نواي موسيقي نواحي ايران در کرمان
۱۳۸۳ دی ۲۸, دوشنبه
عصر روز چهارشنبه در ادامه‌ي برنامه‌هاي جشنواره، بخشي نيز به موسيقي نواحي کشورهاي همسايه اختصاص يافته بود. هماهنگي و اجراي اين بخش از برنامه‌ها را ژان دورينگ فرانسوي که نوازندگي تار را در ايران آموخته و رييس انجمن ايرانشناسي فرانسه است برعهده داشت. او که به فارسي سليسي سخن مي‌گفت با ذکر اين که برخي از مناطق همسايه روزگاري جزيي از خاک ايران بوده‌اند به درهم‌آميختکي فرهنگها اشاره کرد و گفت «موسيقي مرز ندارد. و مرز نداشتن معني ديگري هم دارد. وقتي مي‌گويند فلاني خارجي است ولي مثلا موسيقي ايراني را بلد است، اين کجايش خارجي است؟! موسيقي مال همه است. فقط بايد مايه گذاشت و زحمت کشيد. اصل مهم نيست.» او سپس با ذکر شرح کوتاهي در مورد نوازندگان و خوانندگان هر کشور آنها را به اجراي برنامه دعوت کرد. دورينگ گفت که در اين قسمت «به بهترين اساتيد موسيقي نواحي اطراف ايران مي‌پردازيم». او اين بخش از برنامه‌ها را با تاجيکها آغاز کرد و به معرفي «دکتر عبدالولي عبدالرشيدف نوازنده برجسته سه‌تار و تنبور و رييس گروه «شش‌مقام» در دوشنبه پرداخت که قطعاتي را براي حاضران اجرا کردد. از ديگر هنرمندان اين بخش فکرت کاراکايا نوازنده و موسيقدان برجسته‌ي ترکيه بود که در اين برنامه با سازهايي کهن ايران «چنگ» و «شهرود» که ساخته‌ي خود اوست به اجراي قطعاتي کهن پرداخت که قدمت برخي از آنها به چند صد سال مي‌رسد. اين قطعات پيشينه‌ي ايراني داشتند و براي نخستين بار در ايران اجرا مي‌شدند. از ديگر هنرمنداني که در اين برنامه حضور داشتند يکي نيز آهنگساز و موسيقيدان فرانسوي‌الاصل جوليان ويس بود، که در تدوين و احياي موسيقي شرقي کارهاي ارزنده‌اي انجام داده و ديگري مالک منصوراوف نوازنده‌ي مشهور تار از آذزبايجان بود.
در ادامه‌ي اين شب نوازندگان و خوانندگاني از نواحي ايران، از جمله محمدرضا اسحاقي از شرق مازاندران با دوتار طبري، گروهي از آذربايجان شرقي به سرپرستي عاسيق حسن اسکندري، و در آخر کروه قبادي از شهرستان جيرفت استان کرمان به سرپرستي مجيد اميري به اجراي برنامه پرداختند. دبير اين جشنواره، محمد رضا درويشي، شايد بهتر و بيشتر از هر موسيقيدان ديگري با موسيقي نواحي ايران آشناست و در راه شناخت و معرفي آن کوشيده است.
حضور نوازندگان غير ايراني، که اغلب براي شرکت در کنگره صفي‌الدين ارموي، که ۲۶ و ۲۷ ديماه در تهران برگزار مي‌شود، به ايران آمده‌اند در حالي صورت گرفت که محمدرضا درويشي چندي پيش در مصاحبه‌اي اعلام کرده بود که با بين‌المللي شدن جشنواره مخالف است. او که پس از دو دوره غياب، مجددا دبيري اين جشنواره را برعهده گرفته، اعتقاد دارد که دعوت از گروههاي خارجي مغاير با اهداف اين جشنواره است که بازشناسي و تجديد حيات موسيقي نواحي و اقوام گونانگون ايران را مد نظر دارد. در هيمن ارتباط و به پيشنهاد او براي جشنواره منشوري تدوين شده که در آن بر اين اهداف تاکيد شده است. درويشي اين منشور را تدبيري براي جلوگيري از دور شدن جشنواره از اهداف اصلي خود مي‌داند.
محمد رضا درويشي گرچه در گفتگويي که در «ساز» ويژه‌نامه جشنواره منتشر شده اعلام کرده بود «من شخصا علاقمند جشنواره و چيزهاي مشابه نيستم.» با اينحال اعتقاد دارد که:
«تنها کاري که ما مي‌توانيم براي جلوگيري از نابودي کامل اين فرهنگها انجام دهيم اين است که محفوظات خنياگران نواحي را تا حد امکان در يک شرايط زماني و مکاني جدا از خاستگاه آن موسيقي عرضه کنيم. ما چاره‌اي جز اين نداريم. اگر کسي پيشنهاد بهتري دارد مي‌پذيريم. از نظر من جشنواره تنها يک محملي براي ارائه‌ي موسيقي‌هاي در آستانه‌ي مرگ است و در حال حاضر راهي به جز اين پيش روي ما نيست.»
درويشي در مورد تنوع اقوام و خلقها در ايران بر اين نظر است که:
«فرهنگ ايران يک فرهنگ تلفيقي است هيچکدام از اقوام ايراني به تنهايي فرهنگ ايران را نساخته‌اند. اين پديده از تلفيق مجموعه فرهنگهاي اقوام ايراني که بعضا ممکن است در گذشته‌هاي دور ريشه‌ي ايراني هم نداشته باشند حاصل شده است. منظور افرادي است که از طريق مهاجرت پا به اين سرزمين گذاشته‌اند و در طول چند قرن هم فرهنگ عمومي اين کشور آنها را پذيرفته است و هم آنها در اين فرهنگ عمومي هضم شده‌اند. ضمن اين که هويت خودشان هم نوعا حفظ شده است. اين نقل و انتقال البته در سطح کشور است و در سطح منطقه هم ما شاهد اين گونه داد و ستدها بوده‌ايم. براي مثال بيشتر «بخشي»هاي شمال خراسان ترک زبانند. داستهانهايي که از اين «بخشي»ها نقل مي‌کنند با داستانهاي ترکي يکي است. بخش قابل توجهي از تکنيکهاي شمال خراسان متاثر از دوتار ترکمني است.»
به گفته‌ي مسئولين قرار است در اين جشنواره براي نخستين بار از ۳۶ استاد موسيقي نواحي از مناطق مختلف تقدير به عمل آید. جشنواره‌ی موسیقی نواحی تا یکشنبه ۲۷ دیماه ادامه دارد.
بهزاد کشميري‌پور، گزارشگر راديو صداي آلمان از کرمان