هوای تهران موضوع انتخابات نیست
۱۳۸۸ خرداد ۱۴, پنجشنبه
یک مشاور شهرداری تهران، آلودگی هوا را به زلزله‌ای تدریجی و پیوسته تشبیه می‌کند. افزایش منواکسید کربن در هوا به بیماری‌های تنفسی، قلبی و عصبی منجر می‌شود. سالانه ۴ هزار نفر بر اثر آلودگی هوا در تهران می‌میرند. مهم‌ترین عامل در این آلودگی، خودروهای فرسوده یا غیراستاندارد هستند. بر اساس آمار، ارزش تلفات سوخت که موجب آلایندگی هوا می‌شود، یک سوم ارزش صادراتی نفت ایران است.
آلودگی هوا با سلامتی روحی و جسمی شهروندان نسبت مستقیم دارد. سرب موجود در هوای آلوده، سمی خطرناک است که به اختلال در گردش خون و سیستم عصبی منجر می‌شود. پرخاشگری و خستگی مفرط از نمودهای تنفس در هوای آلوده اند. بسیاری رهگذاران در محله‌های مرکزی و جنوبی تهران با ماسک آمد و شد می‌کنند. مدرسه‌ها در برخی روزها به ویژه در زمستان که پدیده‌ی اینورژن (وارونگی هوا) روی می‌دهد، تعطیل می‌شوند. به سالمندان توصیه می‌شود که از خانه بیرون نیایند.
حق هوای پاک، حقی گمنام
رعایت حقوق شهروندی از شعارهای مطرح انتخابات دور دهم است. اما چرا در این بحث‌ها، جای حق تنفس هوای پاکیزه و سالم خالی است؟ چرا هم نامزدها و هم مردم در تبادل وعده و مطالبه به این حق بدیهی بی‌اعتنا مانده‌اند؟
ریحانه مظاهری، روزنامه‌نگار و کارشناس مسائل اجتماعی می‌گوید: « من به‌عنوان یک شهروند، این حق را برای خود قائلم اما می‌دانم که راه‌های استفاده از این حق بسته‌اند. حقوق شهروندی به اشکال مختلف پایمال می‌شوند و برای بسیاری از مردم، طرح مشکل هوا، حاشیه‌ای یا غیرعادی به نظر میرسد. این حق آنقدر ناشناخته است که بازخوردی میان مردم ندارد. هنوز سیگار نکشیدن در جمع میان ما جا نیفتاده است و طرح حقوق یک فرد غیر سیگاری، لوکس به نظر میرسد.»
ریحانه مظاهری از کلافه‌گی مردم تهران بر اثر ترافیک و دود می‌گوید و آستانه پایین تحمل، حالت‌های پرخاشگرانه و گلاویز شدن همه روزه رانندگان تهرانی با یکدیگر به‌خاطر یک تصادف یا تخلف ساده را، ازعوارض آلودگی هوا می‌داند. اومی‌افزاید: « به دلیل گسترش فقر، مردم سرگرم مشکلات اجتماعی و اقتصادی شده‌اند و متوجه نیستند که استنشاق هوای سنگین و آلوده، چقدر آنها را فرسوده می‌کند.»
غفلت از حق هوای پاک
صالح نیکبخت، وکیل دادگستری، حق تنفس هوای پاکیزه را از حقوق مسلم شهروندان می‌داند و می‌گوید: «این حق در زیر مجموعه حفظ محیط زیست قرار دارد. بدون هوای سالم، امکان زیست برای موجود زنده اعم از انسان و حیوان و گیاه وجود ندارد. در قانون اساسی ایران، به تبع از اعلامیه جهانی حقوق بشر و کنوانسیون‌های بین‌المللی، موادی به حفظ محیط زیست اختصاص یافته اما کسی اهتمامی به این موضوع ندارد.»
صالح نیکبخت بی‌توجهی فعالان عرصه حقوق بشر به این حوزه را پرسش‌برانگیز می‌خواند و می‌افزاید که آنها می‌توانسته‌اند از طریق نهادهای مدنی، مشکل آلودگی هوای تهران و کلان‌شهرهای دیگر را با رویکرد حقوق بشری پیگیری کنند.
مسئول آلودگی هوا، همه و هیچکس
به نظر روزبه کریمی، روزنامه‌نگار و تحلیل‌گر، بهتر است شعار و مطالبه در انتخابات، سیاسی باشند تا به این ترتیب، چالشی سیاسی به جریان افتد. او با اشاره به این‌که سطح درگیری‌ها و رقابت‌های انتخاباتی در حال حاضر، به ماندن یا رفتن آقای احمدی‌نژاد رسیده، می‌افزاید: «مطالباتی هم که تاکنون از سوی نخبگان زنان، اقوام، دانشجویان یا کارگران طرح شده‌اند، مبدل به ویترین‌هایی حاشیه‌ای شده و در روزهای آینده دیگر محل توجه نخواهند بود. ظرایف و مولفه‌های دیگری در رقابت‌نامزدها شکل خواهند گرفت که درونی خواهند بود.»
روزبه کریمی، آلودگی هوای تهران، از بین رفتن فضای سبز، تراکم خودرو، مهاجرت انبوه به کلان‌شهرها و تخریب مناطق حفاظت شده طبیعی را جزیی از کارنامه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ی ۳۰ ساله‌ی جمهوری اسلامی می‌داند و می‌گوید: «یقه‌ی هیچ دولتی را نمی‌توان برای این خسارت‌ها و پیامدها گرفت. برای همین است که در مباحث کلان جمهوری اسلامی، انتخابات مجلس یا ریاست جمهوری کسی در این زمینه‌ها حرف نمی‌زند. همه مقصر هستند.»
صالح نیکبخت با تایید این نظر، مسئولان دولت را به ترمیم خسارت‌ها فرامی‌خواند و می‌گوید: « به آنها توصیه می‌کنم به‌جای کمک به لبنان و عراق و سوریه و ونزوئلا و بولیوی، چاره‌ای برای آلودگی هوا و ترافیک بیندیشند. چراغی که به خانه رواست، به مسجد حرام است.»
نویسنده: مهیندخت مصباح