نوارکاست پنجاه سالگی خود را جشن گرفت

شصت دقیقه‌ای، نود دقیقه‌ای و صد و بیست دقیقه‌ای. گاهی هم درست وسط لذت بردن از موسیقی نوار گیر می‌کرد، باید بیرون‌اش می‌آوردید و با مداد نوار را می‌چرخاندید تا دوباره بشود گوش سپرد و لذت برد. گاهی هم نوار میان دستگاه گیر می‌افتاد و پاره می‌شد و عیش شما کامل از بین می‌رفت.

نوار کاست پنجاه ساله شد؛ در سال ۱۹۶۳ شرکت "فیلیپس" اولین نوارکاست "فشرده" را تولید کرد. اختراعی که در اولین سال‌ها کیفیت بسیار نازلی داشت و چندان طرفداری پیدا نکرد.

سال‌ها قبل‌تر از اختراع فیلیپس در سال ۱۹۳۵ شرکت "آ ا گ" چیزی شبیه به نوارکاست با نام "مگنتوفون" اختراع کرد که برای ضبط صدا بود و بسیار گران. از مگنتوفون تنها در ایستگاه‌های رادیویی و استودیوهای حرفه‌ای ضبط صدا استفاده شد و فراگیر نبود.

با آغاز دهه‌ی ۷۰ میلادی بود که کیفیت صدای نوار کاست بهتر شد، این اختراع فراگیر شد و دیگر بسیاری از مردم به‌ویژه نوجوانان و جوانان نوار کاست‌هایی از ترانه‌های محبوب خود را داشتند.

یان دریز، روزنامه‌نگار و نویسنده‌ی کتاب "عرشه‌ی کاست" که درباره‌ی تاریخ نوار کاست است به دویچه‌وله انگلیسی می‌گوید که تحقیق او نشان داد که میل به تهیه‌ی نوارکاستی از آهنگ‌های محبوب میان نوجوانان در همه‌جا فراگیر بود. او می‌گوید خودش هم آهنگ‌های محبوبش را از رادیو یا تلویزیون روی نوار کاست ضبط و نگهداری می‌کرد.

دردسرهای حق مولف

همه‌گیر شدن نوار کاست "گما"، موسسه‌ی حمایت از حق مولف در آلمان را به واکنش وا داشت. "گما" اعلام کرد که ضبط موسیقی‌ از روی رادیو و تلویزیون بر نوار کاست و تکثیر آن غیرقانونی و مصداق نقض قانون حق مولف است.

"گما" موفق شد با اعمال فشار و لابی‌گری قانونی را در سال ۱۹۸۵ تصویب کند که ۱۹ سنت از پول هر نوار کاست ۶۰ دقیقه‌‌ی خالی‌ای که به فروش می‌رفت، به حساب گما واریز شود. این نهاد متولی حفظ قانون حق مولف این پول را در اختیار ترانه‌سراها، آهنگ‌سازان و تنظیم‌کنندگان موسیقی قرار می‌داد.

یان دریز به دویچه‌وله گفته است که عملا هم با فراگیر شدن نوار کاست فروش نوارهای موسیقی کاهش یافت. "گما" امروز هم با فراگیرشدن امکان دانلود موسیقی از اینترنت، همچنان با ارائه‌دهندگان خدمات آنلاین موسیقی قراردادی مشابه دارد وبخشی از پول خرید هر موسیقی توسط هر کاربر به حساب "گما" واریز می‌شود.

کالای لوکس آلمان شرقی

یان دریز در تحقیق خود درباره‌ی نوار کاست به این نتیجه رسید که کیفیت نوارهای کاستی که در آلمان غربی تولید می‌شد، از انواع مشابه خود در آلمان شرقی به مراتب بهتر بود. نوار کاست در آلمان شرقی کالای لوکس و کمیابی هم تلقی می‌شد.

دریز به دویچه‌وله گفت:«تمام بازار تجارت نوارکاست تحت کنترل جدی دولت آلمان شرقی بود. آن‌ها نمی‌خواستند استفاده از نوارکاست فراگیر شود و نوارکاست را خطرناک می‌دانستند.»

تحقیق یان دریز نشان داد که در آلمان شرقی تنها ۲ مارک مختلف از نوارکاست وجود داشت. این محقق می‌گوید نوار کاست بیش از هر اختراع دیگری راه موسیقی آلمان غربی را به شرق باز کرد. ساکنان موسیقی‌دوست آلمان شرقی به محض این‌که نوارکاستی خالی پیدا می‌کردند، موسیقی آلمان غربی را از طریق رادیو روی نوار کاست ضبط می‌کردند.

بنا به گفته‌ی دریز در دهه‌ی ۸۰ میلادی در بسیاری از مهمانی‌ها و جشن‌های آلمان شرقی نوای موسیقی آلمان غربی که روی نوار کاست ضبط شده بود، پخش می‌شد.

اگرچه حالا نوارهای کاست معمولا در قفسه‌ای خاک می‌خورند و کاملا رونق خود را از دست داده‌اند، اما هنوز هم در پنجاه سالگی این اختراع مهم، نوار کاست طرفدارانی دارد.

یان دریز می‌گوید هنوز هم بارها و مهمانی‌هایی پیدا می‌شود که خبری از سی دی و اینترنت در آن‌ها نیست و تمام موزیک‌ها روی نوارکاست است و در ضبط صوت پخش می‌شود. تا چندسال قبل بعضی کتاب‌های صوتی نیز روی نوارکاست ضبط و انتشار می‌یافت. اما دوران اوج این اختراع از مدت‌ها پیش به سر رسیده است.