نخستين كتابخانه تخصصى و غيردولتى زنان در ايران

خانم منصوره شجاعى كتابدار پرسابقه و از مسئولان مركز فرهنگى زنان درگفتگو با راديو آلمان به توضيح زمينه هاى انجام اين طرح، حمايت هاى مردمى و چشم انداز و حوزه هاى فعاليت هاى آن در آينده پرداخت.

مصاحبه : مهيندخت مصباح

دويچه وله: خانم شجاعی، ايده ی تشکيل کتابخانه ی بزرگ مرکز فرهنگی زنان، اصولا از کجا شکل گرفت و چرا شما افتتاح آن را با هشتم مارس مصادف كرديد؟

منصوره شجاعی: اين ايده در مرکز فرهنگی زنان يکی از اهدافی بود که از ابتدا تشکیل به آن همواره نظر داشتيم و ما اين را بعنوان کانالی برای جمع آوری مطالب مربوط به زنان، منابع تحقيقاتی و نوشته های زنان در نظر گرفته بوديم . محلی که مجرايى باشد برای آموزشها، فرهنگسازی و برگزاری برخی ورك شاپ ها و اين دو سال پيش درست روز هشتم مارس در پارک لاله ، در بحبوحه ی حمله ی آمريکا به عراق و همان موقعی بود که مرکز فرهنگی در کنار گروههای ديگر زنان، فريادهای ضد جنگ سر داده بود، ما اين را مطرح کرديم كه بعنوان يک حرکت فرهنگ مدار، مبارزه ی فرهنگ مدار و یک حرکت صلح آميز اولين کتابخانه ی غيردولتی در حوزه ی مطالعات زنان را افتتاح کنيم.

اينکه چرا روز هشت مارس اينجا افتتاح ميشود برای اين است كه اقدام فراخوانش اين روز انجام گرفت و ضمنا هشتم مارس روزی ست که قاعدتا خود جامعه ی زنان قرار است نويدهای دلگرم کننده به همديگر بدهند و هر كسى برگ سبزی برای اين روز به جامعه و به همجنس هاى خودش يا به همفكران خودش ارائه بدهد. چون ما در جامعه ی مردان کسانی را داريم که خيلی افکار برابری خواهی دارند.

دويچه وله: چه تعداد کتاب در اين کتابخانه الان موجود است؟ چه کسانی از نظر مالى يا به لحاظ اهداى كتاب کمک کرده اند ؟

منصوره شجاعی: ببينيد، اين کتابخانه يک کتابخانه ی سيار است و هيچ کتابخانه ای هيچوقت مجموعه اش را نمی بندد و اين مجموعه مرتب در حال گسترش است. اولين مجموعه ای که به ما بعنوان نطفه تشكيل كتابخانه اهدا شد مجموعه ی خانم صديقه دولت آبادی بود که از طريق خانم مهدخت صنعتی به ما هديه شد . بعد از آن گروههای مختلف، افراد مختلف، ناشران زن و ناشران ديگر در اين حرکت فرهنگی شرکت كردند. دومين سرى كتابىکه ما دريافت کرديم، از طرف خانم عبادی بود که مجموعه ای به ما دادند. و همينطوربه ترتيب تمام زنانی که علاقمند بودند و اعضای خود مرکز يا کسانی از بيرون مجموعه هايی را که در ارتباط با موضوع کتابخانه ی اختصاصی زنان است، به ما اهدا کردند.

کمک های مالى از طريق فراخوان عمومی که بين جامعه ی داخل و ايرانيان خارج از کشور پخش شده بود، جمع آوری شد . ما دعوت كرده بوديم هرکس بنابه توانايی مالی خودش ميزانی به ما کمک کند. عده ی زيادی هم بجز اينکه از نظر مالی ما را تامين کردند، در بخش تامين تجهيزات مشاركت كردند. برای تامين قفسه،ماشين کپی و فکس. منتها بايد دانست حرکتهای مردمی عموما از نظر مالـى كند و كم بنيه پيش می روند و ما هم الان با تمام اين کمبودها مواجه هستيم. برای مثال ما يک خط تلفن داريم که اين هم بايد جوابگوی فعاليت های سايت ما باشد، هم جوابگوی فعاليت های کتابخانه باشد و هم برای جستجوهای اينترنتی که دوستان کتابخانه بايد وصل بشوند به شبکه های کتابخانه ها برای گرفتن اطلاعات راجع به اين کتابها. اينها امکاناتی است که کم است. تعداد کتابهای مان کم است و تا بحال ما توانسته ایم حدود ۲۵۰۰ عنوان کتاب و نشريه جمع آوری کنيم.

ما به هيچوجه ادعای ايجاد يک کتابخانه ی توانمند و با تمام استاندارها را نداريم. اين يک نقطه ی حرکت است. در افتتاحيه ما اعلام می کنيم، دوستان بيايند کتابداران، ناشران، نويسندگان، اهل قلم، اهل فرهنگ، دوستداران کتاب و کتابخوانی بيايند و آشنا بشوند و تازه از امروز کمک های خود را به ما شروع بکنند.

دويچه وله: سازماندهی و گرداندن چنين مرکزی کار آسانی نيست. آيا تيمی برايش تعيين شده است يا حتى شما افرادی را استخدام کرده ايد؟

منصوره شجاعی: کل اين کار دارد با نيروی داوطلب پيش می رود. به ما حتا از طريق NGO های بين المللی پيشنهاد کمک شده است. ولی در بحث و بررسی هايی که در مرکز انجام گرفت، ديديم که ما اگر پشتوانه ی مان را مردم بگذاريم، هرچند امکانات کمی برای ما فراهم کند اما از نظر چهره ی مردمی و از نظر اينکه تک تک مردم اين کتابخانه را متعلق به خودشان ببينند، خيلی بهتر است. کمااينکه اگر كسى چه يك كتاب چه پانصد كتاب بما هديه كند، ما نام اين شخص را در اول کتاب بعنوان اهداکننده مهر و ثبت می كنيم. طوريكه هر كتابى كه شما باز ميكنيد اسم يک نفر از علاقمندان به اين طرح، چه خارج از مرکز و چه داخل مرکز، چه ايران و چه خارج از ايران، در آن ديده می شود و اين نشانه ی تعلق کتابخانه و اين افراد نسبت به همديگر است.

در مورد مسايل تخصصی اش، من خودم شغلم کتابداری بوده و ۲۲ سال کتابدار کتابخانه ی ملی بودم. وقتی بازنشسته شدم،عموما با طرح کتابدار پابرهنه بصورت پروژه ای برای ايجاد کتابخانه های سيار برای زنان و دختران فعاليت کرد م. ولی اين به تنهايی براى راه اندازى يك كتابخانه تخصصى كافى نبود. ما يک گروه مشاوران متخصص تشکيل داديم که تماما از اساتيد و صاحب نامها در امر کتابداری بوده اند، از جمله خانم نوش آفرين انصاری، خانم ثريا قزل اياغ، خانم شيرين تعاونی، خانم بهار رهادوست، خانم فاطمه مرتضايی که اينها همه کتابدارهای باسابقه هستند و به ما کمک کرده اند. در حوزه ی کتابشناسی خواهش کرديم خانم مژده دقيقی کنار ما باشند. اعضای داخل مرکز، بچه هايی که علاقمند بودند از خانم احترام شادفر، خانم طيبات، خانم فخری شادفر كمك گرفتيم. مقدار زيادی نيروهای جوان دانشجوی کتابداری را جذب كرديم. نيروهای جوان کتابخانه ی ملی را دوستان برای ما فرستاده اند و اينها همه در يک حرکت فراگير زحمت می کشند که حاصلش چيزی خواهد شد که امروز می بينيد. ولی اينها بازهم کافی نيست. چون کار داوطلب هفته ای يکی دو ساعت است. اميدواريم بتوانيم با جمع آورى کمکهای مردمی يک کتابدار تمام وقت برای اين کتابخانه در نظر بگيريم.

دويچه وله: قصد برپايى نمايشگاههاى مختلف، شعر خوانى يا ساير برنامه ها را در اين محل نداريد؟

منصوره شجاعى: چرا! ما در كنار سرويس امانت كتاب كه البته فقط در حوزه رمان است زيرا ساير كتابهايمان تك نسخه اى هستند، به فعاليت هاى ديگر نيز فكر كرده ايم. از جمله برگزارى شب هاى كتاب و كتابخوانى، شب هاى شعر، راه اندازى كتابخانه هاى سيار براى زنان مناطق محروم و يكشنبه ها و سه شنبه ها هم مشاوره رايگاه حقوقى و بهداشتى خواهيم داشت. نمايشگاهاى از آثار هنرى و تجسمى زنان هم در نظر داريم در محل داشته باشيم.