هشدار دانشمندان روس: تکرار فاجعه چرنوبیل در ایران!

در ۲۶ آوریل ۱۹۸۶ راکتور ۴ نیروگاه چرنوبیل در اوکرائین منفجر شد.
درنخستین دقایق پس ازانفجار، تاسیسات و محیط اطراف راکتور به امواج رادیواکتیو آلوده گشت و ابرهای آلوده و بارش باران حتی بخش‌های وسیعی از اروپا را نیز آلوده کرد.

بیش از ۵ هزار واحد مسکونی در اوکرائین، بلاروس و روسیه به مواد رادیوآکتیو آلوده شدند و ۲ میلیون و ۴۰۰ هزار نفر از جمله ساکنین شهرهای پری پیتت و چرنوبیل مجبور شدند برای همیشه زیستگاه خود را ترک کنند. تاثیرات این فاجعه به کشورهای فنلاند، نروژ، لهستان، بریتانیای کبیر و آلمان نیز رسید. درمناطق کوهستانی ایالت بایرن آلمان شکار خوک‌های وحشی به علت آلودگی‌های رادیوآکتیوی هنوز هم ممنوع است.

پنهان نگاه‌داشتن فعالیت هسته‌ای

از جمله عوامل اصلی بروز فاجعه چرنوبیل "سطح ناکافی ایمنی و اشتباهات پرسنلی" ذکر شد. رهبران آنزمان شوروی هرگونه اطلاعات مربوط به فعالیت اتمی را پنهان و از همکاری با جامعه‌ی بین‌الملل نیز خودداری می‌کردند.

"آژانس بین المللی اتمی" برای نخستین بار در سال ۱۹۸۹ در آستانه‌ی سقوط شوروی کمک‌های خود را آغاز کرد. با گذشت ۲۵ سال از این فاجعه‌ی اتمی هنوز آثار رادیوآکتیو آن باقیست و با بروز فاجعه‌ی فوکوشیما در ژاپن باردیگر ایمنی راکتورهای ساخت روسیه از جمله نیروگاه اتمی بوشهر نظر رسانه‌های داخل کشور و حتی کارشناسان روس را نیز جلب کرده است.

خبرگزاری فارس: بوشهر چرنوبیل نیست

آیا نیروگاه بوشهر، همان نیروگاه چرنوبیل است؟ این سئوال پس از فاجعه فوکوشیما ذهن بسیاری از ایرانیان و حتی برخی رسانه‌های طرفدار دولت را نیز به خود مشغول کرده است.

خبرگزاری فارس در پاسخ به این سئوال در بخشی از گزارش خود چنین می‌نویسد: «تفاوت اصلی نيروگاه هسته‌ای بوشهر با نيروگاه چرنوبيل غنای پايين مواد قابل شكافت در اين نيروگاه است. نيروگاه هسته‌ای بوشهر تفاوت عمده ديگری با راكتور چرنوبيل دارد و آن هم حفاظ اتمی نيروگاه اتمی بوشهر است. درحقيقت احتمال وقوع حادثه‌ای همچون حادثه چرنويل در بوشهر اندک است چرا كه نيروگاه چرنوبيل دارای پوشش سيمانی حفاظتی نبود».

امکان خروج رادیوآکتیو از بوشهر چگونه است؟

خبرگزاری فارس احتمال تکرار تجربه‌ی چرنوبیل را ضعیف می‌داند و امكان خروج مواد رادیواکتیو را زمانی محتمل می‌داند که پس از وقوع حادثه، گنبد محافظتی در هم فرو ريزد. فارس همچنین می‌نویسد: «نگاهی كوتاه به ساختار گنبد محافظ بتونی بوشهر نشان می‌دهد كه فرو ريختن اين گنبد نياز به وارد آمدن انرژی شديدی دارد كه حتی برخورد يک هواپيمای جت در حال سقوط مشابه حوادث يازدهم سپتامبر نمی‌تواند آن را ايجاد كند».

بنابه نوشته‌ی فارس قطر اين گنبد در نيروگاه اتمی به بيش از ۵۰ سانتيمتر مي‌رسد و احتمال فرو ریختن آن فقط در صورت "برخورد شهاب سنگ از آسمان"، "زلزله‌ ۱۰ ريشتری" و "حمله با سلاح هسته‌ای به نيروگاه اتمی" محتمل است. خبرگزاری فارس در گزارش خود ولی اشاره‌ای به تخریب و یا صدمه ویروسی کامپیوترهای مستقر در نیروگاه اتمی بوشهر و یا عدم انطباق تکنولوژی آلمان و روسیه که در این نیروگاه بکار برده شده، نمی‌کند.

هشدار دانشمندان روس: امکان تکرا چرنوبیل در ایران!

روزنامه‌ی دیلی تلگراف اخیرا مدعی شد که کپی مدارکی را در دسترس دارد که در آن دانشمندان هسته‌ای روسی شاغل در نیروگاه بوشهر به دولت روسیه هشدار دادند، با توجه به تاثیرات باقی مانده از تخریب‌های ویروس استانکس‌نت بر کامپوترهای مستقر در نیروگاه بوشهر، این نیروگاه را وارد چرخه‌ی تولد برق نکند.
دانشمندان روس صریحا هشدار دادند که دولت روسیه به فشارهای دولت ایران تن ندهد در غیراین صورت يک فاجعه اتمی همچون " چرنوبيل " اتفاق خواهد افتاد. این دانشمندان مدعی شدند که به دلیل جدی بودن صدمات ویروس استاکس‌نت تضمینی بر فعالیت ایمن بودن راکتور نمی‌توان داد. اما مقام‌های ایران و روسیه بحث ایمنی رآکتور بوشهر را "جنگ روانی " غرب توصیف کردند و برای کاهش نگرانی‌ها در واکنش‌های مختلف تاکید کردند که ظرفیت ایمنی بوشهر بالاتر از چرنوبیل است.

کارشناس روس: ایران راه شوروی سابق را می‌رود!

برخی از کارشناسان روس از جمله یوگنی ساتانوفسکی، رئیس "انستیتوی خاورنزدیک در مسکو" هشدار دانشمندان روس را تائید کردند. ساتانوفسکی در گفت‌وگو با بخش فارسی صدای آلمان از مقام‌های روسیه انتقاد می‌کند که این هشدارها را جدی نگرفته و شفاف عمل نکرده اند و این مسئله را عادی تلقی می‌کنند.

بنظر این کارشناس روس بزرگترین خطر برای نیروگاه هسته‌ای ویروس‌‌های استاکس‌نت هستند که آثار آن هنوز در کامپیوترهای نیروگاه بوشهر به طور کامل از بین نرفته است. این کارشناس همچنین به دویچه وله می‌گوید: «رهبران ایران با اهمیت ندادن به هشدار دانشمندان روس و با پیشبرد سیاست غیرشفاف و امنیتی، همان راهی را در پیش گرفتند که پیش از این رهبران شوروی سابق طی کردند. اگر این روند ادامه پیدا کند خظر تکرار فاجعه‌ی تلخ چرنوبیل در بوشهر ایران وجود دارد».

" تکرار فوکوشیما در ایران منتفی نیست!"

اما برخی دیگر از کارشناسان روس از جمله ولادیمیر یوسی‌اف مدیر مرکز مطالعات سیاسی اجتماعی روسیه به عدم همخوانی تکنولوژی آلمانی و روسی نیز اشاره می‌کنند. وی در گفتگو با خبرگزاری ترند نیوز آذربایجان تاکید ‌می‌کند: «آنچه که باعث نگرانی است، استفاده از تجهیزات ساخت آلمان در سالهای 1970 قرن سابق با اصرار طرف ایرانی است، از اینرو هیچ کس نمی‌تواند ضمانت دهد که در فعالیت راکتور هیچگونه مشکلی ایجاد نخواهد شد».

این کارشناس روس ضمن مقایسه نیروگاه بوشهر با چرنوبیل تائید کرد که نیروگاه بوشهر ازنوع چرنوبیل نیست. او اما به مشکلات فنی اشاره کرد که اخیرا اتفاق افتاده‌اند. در ماه دسامبر سال گذشته واحد مطبوعاتی شرکت "اتم استروی اکسپورت" اعلام کرد، به دلایل مشکلات فنی جدید این نیروگاه نتوانست به سیستم انرژی عمومی ایران وصل شود. در اواخر ماه فوریه امسال از روی مشکلات فنی در یکی از پمپ‌های خنک کننده، روسیه خواستار تخلیه سوخت از قلب راکتور بوشهر شد و طرف ایرانی بدلایل ایمنی با این خواست موافقت کرد. به عقیده یِوسی اف، همه اینها تا حدودی خطرآفرین هستند و وقوع سناریوی مشابه فوکوشیما را نمی‌توان منتفی دانست.

دانشمندان روس پس از یکسال ایران را ترک می‌کنند

مقام‌های روسیه گفتند که خدمات دهی به نیروگاه پس از یکسال به متخصصین ایرانی واگذار خواهد شد. آیا متخصصین ایرانی تجربه‌ی کافی و لازم در پیشگیری مشکلات فنی را خواهند داشت؟
ساتانوسکی، رئیس انستیتوی خاورنزدیک در مسکو بر این باور است که روسیه ایمنی ۱۰۰درصد را تضمین نخواهد کرد. یوسی‌اف از مرکز مطالعات سیاسی اجتماعی روسیه هم می‌گوید تا وقتی که دانشمندان روس در این نیروگاه حضور داشته باشند و فعالیت آن را تحت کنترل داشته باشند ایمنی آن رعایت خواهد شد.

دولتمردان ایران از "پیوستن به باشگاه هسته‌ای جهان" و احداث "نخستین نیروگاه اتمی خاورمیانه" صحبت می‌کنند. این در حالی ست که یکی از عوامل اصلی بروز فاجعه‌ی چرنوبیل، همانا "سطح ناکافی ایمنی" در مورد راکتور بوشهر از سوی متخصصان مطرح می‌شود. برخی از طرفداران محیط زیست در ایران به دویچه وله گفتند انتقاد صریح از فعالیت‌های هسته‌ای کشور حتی پس از فاجعه‌ی اتمی فوکوشیما در ژاپن نیز مشکل است.

طاهر شیرمحمدی
تحریریه: عباس کوشک جلالی