همایش بنیاد پژوهش‌های زنان ایران • مصاحبه
۱۳۸۶ تیر ۱۰, یکشنبه
دانشگاه مریلند کالج پارک میزبان هجدهمین کنفرانس بین المللی بنیاد پژوهش‌های زنان ایران است که اهداف عمده آن بررسی دستاوردهای جنبش فمینیستی ایران در داخل و خارج کشورعنوان می‌شود.
سیمین رویانیان از سازماندهندگان این همایش که ترجمه سخنرانی‌ها و مقالات از فارسی به انگلیسی را در این کنفرانس برعهده دارد، همراه با مهرداد مشایخی جامعه شناس که مباحث همایش را دنبال می کند، در گفتگوی تلفنی با دویچه وله از فضا و تبادل نظرهای کنفرانس گفتند.
گفت‌وگو با سیمین رویانیان:
خانم رویانیان اقتصاد دان ساکن واشنگتن، حدود ۴۰ سال است در جنبش صلح و عدالت آمریکا و جنبش زنان ایرانی فعالیت می‌کند.
دویچه وله: چه اندازه نسل جدید در گفتگوها و مباحث همایش حضور دارد؟
سیمین رویانیان: یکی از جنبه‌های مهم این کنفرانس اینست که تعداد زیادی از زنان ایرانی نسل دوم که اینجا هستند در همایش شرکت کرده‌اند. تعدادی از آنها فیلم‌های مستند در باره مسائل مختلف ایران ساخته‌اند که نشان دادند. علاوه براین قرار است میزگردی تشکیل شود که جوانان با شرکت در آن راجع به مسائل خودشان صحبت خواهند کرد.
آیا از ایران هم کسی از نسل جدید یا قدیم توانسته مستقیما در این کنفرانس شرکت کند؟
نه! در واقع کسانی که از ایران دعوت شده بودند، نتوانسته‌اند ویزا بگیرند. تنها خانم فاطمه معتمد آریا که نقش اول فیلم "گیلانه" را بازی کرده، آمده‌اند. ایشان روز جمعه ۲۹ ژوئن، فیلم گیلانه را نشان دادند و در رابطه با فیلم و مسائل سینمای ایران صحبت کردند.
گرفتن ویزا برای ساکنان اروپا هم گاهی گرفتن‌اش سخت است، چرا به این مشکل توجه منطقی نشده؟
اتفاقا در پیام اول کمیته برگزار کننده کنفرانس این را مطرح کرده بودند که همایش در آمریکا برگزار نشود. اما بعد تصمیم براین شد که همین‌جا باشد. همه سعی کردند کنفرانس به‌خوبی برگزار شود والان می‌بینیم کنفرانس موفق است و از اروپا هم بسیاری از سوئد و آلمان و فرانسه وسایر کشورها آمده‌اند. البته تعدادی هم از اروپا موفق به گرفتن ویزای آمریکا نشدند.
حدودا چه تعداد شرکت کننده به‌طور تخمینی در کنفرانس حضور دارند؟
حدود سیصد چهارصد نفر. قبل از کنفرانس حدود ۲۰۰ نفر نام‌نویسی کرده بودند و الان تقریبا دو برابر این تعداد را ما در سالن می‌بینیم. برای شرکت در کنفرانس باید ورودیه پرداخت. البته خبرنگاران یا کسانی که از ایران آمده‌اند، بدون ورودیه به سالن می آیند. بنیاد، خرج سفرکسانی چون خانم شهرنوش پارسی پور را هم که به‌عنوان زن سال از او تقدیر شد، می‌دهد.
خانم پارسی پورطبق چه شاخص‌هایی بعنوان زن سال انتخاب شد؟
شاخص‌های بنیاد، کار مستمر زن ایرانی در عرصه حقوق زنان و مسائل فرهنگی است. خانم پارسی پور چند کتاب در مورد مسائل زنان نوشته از جمله "طوبا و معنای شب" یا "زنان بدون مردان" و حتی به خاطر کتاب‌هایش به زندان رفته است.
البته خانم پارسی پور عقاید و اظهارنظرهای چالش آفرینی هم، چه در رابطه با مسائل زنان چه در رابطه با مسائل اجتماعی و فرهنگی دارد....
بله! زن سال را بنیاد بر اساس عقاید ایدئولوژیک و سیاسی انتخاب نمی‌کند، بلکه توجه می کند که مجموعه کارنامه فرهنگی و حقوقی‌اش، دفاع از زنان بوده باشد. البته خانم پارسی پور در صحبت‌های خود موقع گرفتن لوح تقدیر، حرف‌هایی زد که باعث تعجب شد. گفت فکر می‌کند شاید امر صیغه از زمان مادر شاهی و قبل از اسلام آمده است. گفت همیشه معتقد بوده تکنولوژی و پیشرفت صنعتی بسیار مهم است اما الان نتیجه گرفته که محیط زیست خراب می‌شود و مخالف تکنولوژی است. گفت همیشه مخالف صیغه بوده‌ام اما مطالعه کرده‌ام و دیدم در زمان سومری‌ها این بوده و شاید به‌خاطر این بوده که اگر زنان خواست جنسی داشته اند، برای اینکه همینطوری مردی را انتخاب نکنند، این را ایجاد کرده اند که حالت قابل قبول‌تری داشته باشد. صحبت خانم پارسی پور این بود که این قبل از اسلام هم مرسوم بوده و گفت که این اسلام نیست چون سنی‌ها به آن معتقد نیستند و این با اسلام ایرانی و شیعه آمده است.
بحث و بگو مگویی هم بعد از این صحبت درگرفت؟
نه ایشان سخنران نبود و تنها موقع دریافت لوح، این حرف‌ها را زدند. بیشتر شرکت کنندگان تعجب کردند و اصلا آمادگی این حرف ها را نداشتند. برخی هم می‌خندیدند.
شاخص‌ترین شرکت کنندگان در کنفرانس امسال چه کسانی هستند؟
روز شنبه ۳۰ ژوئن، خانم گلناز امین، پیام بنیاد را می‌دهد و بعد از آن یک ویدئو درباره روابط بین نسل‌های متفاوت نشان داده می‌شود. خانم "اما گودمن" سخنرانی خواهد داشت که مجری برنامه معروف رادیو آمریکاست و یک روزنامه نگار طرفدار صلح و پیشرفت است. سخنرانی دیگر از طرف یک زن نسل جدید در رابطه با اتحاد با نسل قبل خواهد بود. شعر خوانی خواهیم داشت و سخنرانی اقتصادی در باره نقش زنان در اقتصاد غیر رسمی. یعنی کارهایی که زنان می‌کنند و جایی ثبت نمی‌شود و حقوقی به آن تعلق نمی‌گیرد.
گفتگو با دکتر مهرداد مشایخی، جامعه شناس مقیم واشنگتن
دویچه وله: شما در هجدهمین کنفرانس بنیاد پژوهش‌هاى زنان ایران شرکت کرده‌اید. به عنوان یک ناظر، همایش را چگونه مى بینید؟
مهرداد مشایخی: از جنبه نظم و تشکیلات بسیار خوب بود. تعداد شرکت کننده چند صد نفر بود. مهمترین جنبه، تنوع حضور خانم‌ها و آقایان از سراسر آمریکا و اروپا و ازنسل هاى مختلف بود. چند نفر هم از ایران آمده بودند. دست‌کم سه نسل از علاقمندان به مسائل زنان و فعالیت‌های آنها حاضر بودند. در مورد برنامه‌ها، گرایش‌هاى مختلف سیاسى به چشم مى‌خورد که در اعلام برنامه از سوى برخى دست اندرکاران همایش خود را نشان داد. با وجودی که کنفرانس زنان بود، آغاز برنامه خیلى سیاسى، ضد امپریالیستى، ضد آمریکایى و ضد جنگ بود.
سخنران اول خانم فاطمه کشاورز بود که کتاب جدیدى را در پاسخ به کتاب خانم آذر نفیسى "لولیتا خوانی در تهران" معرفى کرد. دیدگاه خانم کشاورز به زعم بسیاری از شرکت کنندگان، بسیار بومى گرایانه و یک نوع دفاع زیاده از حد از فرهنگ واقعى ایران در برابر فرهنگ غرب بود. البته ایشان این را قبول نداشت و معتقد بود برخوردش جانبدارى از فرهنگ ایران نیست بلکه سعى کرده در مقابل تفسیر خانم نفیسى بگوید که ایرانى ها آنجور که شما می‌گویید نیستند و در میانشان اهل کتاب و روشنفکر زیاد است. جالب این بود خانمى که در کتاب خانم نفیسى به عنوان فریده معرفى شده، در این جمع حضور داشت و بلند شد صحبت کرد. گفت من همان فریده هستم و با دیدگاه خانم نفیسى بسیار اختلاف نظر دارم اما با دیدگاه خانم فاطمه کشاورز بیشتر از خانم نفیسى مخالف هستم. بعد از ظهر هم به اهداى جایزه‌اى به خانم شهرنوش پارسی پور اختصاص داشت که از سوى بنیاد به‌عنوان زن سال انتخاب شده‌است. ایشان سخنرانىاى کرد و در آن نظرهاى جدید خود را طرح کرد که تعجب برانگیز بود. ایشان در این سخنان به نحوى از موضوع صیغه دفاع کرد و گفت صیغه کارکردهایى براى بخش هایى از جامعه دارد. خانم پارسی پور گفت همه زنان هم نباید کارکنند و بیرون بروند و شاید حکمتی باشد در این گفته قدیمى که زن‌ها فرمانروای منزل هستند. خانم پارسى پور همینطور ضدیت خود را با تکنولوژی ابراز کرد و گفت به دلیل گرایش به سبزها، تکنولوژى را یک خطر مى‌بیند که ممکن است انسان را در بند کند.
آیا فکر مى‌کنید این گونه همایش‌ها و تبادل نظرها ولو در صورت ایجاد چالش، گشاینده و سازنده‌اند؟
من صد در صد مثبت می‌بینم. گردهمایى باعث تبادل دیدگاه‌هاى مختلف مى‌شود و این به‌خصوص در موضوع زنان که امروز اینقدر محورى است، بسیار مهم و لازم است. بحث‌هایى که پس از حرف‌هاى خانم پارسى پور درگرفت و دیدن دو فیلم از سینماگران خارج کشور و داخل کشوردر مورد خانم پارسی پور و بحث مسائل نسل دوم ایرانى در آمریکا و مشکلات‌شان و فیلم خانم معتمد آریا به نام "گیلانه" و پرسش و پاسخ بعد از آن خیلى مفید بود. مباحث روز جمعه بسیار جالب بودند. شنبه و یکشنبه را باید دید.
آقایان چقدر حضور دارند؟
حضورآقایان نسبتا چشمگیر بود. البته به اندازه خانم‌ها در مباحث شرکت نداشتند.
آیا بخشی از نخبگان و فعالان مرد واشنگتن از میان آقایان قابل رویت بودند؟ من می‌خواهم رابطه فعالیت اجتماعى سیاسى آقایان را با مسائل زنان پیدا کنم...
شاید پنجاه درصد مردان فعال شهر در همایش حضور داشتند. فراموش نشود که روز اول کنفرانس، جمعه بود و شاید شنبه ویکشنبه تعداد بیشتر شود.
آیا حضور تک نفره یک خانم از ایران (فاطمه معتمدآریا) با توجه به مشکلات ویزا، امکان بحث دو جانبه میان داخل و خارج کشور را از بین نبرده است؟
اتفاقا این دیدگاه داخل و خارج در بحث هاى کنارى همایش بود. کسانى بودند از جمله خانم وفا مهر که فیلم در مورد خانم پارسی پور ساخته‌اند. فکر کنم ایشان تازه آمریکا آمده باشند. همینطور خانم‌هاى دیگرى که اصولا ایران زندگى می کرده‌اند و مدتى است اینجا آمده‌اند، در همایش حضور داشتند. دیدگاه سکولارهاى داخل کشورى در بحث هاى کنارى بارز بود و من این تنوع را در نظرگاه ها شاهد بودم.