وضعیت اینترنت در آسیای مرکزی
۱۳۸۵ اسفند ۷, دوشنبه
تعداد کاربران اینترنت در آسیای میانه در سال‌های اخیر ده برابر شده است. در قزاقستان، قرقیزستان و تاجیکستان ارائه خدمات اینترنتی به عهده شرکت‌های خصوصی و دولتی است، ولی در ترکمنستان اینترنت در انحصار و کنترل شدید دولت قرار دارد و بکارگیری اینترنت بدون اجازه ارگان‌های دولتی ممنوع است.
در طول سالهاى زمامدارى صفرمراد نيازاف رييس جمهور سابق تركمنستان، دسترسى به اينترنت تنها براى دستگاه‌هاى دولتى و گروه‌هاى ويژه نظير خبرنگاران خارجى و سازمان‌هاى بين‌المللى امكان‌پذير بود.
خریداران کامپیوتر در این کشور مجبورند دستگاه کامپیوتر خود را ثبت کنند. پس از درگذشت نیازاف، رئیس جمهور جدید این کشور در نخستین پیام خود استفاده گسترده از اینترنت را به مردم وعده داد.
ویتالی ولکوف، خبرنگار بخش روسی صدای آلمان معتقد است که آزادی اینترنت در کشورهای آسیای مرکزی با رشد و توسعه اقتصادی و همچنین احترام به دمکراسی و حقوق شهروندی گره خورده است : «دربرخی از کشورهای آسیای مرکزی اینترنت آزاد است ولی هستند کشورهائی مثل ترکمنستان و ازبکستان که اینترنت در آنجا از کمترین آزادی برخوردار است.»
ولکوف افزود، آن دسته از سایت‌هائی که نظرات انتقاد آمیزی را طرح می‌کنند در این کشورها ممنوع هستند: «سایت اینترنتی بخش روسی صدای آلمان را می‌توان از هر کجای دنیا دید و مطالعه کرد ولی برای مثال در ترکمنستان نمی‌توان آن را باز کرد و در لیست سایت‌هایی قرار گرفته است که مورد پسند حاکمان این کشور نیست.»
نظر ولکوف را صفر طاهرجان خبرنگار تاجیک هم تائید می‌کند: «وضعیت استفاده از اینترنت در کشورهای آسیای میانه با هم دیگر تفاوت دارند. در قزاقستان استفاده از اینترنت نامحدود است و از همه بیشتر در این کشور از اینترنت استفاده می‌برند، چون از نظر اقتصادی پیشرفته هست و هم شرکت‌های ارائه کننده خدمات ارتباطی زیاد هستند و استفاده از اینترنت در این کشور گسترش یافته است و شمار کاربران اینرتنتی شاید از میلیون‌ها نفر هم بیشتر باشد.»
با توجه به گسترش اینترنت و رشد تعداد کاربران، سرعت اینترنت هنوز در این کشورها بسیار پائین و هزینه خدمات شرکت‌های اینترتی گران است. علاوه بر آن کنترل شدید، دستگیری و مجازات برخی از صاحبان صفحات سیاسی اینترنتی و ممنوعیت سایت‌های مستقل و منتقد مانع رشد بیشتر اینترنت در برخی از کشورهای منطقه شده است.
گزارشگران بدون مرز، ازبکستان و ترکمنستان را در فهرست سیاه کشورهائی که کمترین آزادی را برای سایت‌های اینترنتی قائل هستند اعلام کرده است. این فهرست همه ساله بر اساس محدودیت‌های موجود برای انتقال اطلاعات در شبکه اینترنت و نیز آمار دستگیری‌ها به دلیل انتشار مطلب در اینترنت تنظیم می‌شود.
در سال ۲۰۰۰ میلادی حدود ۷ هزار و پانصد نفر کاربر اینترنتی در ازبکستان وجود داشت ولی اکنون این تعدادا به ۸۸۰ هزار نفر رسیده است. ولی روند رشد اینترنت در این کشور متوقف شده است.
بنظر صفر طاهرجان، خبرنگار تاجیک زمینه‌های گسترش اینترنت در آسیای میانه تحت تاثیر سیاست دولت قرار دارد. در کشور ازبکستان سیاست نادرست دولت اکنون مانع رشد سریع اینترنت گشته است: «در بکارگیری اینترنت در ازبکستان محدودیت‌هائی هست و بنا به سیاست‌های دولت رشد زیادی نکرده است. اما در قرقیزستان و دیگر کشورهای منظقه شمار کاربران اینترتی بیشتر شده است. در قرقیزستان می‌توان به تمامی سایت‌های اینترنتی دسترسی داشت.»
قزاقستان با بیشترین کاربران اینترنتی برای دیگر کشورهای این منطقه به عنوان کشوری الگو به حساب می‌آید. رئیس آژانس اطلاع رسانی و ارتباطات قزاقستان می‌گويد که افزایش شمار استفاده کنندگان اینترنت به دلیل کاهش نرخ ارتباطات در این کشور بوده است.
طاهر شیرمحمدی