”نگارش در جهانى بيگانه با صلح” / گزارشى از كنگره‌ى جهانى «پن» در برلين
۱۳۸۵ خرداد ۴, پنجشنبه
�ستاد.
بايد اذعان داشت كه نويسندگان در طول تاريخ هميشه نقشى صلح‌جو نداشته‌اند. از دوران باستان يونانى‌ها و رومى‌ها گرفته تا جنگ‌هاى سى‌ساله در اروپا تا به امروز سرايش‌هاى قهرمان‌پرور را همواره در كنار شكوه‌ها عليه نابودى و آسيب‌هاى انسانى خوانده‌ايم. ولى بايد معترف بود كه تاريخ بشريت بيشتر شاهد جنگ‌‌ها بوده تا صلح‌ها.
و امروز؟ به گفته‌ى «يوهانو اشتراسر»، رئيس مركز «پن» آلمان، در پايان جنگ سرد از قرار معلوم اميد به صلحى پايدار بستن شباهت به تخيلى بيش ندارد. صحنه‌هاى زندگى‌سوز از بالكان تا افغانستان و از كنگو تا قفقاز دامن گسترانده‌اند و اخيرا حتا بنام خداوند عالم. وى مى‌گويد:
”با شگفتى و نگرانى فزاينده امروز شاهد آن هستيم كه جنگ‌هاى مذهبى، آنگونه كه در سده‌هاى شانزدهم و هفدهم در اروپا تجربه كرديم، برخلاف خوشباورى زودرس‌مان به گذشته‌هاى دور تعلق ندارند. متعصب‌هاى نه تنها اسلامى، بلكه مسيحى و يهودى و هندويى جنگ‌هاى مقدس را موعظه مى‌كنند تا با آتش و شمشير جهان را از وجود كافران ناپاك بزدايند.”
بنابراين پهنه‌اى گسترده در برابر كار «پن» قرار دارد. ولى كسى آن اندازه ساده‌انگار نيست كه تنها با نظر خيرخواهانه قصد صلح كند. «ييرى گروسا»، رئيس بين‌المللى پن مى‌گويد:
”آيا مى‌توان داعيه‌ى اين را داشت كه نگارش عملى صلح‌‌آميز است؟ محل نگارش نويسنده، محل مشاجره با معناهاست و در اينجا كسى نبايد صلح كند و تبيين نهايى را مدعى شود، زيرا كه حفظ فضاى باز معناشناختى نه تنها خود چالشى است، بلكه معناى كار ما نيز هست.”
بر زبان گونتر گراس، نويسنده‌ى پرآوازه‌ى آلمانى و برنده‌ى جايزه‌ى ادبى نوبل نيز سخنان صلح‌آميزى جارى نشد. وى با نطق سنجشگر خود به تحليل روند گسترش مناقشات جهانى در پايان جنگ سرد پرداخت و گفت:
”در شرايط كنونى در دام تكبر يگانه ابرقدرتى گرفتار آمده‌ايم كه در پى يافتن خصمى جديد موفق بوده است. ابرقدرتى كه مى‌خواهد بر تروريسمى خودپرورانده ـ نگاه كنيد به اسامه بن‌لادن ـ با ابزار اسلحه غلبه كند. ولى جنگى با زيرپا نهادن قوانين جهان متمدن براه افتاد، كه نه تنها پايان نيافته، بلكه بر پهنه‌ى ترور نيز افزوده است.”
نوشتن عليه فراموشى: شايد در جهانى بيگانه با صلح بيش از اين امكان‌پذير نباشد. ولى اين تنها از تك تك نويسندگان برمى‌آيد.
ناصر زرافشان، حقوقدان و زندانى سياسى در ايران در پيام خود به كنگره‌ى جهانى «پن» ضمن شادباش به اين كنگره مى‌نويسد:
”علائم و نشانه‌های بارزی در چشم‌انداز جهانی وجود دارد که از تغييرات جدی و اساسی در جامعه انسانی و ورود تدريجی آن به دوران تازه‌ای از تاريخ خود حکايت می‌کند که در آن ديگر جامعه تحمل جهل و تعصب، خرافه پرستی، ستم و استثمار را نخواهد داشت و اداره‌ی آن برمبنای اصول، الگوها و نظام‌های پيشين ديگر ممکن نخواهد بود.”
وى مى‌افزايد: ”در من نوعی احساس اميدبخش، گرچه هنوز تا حدی مبهم وجود دارد که جامعه‌ی انسانی گويی به نقطه عطفی از تاريخ طولانی خود رسيده است و انديشمندان و اهل قلم، پيشاهنگان و مبشرين راستين اين تحول هستند.”
از سوى ديگر جمعى از نويسندگان و هنرمندان كشور كه نام اعضاى فعال «كانون نويسندگان ايران» در ميان ايشان ديده مى‌شود، در نامه‌اى سرگشاده خواستار آزادى رامين جهانبگلو شدند. در اين نامه آمده:
"رامين جهانبگلو" ، نويسنده و محقق سرشناس ايران چند هفته است كه در بازداشت به سر می‌برد و از سرنوشت او اطلاع دقيقی در دست نيست. ما امضا كنندگان اين نامه، جمعی از نويسندگان و هنرمندان ايران، ضمن ابراز نگرانی از اين اقدام كه خلاف آزادی انديشه و بيان است، خواهان روشن شدن وضعيت ايشان و آزادی او هستيم.
نام امضاكنندگان به قرار زيرين است:
فرخنده آقايی، مهناز آذرنيا، سعيد آذين، فرزانه آقايی‌پور، بابك احمدی، پگاه احمدی، گلی امامی، ميترا الياتی، ناتاشا اميری، شيوا ارسطويی، حسن اصغری، حسين افشار، ابوالقاسم ايرانی، علی ايرانلو، هوشيار انصاریفر، پرويز بابايی، سيمين بهبهانی ، بهرام بيضايی، محمد بهارلو ، فانوس بهادروند، عليرضا بهنام، اسد بهرنگی، ناصر تقوايی، مرتضی ثقفيان، كامران جمالی، علی رضا جباری، امير حسن چهلتن ، محسن حكيمی، انور خامهای ، مهين خديوی، رضا خندان مهابادی، سيمين دانشور ، علی اشرف درويشيان، محمود دولتآبادی، نجف دريابندری، مژده دقيقی، فهيمه راستگار، رحيم رييس دانا، فريبرز رئيس دانا، منيرو روانی پور، محمد زندی، محمد علی سپانلو، فرشته ساری، حسين سناپور، محمد شمس لنگرودی ، سيد علی صالحی، انوش صالحی ، حسين صفاری دوست، علی صداقتی خياط ، حسن صفدری، فرزانه طاهری، رضا عابد، كاميار عابدی، هوشنگ عاشورزاده ، مشيت علايی، طاهره علوی، عبدالعلی عظيمی ، اسدالله عمادی، مهدی غبرايی،پوران فرخزاد، مينو فرشچی ، محمد قائد ، ناهيد كبيری، ليلی گلستان، اكبر گنجی ، احمد گلشيری، سيامك گلشيری، منيژه گازرانی، جواد مجابی، اكبر معصوم بيگی ، محمد محمدعلی، مهسا محبعلی، صوفيا محمودی، عباس مخبر، هيوا مسيح ، نسترن موسوی، گراناز موسوی، منيژه نجم عراقی، صفورا نيری، حميد نعمت الهی ، فريبا وفی، ابراهيم يونسی.