همایش بین‌المللی خبرنگاران فارسی زبان در تاجیکستان
۱۳۸۵ اسفند ۲۴, پنجشنبه
۹۵ سال پیش نخستین نشریه فارسی زبان در آسیای مرکزی بنام «بخارای شریف» به همت میرزا جلال یوسف‌زاده منتشر شد. روز انتشار نخستین شماره این روزنامه در تاجیکستان به عنوان «روز مطبوعات و روزنامه‌نگاران» نام گذاری شده است. امسال روز مطبوعات در این کشور مصادف بود با برگزاری همایش بین‌المللی خبرنگاران فارسی زبان.
در قسمت نخست این همایش وضعیت مطبوعات تاجیکستان از جمله کم بودن تیراژ رسانه‌های گروهی مورد بحث و بررسی قرار گرفت. مطبوعات تاجیکستان به دلیل مشکلات مالی بصورت هفته نامه، ماهنامه و یا فصلنامه بزبان‌های فارسی دری با حروف سیریلیک، روسی، ازبکی و انگلیسی منشتر می‌گردد.
در این نشست آقای ابراهیم عثمان اف شخصیت اجتماعی و خبرنگار تاجیک در طی سخنانی ابراز داشت که فارسی زبانان از امکانات تبادل اطلاعات به اندازه کافی سود نمی‌برند:
«گرچه جریان آزادی اخبار، تاریخی بیش از ۵۰ ساله دارد، ما از آن کمتر اسفاده نموده‌ایم. حقوق اعلام شده بشر را، حقوق صرف نظر از مرز پیدا کردن اخبار بوسیله شفاهی، کتبی، ضبط شده آن را کمتر اسفاده نموده‌ایم. بعضی‌ها به علت محدودیت سیاسی و دیگران به سبب محدودیت مالی از این کار دور مانده‌اند. البته ایران در این جبهه برتری دارد که به اندازه کافی آنها استفاده نگردید است.»
اکنون سالهاست که روند همگرائی در کشورهای ترک زبان آسیای مرکزی نیز ادامه دارد. تبدیل شدن خط سیریلیک ترکمنی، ازبکی به خط لاتینی مشابه الفبای ترکیه جهت همگرائی با دیگر ترک زبانان انجام گرفته است. تاجیکان نیز علاقمندند روند همگرائی با فارسی زبانان ایران و افغانستان تسریع یابد.
برخی از خبرنگاران محلی معتقدند که روند جهانی شدن تاثیر منفی بر رسانه‌های ملی و محلی داشته است.
رئیس «انجمن خبرنگاران مستقل تاجیکستان»، نورالدین قارشی بایف گفت که در سال‌های گذشته علیرفم افزایش تعداد روزنامه‌های تاجیکستان، خوانندگان مطبوعات تاجیکستان کم شده است: «از نظر تعداد رسانه‌های ثبت شده ما جلو هستیم ، ولی از نظر تیراژ آنها در ردیف آخر قرار داریم. تیراژ عمومی ۳۶ رسانه خبری همگی ۱۸۱ هزارنسخه است. اگر ۲۰ سال پیش را ما در نظر بگیریم تيراژ روزنامه‌ای چون «تاجیسکستان شوروی» که امروز با نام «جمهوریت» منتشر می‌گردد، بیش از ۱۸۰ هزار نسخه بوده است.»
درهمایش بین‌المللی خبرنگاران فارسی زبان، روزنامه‌نگاران منتقد ایرانی شرکت نداشتند و در این همایش اشاره‌ای به ممنوعیت رسانه‌های گروهی در ایران و فشار به مطبوعات و خبرنگاران مستقل نشده است.
یک روزنامه‌نگار ایرانی شرکت کننده در این همایش بنام حسن بخشی‌پور، روند جهانی شدن را مثبت ارزیابی کرد. بخشی‌پور گفت که از جهانی شدن نباید ترسید، زیرا که رسانه‌های گروهی اکنون اخبار و اطلاعات را همزمان با وقوع هر حادثه‌ای در دنیا طرح می‌کنند.
وی گزارش سی ان ان از جنگ اول خلیج فارس را مثال زد که تماشاگران مستقیما این رویداد را مشاهده کرده‌اند: «جهانی شدن برای آنهائی که حرف برای گفتن دارند حسن‌هائی هم دارند، و اگر سعدی می‌گوید که «بنی آدام اعضای یک پیکرند، که در آفرینش زیک گوهرند»، این یک اندیشه جهانی است. در قرن هفتم این اندیشه جهانی مطرح شد و بنابراین همه مخاطباش هستند. همه این را می‌فهمند که این تفکر سعدی کاملا قابل نشر است در دوران جهانی شدن، یا دوران جهانی‌گرايی".
در همایش خبرنگاران فارسی زبانان شهر دوشنبه تصمیم گرفته شد که پایگاه اینترنتی مشترک بنام «همزبان» به زبان فارسی با خط سیریلیک و خط فارسی راه اندازی کنند.
شرکت کنندگان همایش تصمیم گرفتند سازمانی تحت عنوان «انجمن جهانی روزنامه نگاران فارسی زبان» را تاسیس دهند. به همین منظور هیأتی مرکب از پنج روزنامه‌نگار تشکیل شده است که برای ثبت آن در تاجیکستان و دیگر کشورها اقدام کنند. نمایندگان رسانه‌های ایران و افغانستان و کشورهای دیگر نیز که در این همایش شرکت داشتند، از اقدام به تاسیس انجمن جهانی روزنامه نگاران فارسی زبان و پایگاه اینترنتی همزبان استقبال کردند.
طاهر شیرمحمدی