نگاهى به تلاشهاى شيرين عبادى در زمينه حقوق بشر

او اولين زنى است كه در تاريخ دستگاه قضايى ايران حق قضاوت يافت. پس از انقلاب اسلامى، بنا بر اين اصل كه قضاوت در اسلام براى زنان ممنوع است، او و ساير قضات زن از اين شغل بر كنار شدند. بايد به اين نكته اشاره كرد كه بعد از ۱۳ سال مبارزه با همكارى ساير حقوقدانان، قوه قضاييه اعلام كرد كه در اسلام ممنوعيتى براى زنان، بعنوان قاضى وجود ندارد. اكنون زنان نيز در برخى از دادگاه هاى ايران بطور محدود حق قضاوت دارند.

خانم شيرين عبادى به دليل ممنوعيت و مشكلات كارى كه داشت، فعاليتهاى خود را در زمينه حقوق كودكان و زنان متمركز كرد كه نتيجه آن انتشار چندين كتاب ارزشمند در اين زمينه بوده است. در اوايل انقلاب اسلامى ايران دفاع از حقوق بشر و حقوق زنان امكان پذيرنبود، بنابراين خانم عبادى فعاليت هاى خود را در زمينه دفاع از حقوق كودكان آغاز كرد:

"وقتى كه شما صحبت از حقوق كودك ميكنيد، آن فرهنگ پدرسالار كمتر در مقابل شما مقاومت ميكند. من از يك محاكمه اى كه براى كشته شدن يك كودك داشتم، استفاده كردم و دو قانون در ايران عوض كرديم. بچه اى بود كه پدرومادرش از هم جدا شده بودند و دادگاه طبق قانون حضانت بچه را به پدر داده بود. اين بچه در منزل پدر در اثر شكنجه هايى كه به او داده بودند، فوت كرد. من وكالت مادر اين بچه را بعهده گرفتم و اقامه دعوى كردم. شعار ما در دادگاه اين بود كه قانون اين بچه را كشت. ما هميشه پشت بچه ها خودمان را قايم كرديم و به جلو رفتيم."

خانم عبادى فعاليت هاى متعددى در زمينه دفاع از حقوق زنان و زندانيان سياسى نيز داشته است. تقريبا دو سال پيش او و تعدادى از وكلاى ديگر انجمنى را بنام كانون مدافعان حقوق بشر تأسيس كردند. اهداف اين كانون سه حيطه اساسى را در بر ميگيرد: اعلام نظر و موضع گيرى نسبت به موارد نقض حقوق بشر در ايران، دفاع از متهمين سياسى عقيدتى و سوم حمايت از خانواده هاى زندانيان سياسى. نكته جالب توجه اينجاست كه رسيدگى به بيش از ۸۰ درصد از دعاوى سياسى توسط اين كانون انجام ميگيرد. تمامى فعاليت هاى كانون مدافعان حقوق بشر بصورت رايگان است. البته بايد گفت كه اين كانون فعاليت هاى ديگرى نيز انجام ميدهد:

"در كنار اينها ما سعى كرديم كه فرهنگ حقوق بشر را در ايران هر چه بيشتر اشاعه بدهيم. هر ماه يك سخنرانى در مورد حقوق بشر داريم. ورود براى عموم آزاد است و مجانى است. همچنين كلاسهاى آموزش حقوق بشر براى سطوح مختلف داريم. "

بعد از دريافت جايزه صلح نوبل خانم عبادى فعاليت جديدى را آغاز كرده است و آن تأسيس نهادى غير دولتى است. اين نهاد كانون مشاركت براى پاكسازى مين نام دارد. بايد به اين نكته اشاره كرد كه با وجود اينكه پانزده سال از جنگ ايران و عراق مىگذرد، همچنان سه ميليون هكتار از اراضى ايران مين گذارى شده است و بطور متوسط روزى سه نفر در اثر انفجار مين كشته يا مجروح مى شوند. اين كانون تنها نهادى است كه براى پاكسازى زمينهاى مين گذارى شده در ايران تلاش ميكند:

"كار بزرگ ما اين است كه توجه دنيا را به اين مسئله مهم جلب كنيم. بعد از اينكه ما شروع به مبارزه براى اين مسئله كرديم. مجلس ششم در بودجه اش گنجاند كه به هر يك از مصدومين مين ماهانه پتجاه هزار تومان مستمرى بدهد. ما اميدواريم كه اين رقم در بودجه هر سال تكرار شود. ما براى افرادى كه در مناطق آلوده به مين زندگى ميكنند كلاس هاى آموزشى ميگذاريم. به آنها و خصوصا به بچه ها ياد ميدهيم كه هنگام ديدن يك مين چگونه بايد رفتار كنند. متاسفانه خيلى از بچه ها مين را به جاى اسباب بازى گرفتند و از بين رفتند."

سالهاست كه خانم عبادى تلاش براى نوشتن و به چاپ رساندن بيوگرافى خود ميكند. چاپ بيوگرافى او در ايران با مشكلاتى، چون سانسور، روبروست. به همين علت او قصد دارد كه شرح حال خود را در آمريكا و به زبان انگليسى به چاپ برساند. اما از آنجايى كه سالهاست آمريكا ايران را تحريم بازرگانى كرده است، چاپ كتاب او در آمريكا نيز با مشكلاتى مواجه شده است. بدين معنا كه اگر شخصى بعنوان ناشر يا مترجم، كتاب او و يا هر شخص ديگرى را كه مقيم كشور ايران ميباشد به چاپ برساند، تحت پيگرد قانونى قرار خواهد گرفت. حال خانم شيرين عبادى براى بدست آوردن حق چاپ كتاب خود در آمريكا به مبارزه پرداخته است:

"من به دادگاه نيويورك دادخواست داده ام و پرونده در جريان است. من مىخواهم به زنهاى جهان نشان بدهم كه در هر شرايطى ميتوان كار كرد و موفق شد."

خانم عبادى در مقاله اى كه چندى پيش در روزنامه آمريكايى Herald Tribune به چاپ رساند، اعلام كرد كه قصد مبارزه و پيروزى در اين دادخواهى را دارد.