نگارش تاریخ اروپا به دست مردم در فضای مجازی
۱۳۹۰ بهمن ۱۵, شنبه
پایگاه "یوروپینا" حافظه‌ی گروهی دیجیتال اروپا در سال‌های جنگ جهانی اول (۱۹۱۴ ـ ۱۹۱۸) است. این آرشیو اینترنتی در حال حاضر، ۱۵ میلیون شیء و موضوع و وسیله را در بر می‌گیرد؛ از جمله نامه‌های عاشقانه، عکس‌های خانوادگی، کارت پستال و لوازم شخصی سربازان. این یادگار‌ها از سوی بازماندگان نظامی‌ها یا بستگان مردمی که در آن برهه‌ی زمانی در یکی از کشورهای اروپایی می‌زیستند، گردآوری و در اختیار مسئولان صفحه‌ی اینترنتی "یوروپینا" گذاشته شده است.
"منابع تودهای"
"یوروپینا" برای غنی‌کردن آرشیو خود، از شیوه‌های تعاملی و اینتراکتیو که در شبکه‌های اجتماعی مثل فیس‌بوک رایج است، سود می‌جوید. با این روش تاریخ‌نگاران و آرشیوکاران می‌توانند به "منابع تودهای" دست یابند و آن‌ها را در دنیای مجازی در اختیار همگان قرار دهند.
ویژگی جدید این پورتال، سهیم کردن مردم در امر تکمیل آرشیو جنگ جهانی اول و نشر آن در اینترنت است. چندی است که گردآوری یادگار‌های این دوران در کشورهای اروپایی آغاز شده است. بیش از ۱۰۰ نفر در اولین مراسم جمع‌آوری این "عناصر تاریخی" در آلمان به عنوان نخستین ایستگاه اجرای این طرح، شرکت داشتند. یکی از آنان دفترچه‌ای را به همراه داشت که پدربزرگ سربازش سرودهای جنگی را در آن یادداشت کرده بود. بریتا ولدرینگ که مسئولیت اجرای طرح "یوروپینا" در آلمان را به عهده دارد، می‌گوید که ابتدا در مورد "مشارکت غیرحرفه‌ای‌ها در تکمیل یک آرشیو تاریخی" شک وجود داشت. برخی به اصیل بودن وسایلی که دراختیار این پایگاه گذاشته می‌شد، اطمینان نداشتند. به گفته‌ی بریتا ولدرینگ ولی تجربه نشان داد که این "منابع تودهای"، از کیفیت و ارزشی بی‌مانند برخوردارند. طرح "یوروپینا" قرار است تا سال ۲۰۱۴ در کشورهای دیگر اروپایی نیز پیاده شود.
نمونه‌ی آکسفورد
دانشگاه آکسفورد نخستین نهادی بود که در سال ۲۰۰۸ استفاده از "منابع تودهای" را در پروژه‌های خود آغاز کرد. چندی بعد کتابخانه‌ی کنگره‌ی واشنگتن در آمریکا به گردآوری عکس‌های تاریخی در پایگاه عکس "فلیکر" پرداخت. طرح آلمانی "حافظه‌ی ملت" در سال ۲۰۱۱ نیز بر همین اساس برنامه‌ریزی شده بود؛ در این سال، مردم شهرهای بزرگ و کوچک در سراسر آلمان می‌توانستند در برابر دوربین یک ایستگاه تلویزیونی متحرک بنشینند و از خاطرات خود و وابستگانشان از زمان جنگ تعریف کنند. قرار است اجرای این طرح، در سال ۲۰۱۲ نیز ادامه داشته باشد.
هدف طرح "یوروپینا"
ینس پرلویتس، کارشناس جنگ‌های جهانی و یکی از مسئولان کتابخانه‌ی دولتی برلین، هدف اجرای این طرح را "جبران کمبودهای منابع تاریخی" می‌داند. او می‌گوید: «این اسناد به غنای پژوهش‌های تاریخی‌ای که در سال‌های گذشته در مورد جنگ جهانی اول صورت گرفته، کمک می‌کند. نه تنها از جنبه‌ی بررسی روند سیاسی و نظامی، بلکه هم‌چنین از نظر اجتماعی و فرهنگی آن.» او معتقد است که با گردآوری "منابع تودهای" به خوبی می‌توان تصور کرد که یک سرباز در سنگر خط اول جبهه، در چه وضعیت هولناکی بسر می‌برده، کشته‌شدن مردان در جنگ چه تأثیری بر اقتصاد و نحوه‌ی اشتغال زنان گذاشته و مردم عادی در مورد این که زنان یک‌باره پس از جنگ وارد عرصه‌‌های کار و تولید شدند، چه فکر می‌کردند... پیش از آن غیرقابل تصور بود که زنان مثلاً به عنوان راننده‌ی قطارهای شهری در آلمان انجام وظیفه کنند.
هدف و اهمیت فعالیت‌های پایگاه "یوروپینا"، علاوه بر گردآوری "منابع تودهای"، متمرکز کردن و نشر آن‌ها را نیز در صفحه‌ای اینترنتی شامل می‌شود؛ امکانی که هفت روزه هفته و در تمام مدت ۲۴ ساعت شبانه‌روز قابل دسترس است.
FF/KG