان را به مطالعه ترغیب می‌کند. کریستف شفر در این رابطه می‌گوید: «چه فایده دارد، کتاب‌خانه‌ای داشته باشیم که بودجه‌ای در اختیار ندارد، تا بتواند کتاب‌های جدید را تهیه کند...»
شکل مطالعه‌ی مدرن
مطالعه در آلمان، مانند سایر کشورهای صنعتی، هر روز شکل سنتی خود را از دست می‌دهد. به عبارت دیگر صفحه‌ی مونیتور رایانه، جای کتاب را می‌گیرد. با این‌حال، بنا بر نتایج پژوهش "خواندن در سال ۲۰۰۸"، هنوز اکثر مطالعه‌کنندگان حاضر نیستند از خواندن کتاب چاپ‌شده صرف‌نظر کنند: مطالعه روی صفحه‌ی مونیتور، به تمرکز بیشتری نیاز دارد. کتاب‌خواندن، بهانه‌ی کمتری برای پرش ذهنی از این شاخه به آن شاخه، به‌دست خواننده می‌دهد. کارشناسان پیش‌‌بینی می‌کنند که مطالعه روی صفحه‌ی مونیتور، به‌طورکلی فرهنگ خوانش و نثر را در آینده‌ی نزدیک به‌نحو چشمگیری تغییر خواهد داد.
با این‌حال هنوز ۲۵ درصد از کتاب‌خوان‌های آلمان ترجیح می‌دهند، کتاب‌به‌دست و نه پای مونیتور مطالعه کنند. این آمار سال‌‌‌هاست که اعتبار دارد و بنا بر نتایج پژوهش "خواندن در سال ۲۰۰۸"، در چند سال‌آینده نیز معتبر خواهد بود.