واکنش‌ها به توافق گروه ۵+۱
۱۳۸۶ بهمن ۳, چهارشنبه
وزرای خارجه‌ی گروه ۵+۱ در جلسه‌ی روز سه‌شنبه (22 ژانویه) خود در برلین بر سر صدور قطعنامه جدیدی از سوی شورای امنیت به توافق رسیدند. قرار است سه کشور آلمان، انگلستان و فرانسه متن قطعنامه پیشنهادی را تنظیم کنند و آن را قبل از رأی گیری در اختیار سایر اعضای شورای امنیت قرار دهند. با اصرار و پافشاری چین و روسیه قطعنامه جدید به لحاظ زمانی و مضمونی دارای ویژگی‌های معینی است.
نقش چین و روسیه و واکنش‌های ایران در قبال آن
تصویب قطعی قطعنامه جدید احتمالاَ تا پایان آخرین دور مذاکرات آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و ایران طول خواهد کشید. در توافق برلین قرار شد که قطعنامه‌ی جدید از تلاش‌های آژانس اتمی برای روشن‌شدن همه‌ی ابعاد فعالیت‌های هسته‌ای ایران صراحتاَ حمایت کند. ظاهراَ مقام‌های چین و روسیه امیدوارند که نتیجه‌ی مذاکرات جاری میان آژانس و ایران به تدوین گزارش باز هم مثبت‌تری از فعالیت‌های هسته‌ای ایران بیانجامد و زمینه برای تشدید تحریم‌ها را بیش از پیش کم رنگ کند.
در همین حال، آنچنان که سرگئی لاوروف، وزیر خارجه‌ی روسیه به خبرنگاران گفته است، متن قطعنامه‌ی جدید حاوی تدبیرها و اقداماتی برای تأثیرگزاری بر رفتار ایران است، اما "نحریم‌های سخت‌گیرانه‌ای" را شامل نمی‌شود. به گزارش خبرگزاری نووستی، لاوروف تأکید کرده است: « تدابیر جدید اصولا به صورت دعوت از همه کشورها برای دقت در خصوص توسعه روابط مختلف با ایران مطرح شده که اجازه داده نشود هیچگونه تخلفی در امر رژیم منع اشاعه بوجود آید. »
رویکرد چین و روسیه در مذاکرات برلین برای "ملایم‌کردن" مضمون قطعنامه‌ی سوم شورای امنیت، در ایران با واکنش‌های متفاوتی مواجه شده است. علاءالدین بروجردی، رئیس کمیسیون سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی در این زمینه گفته است: « انتظار ما فراتر از این سیاستی است که دنبال می‌کنند و توقع داریم که از تهیه‌ی پیش‌نویس و صدور قطعنامه جلوگیری کنند.»
استقبال از مذاکره با آمریکا
یک عضو کمیسیون سیاست خارجی مجلس ایران از زاویه‌ای متفاوت به توافق روز سه‌شنبه در برلین پرداخته است. حشمت‌الله فلاحت‌پیشه با اشاره به برخی مواد پیش‌نویس قطعنامه مبنی بر حضور نمایندگان ایران برای مذاکره با کشورهای 1+5، گفته است که جمهوری اسلامی ایران باید از پیشنهاد مذاکره استقبال کند به ویژه این‌که در این مذاکره یک طرف آمریکایی هم وجود داشته باشد.
سعید جلیلی، دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران نیزکه روز چهارشنبه در برابر پارلمان اروپا سخن می‌گفت، با تأکید بر پاسخگویی جمهوری اسلامی به همه‌ی سؤال‌های آژانس، ارجاع پرونده‌ی ایران به شورای امنیت را غیرسازنده توصیف کرد. او در باره‌ی سه مسئله باقی‌مانده‌ای که باید ایران با آژانس اتمی روشن کند، گفت: « در خصوص این سه مسئله نیز با آژانس همکاری کامل داریم و این آمادگی را نیز اعلام کردیم که به گونه‌ای عمل کنیم تا البرادعی در گزارش ماه مارس خود به آن بپردازد.» دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران در عین حال بار دیگر موضع جمهوری اسلامی دائر بر داشتن حق غنی‌سازی و ادامه‌ی این فعالیت را نیزمورد تـأکید قرار داد. محمود احمدی‌نژاد نیز در تهران در پاسخ به پرسشی در باره‌ی توافق برلین، گفت که قطعنامه‌های شورای امنیت غیرقانونی‌اند و ایران از ادامه برنامه هسته‌ای دست نخواهد کشید.
در این میان خبرگزاری گزارش داده‌اند که سعید جلیلی چهارشنبه‌شب با خاویر سولانا، هماهنگ‌کننده سیاست خارجی اتحادیه اروپا دیدار خواهد کرد. سولانا که در کنفرانس دیروز برلین حضور داشت، از سوی گروه ۵+۱ همراه محمد البرادعی مسئول مذاکرات با ایران است. دیدار آخر جلیلی و سولانا در ماه نوامبر گذشته ناموفق بود و سولانا پس از آن از مواضع ایران ابراز ناامیدی کرد.
واکنش اسرائیل
کشورهای غربی، و به ویژه آمریکا در مجموع از توافق جلسه‌ی برلین در باره‌ی تشدید تحریم‌های عیله ایران استقبال کرده‌اند. اسرائیل نیز با ابراز خشنودی از نتیجه‌ی کنفرانس گروه ۵+۱ در برلین، از زبان تساهی هانگبی، رئیس کمیسیون سیاست خارجی کنست (مجلس اسرائیل) این نتیجه را "بسیار مهم" توصیف کرده است، هانگبی گفته است: « پیش از هر گونه اقدام نظامی باید روشن شود که همه راه‌ها و ابزارهای دیگر برای توقف برنامه هسته‌ای ایران به کار گرفته شده‌اند.»
اظهارات دیپلمات‌های آژانس
در این میان، یک روز پس از کنفرانس برلین، خبرگزاری رویترز به نقل از دیپلمات‌های آژانس اتمی در وین گزارش داد که ایران، محمد البرادعی را در سفر اخیرش به تهران به دیدن یکی از مراکز تولید سانتریفیوژهای خود برده است. یک دیپلمات آژانس این اقدام ایران را در چارچوب اجرای داوطلبانه پروتکل الحاقی ارزیابی کرده‌اند ولی یک دیپلمات دیگر گفته است که این دسترسی باید از جانب ایران رسمی شود. جمهوری اسلامی گرچه تا کنون برخی از مفاد پروتکل الحاقی پیمان منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای را عملاَ به اجرا درآورده است، اما کماکان از تصویب آن خودداری می‌کند. کشوری که پروتکل یادشده را تصویب کند، به آژانس اتمی از جمله اجازه می‌دهد که تأسیسات هسته‌ای و مشکوک آن را به طور سرزده بازرسی کند.
"دشوارترین مرحله"
در ادامه گزارش رویترز، آمده است که یکی از دو دیپلمات آژانس با بسیار خوب توصیف‌کردن گام‌های برداشته‌شده در همکاری‌های اخیر ایران، ابراز نگرانی کرده که قطعنامه‌ی مورد توافق در جلسه برلین، این همکاری را مختل کند. به گفته‌ی دیپلمات یاد شده، تحقیقات آژانس در باره‌ی برنامه هسته‌ای ایران وارد آخرین و دشوارترین مرحله شده است که هدف آن پی‌بردن به رابطه احتمالی این برنامه با مسائل تسلیحاتی است. البرادعی گزارش مذاکرات تازه آژانس با جمهوری اسلامی و نتایج بازرسی‌های از تأسیسات اتمی این کشور را اواخر فوریه ارائه خواهد کرد.